Xơ Gan: Nguyên Nhân, Biến Đổi, Triệu Chứng và Điều Trị Viêm Màng Bụng Nhiễm Khuẩn Tự Phát

Xơ gan cổ trướng là giai đoạn tiến triển của xơ gan, khi gan bị tổn thương nghiêm trọng và không thể thực hiện chức năng bình thường. Cổ trướng là sự tích tụ dịch bất thường trong khoang bụng, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời xơ gan cổ trướng là rất quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân. Các phương pháp điều trị bao gồm dùng thuốc lợi tiểu, chọc hút dịch cổ trướng và thay đổi chế độ ăn uống.

Các nguyên nhân phổ biến gây xơ gan mất bù bao gồm: nghiện rượu, nhiễm virus viêm gan B và virus viêm gan C, và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Các nguyên nhân ít gặp hơn bao gồm bệnh xơ gan mật nguyên phát, viêm gan tự miễn, tắc nghẽn mật kéo dài, và các rối loạn chuyển hóa như bệnh Wilson và thiếu hụt alpha-1 antitrypsin. Việc xác định nguyên nhân gây xơ gan là rất quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.

Trong xơ gan, cấu trúc tiểu thùy gan bị phá vỡ bởi quá trình hủy hoại tế bào gan và sự tân tạo của các tế bào sợi. Các sẹo gan hình thành gây cản trở dòng máu qua gan và làm giảm chức năng gan. Vai trò của tế bào Kupffer hay hệ RES bị giảm đi đáng kể. Điều này dẫn đến sự suy giảm khả năng lọc máu và loại bỏ vi khuẩn của gan, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Hội chứng rối loạn miễn dịch liên quan đến xơ gan (CAIDS) là một tình trạng suy giảm miễn dịch hệ thống thường gặp ở bệnh nhân xơ gan. CAIDS làm giảm số lượng và chức năng của các tế bào miễn dịch, làm suy yếu hàng rào bảo vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng. Do đó, bệnh nhân xơ gan có nguy cơ cao mắc các bệnh nhiễm trùng, bao gồm viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP).

Sự hình thành các shunts mạch trong và ngoài gan là một biến đổi quan trọng trong xơ gan. Các shunts mạch này làm giảm lượng máu đi qua gan, làm giảm khả năng lọc máu và loại bỏ độc tố của gan. Đồng thời, các shunts mạch cũng làm tăng áp lực tĩnh mạch cửa, dẫn đến các biến chứng như xuất huyết tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản.

Các triệu chứng lâm sàng thường gặp ở bệnh nhân xơ gan bao gồm: mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, vàng da, vàng mắt, cổ trướng, phù chân, dễ bầm tím, ngứa, và rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ. Một số bệnh nhân có thể bị xuất huyết tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản hoặc hôn mê gan do suy giảm chức năng gan.

Các xét nghiệm gan đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và đánh giá mức độ xơ gan. Các xét nghiệm thường được sử dụng bao gồm: men gan (AST, ALT), bilirubin, albumin, INR, và các xét nghiệm đánh giá chức năng gan khác. Ngoài ra, siêu âm gan, CT scan gan, và sinh thiết gan cũng có thể được sử dụng để xác định mức độ tổn thương gan.

Thang điểm MELD và Child-Pugh là hai công cụ được sử dụng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của xơ gan và tiên lượng bệnh. Thang điểm MELD dựa trên các chỉ số bilirubin, creatinine, và INR, trong khi thang điểm Child-Pugh dựa trên các chỉ số bilirubin, albumin, cổ trướng, bệnh não gan, và INR. Các thang điểm này giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

Cơ chế bệnh sinh của viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP) liên quan đến sự di chuyển của vi khuẩn từ đường ruột vào dịch cổ trướng. Các yếu tố góp phần vào quá trình này bao gồm: suy giảm chức năng hàng rào bảo vệ của ruột, tăng tính thấm thành ruột, và suy giảm chức năng miễn dịch của cơ thể. Thuyết Bacterial translocation – BT là nền tảng để giải thích cho cơ chế bệnh sinh của VMBNKTP.

Các triệu chứng lâm sàng của viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP) có thể không đặc hiệu và bao gồm: đau bụng, sốt, buồn nôn, nôn, và bệnh não gan tiến triển. Chẩn đoán SBP dựa vào xét nghiệm dịch cổ trướng, với số lượng bạch cầu đa nhân trung tính (> 250 tế bào/mm3) là tiêu chuẩn quan trọng.

Cấy dịch cổ trướng là một phương pháp quan trọng để xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng trong SBP. Ngoài ra, các xét nghiệm DNA vi khuẩn trong dịch cổ trướng cũng có thể được sử dụng để chẩn đoán SBP, đặc biệt trong trường hợp cấy dịch âm tính.

Nguyên tắc điều trị viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP) là sử dụng kháng sinh sớm và phù hợp. Kháng sinh được lựa chọn dựa trên kết quả cấy dịch cổ trướng và kháng sinh đồ. Trong trường hợp chưa có kết quả cấy dịch, kháng sinh phổ rộng thường được sử dụng.

Việc sử dụng kháng sinh theo kháng sinh đồ là phương pháp điều trị tối ưu cho SBP. Tuy nhiên, trong trường hợp chưa có kết quả kháng sinh đồ, kháng sinh theo phương pháp thực nghiệm có thể được sử dụng. Phương pháp này dựa trên kinh nghiệm và dữ liệu về các loại vi khuẩn thường gặp gây SBP.

Điều trị dự phòng viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP) được chỉ định cho bệnh nhân có nguy cơ cao tái phát SBP. Điều trị dự phòng thường bao gồm sử dụng kháng sinh đường uống kéo dài.

Các nghiên cứu hiện nay về viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP) tập trung vào việc tìm hiểu cơ chế bệnh sinh, phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị mới, và đánh giá tình hình kháng kháng sinh. Các nghiên cứu cũng tập trung vào việc xác định các yếu tố nguy cơ tái phát SBP và phát triển các chiến lược điều trị dự phòng hiệu quả.

Tình trạng kháng kháng sinh ngày càng trở nên nghiêm trọng, gây khó khăn cho việc điều trị viêm màng bụng nhiễm khuẩn tự phát (SBP). Các vi khuẩn kháng kháng sinh có thể gây ra các nhiễm trùng nặng hơn, kéo dài thời gian nằm viện, và tăng nguy cơ tử vong. Do đó, việc kiểm soát nhiễm trùng và sử dụng kháng sinh hợp lý là rất quan trọng.