Vai trò của vốn xã hội trong hoạt động khoa học và công nghệ: Nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Hà Nội

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Các công trình khoa học đã công bố ở nước ngoài có liên quan đến chủ đề luận án

1.2. Các công trình khoa học đã công bố ở nước ngoài có liên quan đến vốn xã hội

1.3. Các công trình khoa học đã công bố ở nước ngoài có liên quan đến nhóm nghiên cứu và nhóm nghiên cứu mạnh

1.4. Các công trình khoa học đã công bố ở nước ngoài có liên quan đến vai trò của vốn xã hội trong hoạt động KH&CN

1.5. Các công trình khoa học đã công bố ở trong nước có liên quan đến chủ đề luận án

1.6. Các công trình khoa học đã công bố ở trong nước có liên quan đến vốn xã hội

1.7. Các công trình khoa học đã công bố ở trong nước có liên quan đến nhóm nghiên cứu và nhóm nghiên cứu mạnh

1.8. Các công trình khoa học đã công bố ở trong nước có liên quan đến vai trò của vốn xã hội trong hoạt động KH&CN

1.9. Nhận xét các công trình khoa học đã công bố

1.10. Nhận xét các công trình khoa học đã công bố về vốn xã hội

1.11. Nhận xét các công trình khoa học đã công bố về nhóm nghiên cứu và nhóm nghiên cứu mạnh

1.12. Nhận xét các công trình khoa học đã công bố về vai trò của vốn xã hội trong hoạt động KH&CN

1.13. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN TRONG NGHIÊN CỨU VAI TRÒ CỦA VỐN XÃ HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

2.1. Một số khái niệm cơ bản

2.1.1. Khái niệm vốn xã hội

2.1.2. Khái niệm hoạt động KH&CN

2.1.3. Khái niệm nhóm nghiên cứu, nhóm nghiên cứu mạnh

2.1.4. Khái niệm vai trò của vốn xã hội trong hoạt động KH&CN

2.1.5. Khái niệm Trung tâm xuất sắc

2.1.6. Khái niệm trường phái khoa học

2.1.7. Khái niệm chân dung xã hội

2.2. Các thành tố trong vốn xã hội

2.2.1. Mạng lưới xã hội

2.2.2. Sự tin cậy

2.2.3. Sự tương tác, có đi - có lại

2.3. Mối quan hệ giữa vốn xã hội (social capital) và tài sản vô hình (intangible assets)

2.4. Các yếu tố có ảnh hưởng đến vốn xã hội

2.5. Lý thuyết về vốn xã hội trong hoạt động KH&CN

2.6. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU MẠNH VÀ VỐN XÃ HỘI CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU MẠNH TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

3.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội

3.2. Các tiêu chí cơ bản và nguồn nhân lực hình thành nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội

3.3. Đặc điểm về quy mô, cơ cấu tổ chức của các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội

3.4. Đặc điểm về các hoạt động khoa học và công nghệ của các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội

3.5. Đặc điểm vốn xã hội của nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội

3.6. Một số nét chính về chân dung xã hội của các thành viên nhóm nghiên cứu mạnh

3.7. Mạng lưới xã hội của nhóm nghiên cứu mạnh

3.8. Sự tin cậy

3.9. Sự tương tác, có đi - có lại trong các nhóm nghiên cứu mạnh

3.10. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: VAI TRÒ CỦA VỐN XÃ HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CỦA CÁC NHÓM NGHIÊN CỨU MẠNH TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

4.1. Vai trò của vốn xã hội trong hoạt động xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ R&D

4.2. Vốn xã hội trong hoạt động xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ R&D

4.3. Tác động tích cực và tiêu cực của vốn xã hội với các hoạt động xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ R&D

4.4. Vai trò của vốn xã hội trong công bố khoa học

4.5. Vốn xã hội trong công bố khoa học

4.6. Tác động tích cực và tiêu cực của vốn xã hội trong công bố khoa học

4.7. Vai trò của vốn xã hội trong hoạt động đào tạo

4.8. Vốn xã hội trong hoạt động đào tạo

4.9. Tác động tích cực và tiêu cực của vốn xã hội trong hoạt động đào tạo

4.10. Vai trò của vốn xã hội trong hoạt động chuyển giao tri thức, thương mại hóa công nghệ

4.11. Vốn xã hội trong hoạt động chuyển giao tri thức, thương mại hóa công nghệ

4.12. Tác động tích cực và tiêu cực của vốn xã hội trong hoạt động chuyển giao tri thức, thương mại hóa công nghệ

4.13. Môi trường, thể chế KH&CN - Những yếu tố tác động đến vốn xã hội trong KH&CN

4.14. Các cải cách trong chính sách KH&CN

4.15. Quan điểm và mục tiêu phát triển KH&CN của Việt Nam giai đoạn 2011-2020

4.16. Một số vấn đề bất cập và còn tranh cãi trong chính sách và hoạt động KH&CN

4.17. Đề xuất một số giải pháp làm giàu vốn xã hội và thúc đẩy các tác động tích cực của vốn xã hội trong các hoạt động KH&CN của các nhóm nghiên cứu mạnh

4.17.1. Giải pháp làm giàu vốn xã hội

4.17.2. Giải pháp thúc đẩy các tác động tích cực của vốn xã hội trong hoạt động KH&CN

4.18. Tiểu kết chương 4

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu và cơ sở lý luận

Luận án tập trung nghiên cứu vai trò của vốn xã hội trong hoạt động khoa học và công nghệ tại Đại học Quốc gia Hà Nội. Vốn xã hội được định nghĩa là mạng lưới các mối quan hệ xã hội, sự tin cậy và tương tác giữa các cá nhân, nhóm và cộng đồng. Nó có tác động đáng kể đến sự phát triển của khoa học và công nghệ, đặc biệt trong các nhóm nghiên cứu mạnh. Luận án sử dụng các khái niệm cơ bản như vốn xã hội, hoạt động KH&CN, và nhóm nghiên cứu mạnh để làm cơ sở lý luận. Các lý thuyết về vốn xã hội trong hoạt động KH&CN được phân tích, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác và tin cậy trong nghiên cứu khoa học.

1.1. Khái niệm vốn xã hội

Vốn xã hội là một loại tài sản vô hình, được hình thành từ các mối quan hệ xã hội, sự tin cậy và tương tác giữa các cá nhân. Nó có thể được tích lũy, sử dụng và chuyển đổi thành các dạng vốn khác. Trong bối cảnh hoạt động KH&CN, vốn xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hợp tác, chia sẻ kiến thức và nâng cao hiệu quả nghiên cứu. Các yếu tố như mạng lưới xã hội, sự tin cậy và tương tác là những thành tố cốt lõi của vốn xã hội.

1.2. Lý thuyết về vốn xã hội trong KH CN

Lý thuyết về vốn xã hội trong hoạt động KH&CN nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác và tin cậy giữa các nhà nghiên cứu. Vốn xã hội được xem xét ở ba cấp độ: vi mô (cá nhân), trung mô (nhóm) và vĩ mô (quốc gia và quốc tế). Sự tương tác giữa các cấp độ này làm gia tăng hoặc suy giảm vốn xã hội. Trong các nhóm nghiên cứu mạnh, vốn xã hội giúp tạo ra môi trường làm việc hiệu quả, thúc đẩy sự sáng tạo và chia sẻ kiến thức.

II. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội

Luận án phân tích đặc điểm của các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội, bao gồm cơ cấu tổ chức, quy mô và các hoạt động KH&CN. Các nhóm này được hình thành dựa trên các tiêu chí về nguồn nhân lực, năng lực nghiên cứu và sự hợp tác. Vốn xã hội của các nhóm được thể hiện qua mạng lưới xã hội, sự tin cậy và tương tác giữa các thành viên. Các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội đã đạt được nhiều thành tựu trong các lĩnh vực KH&CN, nhờ vào sự hợp tác và chia sẻ kiến thức.

2.1. Cơ cấu và quy mô nhóm nghiên cứu mạnh

Các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội có cơ cấu tổ chức đa dạng, bao gồm các nhà nghiên cứu có trình độ cao và kinh nghiệm phong phú. Quy mô của các nhóm thường dao động từ 5 đến 15 thành viên, tùy thuộc vào lĩnh vực nghiên cứu. Sự đa dạng về chuyên môn và kinh nghiệm giúp các nhóm này giải quyết các vấn đề phức tạp trong hoạt động KH&CN.

2.2. Vốn xã hội trong nhóm nghiên cứu mạnh

Vốn xã hội trong các nhóm nghiên cứu mạnh được thể hiện qua mạng lưới xã hội, sự tin cậy và tương tác giữa các thành viên. Sự tin cậy giúp tạo ra môi trường làm việc an toàn và trung thực, trong khi tương tác thúc đẩy sự chia sẻ kiến thức và ý tưởng. Các nhóm có thời gian làm việc cùng nhau càng lâu, vốn xã hội càng được tích lũy, mang lại nhiều lợi ích cho hoạt động nghiên cứu.

III. Vai trò của vốn xã hội trong hoạt động KH CN

Luận án đánh giá vai trò của vốn xã hội trong các hoạt động KH&CN của các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội. Vốn xã hội có tác động tích cực đến việc xây dựng và thực hiện các nhiệm vụ R&D, công bố khoa học, đào tạo và chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, cũng có những tác động tiêu cực như sự cạnh tranh không lành mạnh hoặc sự phụ thuộc quá mức vào các mối quan hệ xã hội. Luận án đề xuất các giải pháp để làm giàu vốn xã hội và phát huy những tác động tích cực, hạn chế những biểu hiện tiêu cực.

3.1. Tác động tích cực của vốn xã hội

Vốn xã hội giúp thúc đẩy sự hợp tác và chia sẻ kiến thức trong các nhóm nghiên cứu mạnh. Nó tạo ra môi trường làm việc hiệu quả, nơi các thành viên có thể tin tưởng và hỗ trợ lẫn nhau. Vốn xã hội cũng giúp tăng cường khả năng công bố khoa học và chuyển giao công nghệ, nhờ vào sự kết nối và hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước.

3.2. Tác động tiêu cực của vốn xã hội

Mặc dù có nhiều tác động tích cực, vốn xã hội cũng có thể gây ra những hạn chế trong hoạt động KH&CN. Sự cạnh tranh không lành mạnh hoặc sự phụ thuộc quá mức vào các mối quan hệ xã hội có thể làm giảm hiệu quả nghiên cứu. Ngoài ra, việc thiếu sự đa dạng trong mạng lưới xã hội có thể hạn chế sự sáng tạo và đổi mới trong các nhóm nghiên cứu mạnh.

IV. Giải pháp và khuyến nghị

Luận án đề xuất các giải pháp để làm giàu vốn xã hội và phát huy những tác động tích cực trong hoạt động KH&CN của các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội. Các giải pháp bao gồm tăng cường sự hợp tác, xây dựng môi trường làm việc tin cậy và thúc đẩy sự đa dạng trong mạng lưới xã hội. Luận án cũng khuyến nghị các chính sách hỗ trợ để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn xã hội trong hoạt động KH&CN.

4.1. Giải pháp làm giàu vốn xã hội

Để làm giàu vốn xã hội, các nhóm nghiên cứu mạnh cần tăng cường sự hợp tác và xây dựng môi trường làm việc tin cậy. Việc thúc đẩy sự đa dạng trong mạng lưới xã hội cũng giúp tăng cường sự sáng tạo và đổi mới. Các hoạt động như hội thảo, hội nghị và các chương trình trao đổi học thuật cũng góp phần làm gia tăng vốn xã hội.

4.2. Khuyến nghị chính sách

Luận án khuyến nghị các chính sách hỗ trợ để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn xã hội trong hoạt động KH&CN. Các chính sách này bao gồm việc tăng cường đầu tư vào các chương trình hợp tác nghiên cứu, hỗ trợ các nhóm nghiên cứu mạnh và tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ. Những chính sách này sẽ giúp phát huy tối đa tiềm năng của vốn xã hội trong hoạt động KH&CN.

Vai trò của vốn xã hội trong hoạt động khoa học và công nghệ: Nghiên cứu trường hợp các nhóm nghiên cứu mạnh tại Đại học Quốc gia Hà Nội