Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ quan trọng trong giao tiếp, thương mại và giáo dục. Tại Việt Nam, tiếng Anh được xem là môn học bắt buộc trong giáo dục phổ thông và đại học nhằm nâng cao năng lực hội nhập của sinh viên. Tuy nhiên, kỹ năng viết học thuật tiếng Anh vẫn là thách thức lớn đối với nhiều sinh viên, đặc biệt là sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng. Theo khảo sát với 60 sinh viên đã hoàn thành khóa học Writing 3, các vấn đề phổ biến trong quá trình viết học thuật được phân tích theo ba giai đoạn: lập kế hoạch, viết và chỉnh sửa. Kết quả cho thấy, trong giai đoạn lập kế hoạch, sinh viên gặp khó khăn trong việc thu thập ý tưởng (56%) và chuẩn bị dàn ý (gần 50%). Ở giai đoạn viết, các vấn đề về ngữ pháp và sử dụng ngôn ngữ chiếm tỷ lệ cao nhất, lần lượt là hơn 50% và hơn 66%. Giai đoạn chỉnh sửa cũng không tránh khỏi các khó khăn, đặc biệt là về định dạng bài viết (hơn 33%). Nghiên cứu nhằm mục tiêu xác định các vấn đề thường gặp và nguyên nhân dẫn đến những khó khăn này, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập kỹ năng viết học thuật cho sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng trong giai đoạn 2020-2021.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình ba giai đoạn của Hayes và Flower (1980) về quá trình viết học thuật gồm: lập kế hoạch, tạo câu và chỉnh sửa. Trong đó, lập kế hoạch bao gồm việc chọn chủ đề, thu thập thông tin và xây dựng dàn ý; tạo câu là giai đoạn phát triển ý tưởng thành câu và đoạn văn; chỉnh sửa tập trung vào việc rà soát, sửa lỗi và đảm bảo định dạng chuẩn. Ngoài ra, nghiên cứu vận dụng các lý thuyết về lỗi ngôn ngữ trong học tập ngoại ngữ như sự can thiệp của ngôn ngữ mẹ đẻ, quá tổng quát hóa, áp dụng quy tắc chưa hoàn chỉnh và sự cẩu thả trong viết. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng viết học thuật, lỗi ngữ pháp, can thiệp ngôn ngữ mẹ đẻ, quá tổng quát hóa, và phương pháp tiếp cận dạy học viết.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát trực tuyến với 60 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Khoa Ngoại ngữ, Học viện Ngân hàng, đã hoàn thành khóa Writing 3 trong học kỳ II năm học 2020-2021. Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo tính đồng nhất về trình độ và quá trình học tập. Bảng câu hỏi gồm ba phần: thái độ chung về kỹ năng viết học thuật, các vấn đề gặp phải trong ba giai đoạn viết, và nguyên nhân của các vấn đề này. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel 2019, phân tích tần suất và tỷ lệ phần trăm để xác định mức độ phổ biến của các vấn đề và nguyên nhân. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài 4 tuần, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, việc khảo sát chủ yếu thực hiện trực tuyến nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giai đoạn lập kế hoạch:

    • 56% sinh viên thường xuyên gặp khó khăn trong việc thu thập ý tưởng.
    • Gần 50% gặp vấn đề trong việc chuẩn bị dàn ý.
    • Khoảng 36% gặp khó khăn trong việc quyết định chủ đề và tiêu đề chưa rõ ràng.

  2. Giai đoạn viết:

    • 66% sinh viên thừa nhận gặp vấn đề về sử dụng ngôn ngữ.
    • Hơn 50% gặp lỗi ngữ pháp phổ biến.
    • 53% gặp khó khăn trong việc sắp xếp ý tưởng một cách logic.
    • Khoảng 41% gặp vấn đề về trích dẫn và lặp ý.
    • 35% gặp khó khăn với vấn đề đạo văn và cấu trúc câu đoạn.

  3. Giai đoạn chỉnh sửa:

    • Hơn 33% sinh viên thường xuyên gặp vấn đề về định dạng bài viết không phù hợp.
    • Tỷ lệ gặp vấn đề về sự không khớp giữa các phần trong bài viết cũng chiếm hơn 33%.

  4. Nguyên nhân khách quan:

    • 83% sinh viên cho rằng thiếu kinh nghiệm là nguyên nhân chính.
    • 72% cho rằng thiếu tài liệu tham khảo chất lượng.
    • 59% cho rằng phản hồi từ giảng viên chưa đủ chất lượng.
    • 42% cho rằng nguyên nhân do phương pháp giảng dạy.

  5. Nguyên nhân chủ quan:

    • 80% đồng ý thiếu kiến thức nền tảng là nguyên nhân lớn nhất.
    • 68% cho rằng trình độ tiếng Anh hạn chế.
    • 67% cho rằng sự can thiệp của tiếng mẹ đẻ ảnh hưởng tiêu cực.
    • 61% cho rằng thiếu tư duy tuyến tính và 57% do sự cẩu thả.
    • 52% cho rằng phương pháp dịch và thái độ học tập sai lệch cũng góp phần.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên gặp nhiều khó khăn trong từng giai đoạn của quá trình viết học thuật, đặc biệt là trong việc lập kế hoạch và sử dụng ngôn ngữ. Việc thiếu kinh nghiệm và tài liệu tham khảo chất lượng làm hạn chế khả năng thu thập và tổ chức ý tưởng, dẫn đến dàn ý yếu và chủ đề không rõ ràng. Các lỗi ngữ pháp và sử dụng ngôn ngữ sai lệch chủ yếu do sự can thiệp của tiếng mẹ đẻ và sự cẩu thả trong quá trình viết. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của ngôn ngữ mẹ đẻ và các lỗi phổ biến trong viết học thuật. Vấn đề định dạng và chỉnh sửa bài viết cũng phản ánh sự thiếu kinh nghiệm và kiến thức về chuẩn mực học thuật. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thanh thể hiện tỷ lệ phần trăm các vấn đề và nguyên nhân, giúp minh họa rõ ràng mức độ phổ biến và ưu tiên giải quyết. So với các nghiên cứu trước, sinh viên tại Học viện Ngân hàng có ý thức tránh đạo văn và biết cách trích dẫn, thể hiện sự tiến bộ trong nhận thức về đạo đức học thuật.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng phương pháp brainstorming và thảo luận nhóm:

    • Giúp sinh viên phát triển ý tưởng và xây dựng dàn ý chặt chẽ.
    • Thời gian: áp dụng ngay trong các buổi học Writing 3.
    • Chủ thể: sinh viên và giảng viên hướng dẫn.

  2. Tăng cường đọc hiểu và tích lũy kiến thức nền:

    • Khuyến khích sinh viên đọc sách, báo tiếng Anh để mở rộng vốn từ và kiến thức chuyên ngành.
    • Thời gian: liên tục trong suốt quá trình học.
    • Chủ thể: sinh viên tự học, thư viện và giảng viên hỗ trợ tài liệu.

  3. Nâng cao kỹ năng ngữ pháp và sử dụng ngôn ngữ:

    • Tổ chức các lớp học bổ trợ ngữ pháp, luyện tập câu và đoạn văn.
    • Thời gian: xen kẽ trong học kỳ, ưu tiên trước các bài tập viết lớn.
    • Chủ thể: giảng viên bộ môn và trung tâm ngoại ngữ.

  4. Giảm thiểu ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ:

    • Giảng viên giải thích rõ sự khác biệt ngôn ngữ và cách tư duy bằng tiếng Anh.
    • Thời gian: trong các buổi học và hướng dẫn cá nhân.
    • Chủ thể: giảng viên và sinh viên.

  5. Tăng cường kỹ năng tự chỉnh sửa và định dạng bài viết:

    • Hướng dẫn sinh viên sử dụng các công cụ hỗ trợ chỉnh sửa và định dạng chuẩn.
    • Thời gian: trước khi nộp bài tập lớn và luận văn.
    • Chủ thể: giảng viên và sinh viên.

  6. Phương pháp giảng dạy kết hợp: deductive và inductive:

    • Giảng viên nên kết hợp giải thích lý thuyết trước (deductive) và cho sinh viên tự khám phá qua ví dụ (inductive).
    • Thời gian: áp dụng trong toàn bộ khóa học Writing 3.
    • Chủ thể: giảng viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên bộ môn tiếng Anh tại các trường đại học:

    • Hiểu rõ các vấn đề sinh viên gặp phải để điều chỉnh phương pháp giảng dạy.
    • Áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo kỹ năng viết học thuật.

  2. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh và các ngành liên quan:

    • Nhận diện các khó khăn thường gặp để chủ động cải thiện kỹ năng viết.
    • Áp dụng các kỹ thuật lập kế hoạch, viết và chỉnh sửa bài viết.

  3. Nhà quản lý giáo dục và các trung tâm ngoại ngữ:

    • Xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu và trình độ sinh viên.
    • Đề xuất các khóa học bổ trợ nhằm nâng cao năng lực viết học thuật.

  4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học:

    • Tham khảo các nguyên nhân và giải pháp để nâng cao chất lượng luận văn và bài báo khoa học.
    • Áp dụng mô hình nghiên cứu và phương pháp khảo sát trong các đề tài liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Vì sao sinh viên chuyên ngành tiếng Anh vẫn gặp nhiều khó khăn trong viết học thuật?
    Sinh viên thường thiếu kinh nghiệm thực tế, kiến thức nền chưa vững và bị ảnh hưởng bởi ngôn ngữ mẹ đẻ. Ngoài ra, kỹ năng ngữ pháp và tổ chức ý tưởng còn hạn chế, dẫn đến khó khăn trong việc viết bài học thuật chuẩn.

  2. Các lỗi ngữ pháp phổ biến nhất trong viết học thuật là gì?
    Bao gồm lỗi về thì động từ, chia động từ không đúng, sử dụng mạo từ sai, lỗi về cấu trúc câu, và lựa chọn từ không phù hợp. Những lỗi này chiếm hơn 50% các vấn đề được sinh viên thừa nhận.

  3. Làm thế nào để giảm thiểu ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ trong viết tiếng Anh?
    Sinh viên cần được hướng dẫn nhận biết sự khác biệt giữa hai ngôn ngữ, luyện tập tư duy bằng tiếng Anh và tránh dịch từng từ một. Giảng viên nên giải thích rõ các điểm khác biệt ngữ pháp và cấu trúc câu.

  4. Tại sao định dạng bài viết lại là vấn đề khó khăn trong giai đoạn chỉnh sửa?
    Sinh viên thiếu kinh nghiệm và kiến thức về các chuẩn mực định dạng học thuật như cỡ chữ, lề, khoảng cách dòng, tiêu đề. Việc này dẫn đến bài viết không đạt yêu cầu về hình thức, ảnh hưởng đến điểm số.

  5. Phương pháp giảng dạy nào hiệu quả nhất để cải thiện kỹ năng viết học thuật?
    Kết hợp phương pháp deductive (giải thích lý thuyết trước) và inductive (học qua ví dụ và thực hành) giúp sinh viên hiểu sâu và nhớ lâu hơn. Đồng thời, việc thực hành viết, phản hồi và chỉnh sửa liên tục cũng rất quan trọng.

Kết luận

  • Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Học viện Ngân hàng gặp nhiều vấn đề trong ba giai đoạn viết học thuật: lập kế hoạch, viết và chỉnh sửa.
  • Các vấn đề phổ biến nhất là thu thập ý tưởng, lỗi ngữ pháp và sử dụng ngôn ngữ, cũng như định dạng bài viết không chuẩn.
  • Nguyên nhân chính bao gồm thiếu kinh nghiệm, thiếu tài liệu tham khảo chất lượng, trình độ tiếng Anh hạn chế và sự can thiệp của tiếng mẹ đẻ.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực như áp dụng brainstorming, tăng cường đọc hiểu, nâng cao kỹ năng ngữ pháp, giảm thiểu ảnh hưởng tiếng mẹ đẻ và cải thiện kỹ năng chỉnh sửa.
  • Các bước tiếp theo nên tập trung vào triển khai các giải pháp này trong giảng dạy và học tập, đồng thời mở rộng nghiên cứu với mẫu lớn hơn để nâng cao tính khái quát.

Hành động ngay: Giảng viên và sinh viên nên áp dụng các khuyến nghị để nâng cao kỹ năng viết học thuật, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và năng lực cạnh tranh trong môi trường quốc tế.