Tổng quan nghiên cứu

Viêm nhiễm đường sinh dục dưới là một trong những bệnh phụ khoa phổ biến, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ có thai. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có khoảng 330-390 triệu phụ nữ mắc các bệnh viêm nhiễm đường sinh dục dưới, với trung bình khoảng 1 triệu ca mới mỗi ngày. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh này dao động từ 25% đến 78,4% tùy theo vùng miền. Viêm âm đạo là dạng viêm nhiễm thường gặp nhất trong nhóm này, chiếm tỷ lệ lên đến 57% ở phụ nữ có thai 3 tháng cuối theo một nghiên cứu tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương. Các tác nhân chính gây viêm âm đạo gồm nấm Candida, Trichomonas vaginalis và Gardnerella vaginalis.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện A Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ tháng 8/2020 đến tháng 5/2021 nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và phân tích các yếu tố liên quan đến viêm âm đạo ở phụ nữ có thai. Tỉnh Thái Nguyên với điều kiện khí hậu cận nhiệt đới ẩm và điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều hạn chế, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các tác nhân gây viêm âm đạo. Việc nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa viêm âm đạo, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ mang thai tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về giải phẫu và sinh lý học âm hộ, âm đạo và cổ tử cung, đặc biệt tập trung vào sự thay đổi sinh lý trong thai kỳ ảnh hưởng đến môi trường âm đạo. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Viêm âm đạo: Tình trạng viêm nhiễm tại âm đạo do các tác nhân vi sinh vật như nấm Candida, Trichomonas vaginalis và vi khuẩn yếm khí (Bacterial vaginosis).
  • Hệ vi sinh vật âm đạo: Bao gồm trực khuẩn Doderlein (Lactobacilli) chiếm 50-80%, giữ vai trò bảo vệ môi trường âm đạo bằng cách duy trì độ pH acid từ 3,8 đến 4,6.
  • Thay đổi sinh lý trong thai kỳ: Tăng nồng độ estrogen và progesterone làm tăng glycogen trong niêm mạc âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm và vi khuẩn gây bệnh.
  • Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm âm đạo: Dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng và cận lâm sàng như pH âm đạo, test Sniff, soi tươi tìm nấm, Trichomonas và tế bào Clue cells.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả cắt ngang, tiến hành tại Bệnh viện A Thái Nguyên từ tháng 8/2020 đến tháng 5/2021. Cỡ mẫu tối thiểu được tính toán là 197, thực tế thu thập 200 thai phụ có thai đến khám tại bệnh viện, trong đó 82 trường hợp viêm âm đạo được chọn để mô tả chi tiết đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng.

Phương pháp chọn mẫu là chọn thuận tiện các thai phụ thỏa mãn tiêu chuẩn bao gồm đang có thai, đồng ý tham gia nghiên cứu, không dùng kháng sinh toàn thân trong 7 ngày trước khi khám, không dùng thuốc đặt âm đạo hoặc thụt rửa âm đạo trong vòng 24-48 giờ, không có dấu hiệu chuyển dạ, ra máu âm đạo hay vỡ ối.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn, khám lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng (đo pH âm đạo, test Sniff, soi tươi, nhuộm Gram, nuôi cấy), siêu âm thai. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 18 với các phương pháp thống kê mô tả và kiểm định chi-square để xác định mối liên quan giữa các biến số. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, đảm bảo sự tự nguyện và bảo mật thông tin người tham gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ viêm âm đạo ở phụ nữ có thai: Trong 200 thai phụ nghiên cứu, 82 trường hợp mắc viêm âm đạo, chiếm tỷ lệ 41%. Đây là tỷ lệ tương đối cao, phản ánh mức độ phổ biến của bệnh tại địa phương.

  2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng: Trong nhóm viêm âm đạo, 56,1% có triệu chứng ngứa, 35,4% có cảm giác bỏng rát âm hộ, 18,3% đau rát khi quan hệ tình dục. Về tính chất khí hư, 81,7% có khí hư trắng bột, 11% trắng đục. pH âm đạo < 4,5 chiếm 85,4%, test Sniff dương tính 15,9%, nấm Candida dương tính 89%, Trichomonas vaginalis dương tính 1,2%, Clue cells dương tính 11%.

  3. Tác nhân gây viêm âm đạo: Nấm Candida là nguyên nhân chủ yếu, chiếm 86,5% các trường hợp viêm âm đạo, tiếp theo là Bacterial vaginosis 9,7%, Trichomonas vaginalis 1,2%, và 2,4% trường hợp nhiễm đồng thời nấm Candida và Bacterial vaginosis.

  4. Yếu tố liên quan đến viêm âm đạo: Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ viêm âm đạo theo nhóm tuổi thai phụ (p > 0,05). Tuy nhiên, các yếu tố như tiền sử viêm âm đạo, tiền sử nạo phá thai, sử dụng kháng sinh trong thai kỳ, nguồn nước sinh hoạt không sạch và thói quen vệ sinh không đúng cách được xác định là có liên quan đến nguy cơ mắc viêm âm đạo.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ viêm âm đạo 41% ở phụ nữ có thai tại Bệnh viện A Thái Nguyên tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, cho thấy viêm âm đạo là vấn đề sức khỏe sinh sản cần được quan tâm. Tỷ lệ nấm Candida chiếm ưu thế phù hợp với đặc điểm sinh lý thay đổi trong thai kỳ, khi nồng độ estrogen và glycogen tăng cao tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.

Các triệu chứng lâm sàng như ngứa, bỏng rát và khí hư trắng bột là biểu hiện điển hình của viêm âm đạo do nấm, giúp hỗ trợ chẩn đoán lâm sàng. pH âm đạo chủ yếu duy trì ở mức acid (<4,5) nhưng vẫn có trường hợp tăng pH do viêm âm đạo do vi khuẩn, phù hợp với cơ chế bệnh sinh.

Việc không tìm thấy sự khác biệt về tỷ lệ viêm âm đạo theo tuổi thai phụ có thể do mẫu nghiên cứu tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi 25-34 (62,5%), nhóm tuổi có nguy cơ trung bình. Các yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc bệnh, nhất là nguồn nước sinh hoạt và vệ sinh cá nhân.

Kết quả nghiên cứu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ viêm âm đạo theo tác nhân gây bệnh, bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và tỷ lệ viêm âm đạo, giúp minh họa rõ ràng các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác giáo dục sức khỏe sinh sản: Tổ chức các chương trình tuyên truyền, tập huấn về vệ sinh cá nhân, phòng tránh viêm âm đạo cho phụ nữ có thai, đặc biệt tại các vùng nông thôn và khu vực có điều kiện vệ sinh kém. Mục tiêu giảm tỷ lệ viêm âm đạo ít nhất 10% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm y tế dự phòng, các cơ sở y tế tuyến huyện.

  2. Cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường: Đầu tư nâng cấp hệ thống cấp nước sạch và nhà vệ sinh hợp vệ sinh tại các khu dân cư, đặc biệt vùng nông thôn. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng nước sạch lên trên 70% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương, ngành y tế và môi trường.

  3. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời viêm âm đạo: Đẩy mạnh sàng lọc viêm âm đạo cho phụ nữ có thai trong các lần khám thai định kỳ, áp dụng các phác đồ điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế nhằm giảm biến chứng thai kỳ. Mục tiêu nâng tỷ lệ phát hiện và điều trị đạt trên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: các bệnh viện sản phụ khoa, phòng khám đa khoa.

  4. Nghiên cứu và ứng dụng probiotic trong điều trị: Khuyến khích sử dụng các chế phẩm probiotic chứa Lactobacillus để phục hồi hệ vi sinh âm đạo, giảm tái phát viêm âm đạo do vi khuẩn. Mục tiêu giảm tỷ lệ tái phát viêm âm đạo xuống dưới 15% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: các cơ sở y tế, nhà thuốc, các nhà nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ sản phụ khoa và nhân viên y tế tuyến cơ sở: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và các yếu tố liên quan đến viêm âm đạo ở phụ nữ có thai, giúp nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị.

  2. Nhà quản lý y tế và hoạch định chính sách: Thông tin về tỷ lệ mắc và các yếu tố nguy cơ hỗ trợ xây dựng các chương trình can thiệp, cải thiện điều kiện vệ sinh và chăm sóc sức khỏe sinh sản.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên y khoa: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu dịch tễ học, lâm sàng và cận lâm sàng trong lĩnh vực sản phụ khoa.

  4. Phụ nữ mang thai và cộng đồng: Giúp nâng cao nhận thức về viêm âm đạo, các triệu chứng cảnh báo và tầm quan trọng của việc khám thai định kỳ, vệ sinh cá nhân đúng cách để phòng ngừa bệnh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Viêm âm đạo có ảnh hưởng như thế nào đến thai kỳ?
    Viêm âm đạo có thể gây ra các biến chứng như ối vỡ non, sinh non, thai nhẹ cân hoặc nhiễm khuẩn thai nhi. Phát hiện và điều trị kịp thời giúp giảm nguy cơ này.

  2. Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm âm đạo ở phụ nữ có thai là gì?
    Nấm Candida chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 86,5% trong nghiên cứu, do sự thay đổi sinh lý trong thai kỳ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.

  3. Làm thế nào để chẩn đoán viêm âm đạo chính xác?
    Kết hợp khám lâm sàng với các xét nghiệm cận lâm sàng như đo pH âm đạo, test Sniff, soi tươi tìm nấm và Trichomonas, nhuộm Gram tìm tế bào Clue cells giúp chẩn đoán chính xác.

  4. Phương pháp điều trị viêm âm đạo an toàn cho phụ nữ mang thai?
    Điều trị tại chỗ bằng thuốc kháng nấm azole như Clotrimazole hoặc Nystatin được ưu tiên do ít hấp thu toàn thân, hạn chế tác dụng phụ cho thai nhi.

  5. Làm sao để phòng ngừa viêm âm đạo trong thai kỳ?
    Giữ vệ sinh cá nhân đúng cách, sử dụng nguồn nước sạch, tránh thụt rửa âm đạo sâu, hạn chế dùng kháng sinh không cần thiết và khám thai định kỳ để phát hiện sớm.

Kết luận

  • Tỷ lệ viêm âm đạo ở phụ nữ có thai tại Bệnh viện A Thái Nguyên là 41%, với nấm Candida là tác nhân chủ yếu chiếm 86,5%.
  • Các triệu chứng lâm sàng phổ biến gồm ngứa, bỏng rát âm hộ và khí hư trắng bột.
  • Yếu tố liên quan gồm tiền sử viêm âm đạo, tiền sử nạo phá thai, nguồn nước sinh hoạt không sạch và thói quen vệ sinh không đúng.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc nâng cao công tác phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị viêm âm đạo ở phụ nữ có thai.
  • Đề xuất các giải pháp can thiệp về giáo dục sức khỏe, cải thiện điều kiện vệ sinh và áp dụng phác đồ điều trị phù hợp nhằm giảm tỷ lệ mắc và biến chứng của viêm âm đạo trong thai kỳ.

Tiếp theo, các cơ sở y tế và nhà quản lý cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ mang thai tại Thái Nguyên và các vùng lân cận. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và chuyên gia có thể tham khảo toàn văn luận văn.