Vai Trò Của Nhà Nước Trong Việc Hình Thành Và Phát Triển Thị Trường Công Nghệ Ở Việt Nam

Theo định nghĩa, khoa học là hệ thống tri thức về các hiện tượng, sự vật, quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy. Công nghệ là tập hợp các phương pháp, quy trình, kỹ năng, bí quyết, công cụ, phương tiện dùng để biến đổi các nguồn lực thành sản phẩm. Hàng hóa công nghệ là sản phẩm của ngành khoa học - công nghệ, có hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị, và có thể phân thành linh kiện cứng, linh kiện mềm và dịch vụ tư vấn công nghệ.

Khoa học và công nghệ là hai khái niệm có mối quan hệ mật thiết với nhau. Không có những thành tựu trong nghiên cứu khoa học thì sẽ không có những tiến bộ trong công nghệ. Nghiên cứu khoa học mà kết quả của nó là tạo ra các sản phẩm khoa học tồn tại dưới hình thức sản phẩm công nghệ được ứng dụng trong lĩnh vực tự nhiên, kỹ thuật và trong lĩnh vực xã hội nhân văn.

Một trong những rào cản lớn nhất là sự thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao. Số lượng sinh viên tốt nghiệp các ngành công nghệ thông tin, điện tử viễn thông còn hạn chế và chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế của doanh nghiệp. Điều này ảnh hưởng đến khả năng đổi mới, sáng tạo và cạnh tranh của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam.

Hạ tầng công nghệ thông tin, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa, còn nhiều hạn chế. Tốc độ internet chậm, chi phí cao và độ phủ sóng chưa rộng khắp gây khó khăn cho việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất, kinh doanh và đời sống. Điều này làm giảm tính hấp dẫn của thị trường công nghệ đối với các nhà đầu tư.

Khung pháp lý công nghệ chưa hoàn thiện, thiếu tính đồng bộ và còn nhiều chồng chéo. Các quy định về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, đầu tư mạo hiểm còn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho hoạt động của các doanh nghiệp công nghệ. Bên cạnh đó, thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, làm tăng chi phí và thời gian cho các doanh nghiệp.

Nhà nước cần xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý cho công nghệ và sở hữu trí tuệ, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng và dễ thực thi. Các quy định cần khuyến khích đổi mới, sáng tạo và bảo vệ quyền lợi của các nhà sáng chế, nhà khoa học. Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ.

Nhà nước cần có chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo và hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Các chính sách có thể bao gồm: cấp vốn mồi, bảo lãnh tín dụng, hỗ trợ lãi suất, miễn giảm thuế, phí. Bên cạnh đó, cần tạo môi trường thuận lợi cho các quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động.

Nhà nước cần chủ động mở rộng hợp tác quốc tế về công nghệ và chuyển giao công nghệ với các nước phát triển. Các hoạt động hợp tác có thể bao gồm: trao đổi chuyên gia, đào tạo, nghiên cứu chung, tổ chức hội thảo, triển lãm công nghệ. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận với công nghệ tiên tiến của thế giới.

Để xây dựng kinh tế số Việt Nam, nhà nước cần ưu tiên đầu tư vào hạ tầng công nghệ số quốc gia, đặc biệt là hạ tầng băng thông rộng, trung tâm dữ liệu, nền tảng điện toán đám mây. Cần đảm bảo hạ tầng công nghệ số đáp ứng được nhu cầu phát triển của các ngành kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh.

Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ chuyển đổi số cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Các chính sách có thể bao gồm: tư vấn, đào tạo, hỗ trợ tài chính, kết nối với các nhà cung cấp giải pháp công nghệ. Cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận với các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), blockchain.

Nhà nước cần khuyến khích và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ 4.0 vào sản xuất và kinh doanh. Các công nghệ có thể ứng dụng bao gồm: robot, tự động hóa, in 3D, phân tích dữ liệu lớn. Cần xây dựng các mô hình trình diễn, các khu công nghiệp thông minh để lan tỏa ứng dụng công nghệ 4.0.

Nhà nước cần tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm và dịch vụ công nghệ, đảm bảo an toàn, tin cậy và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật. Cần xây dựng các phòng thí nghiệm, trung tâm kiểm định chất lượng sản phẩm công nghệ. Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Nhà nước cần có chính sách đảm bảo an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Cần xây dựng hệ thống phòng thủ an ninh mạng quốc gia, tăng cường năng lực phòng chống tấn công mạng. Đồng thời, cần xây dựng khung pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đảm bảo quyền riêng tư của người dân.

Nhà nước cần đi đầu trong việc chuyển đổi số trong quản lý nhà nước, xây dựng chính phủ điện tử, chính phủ số. Cần số hóa các thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành. Đồng thời, cần đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức về kỹ năng số.

Với việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA), thị trường công nghệ Việt Nam sẽ hội nhập quốc tế sâu rộng hơn. Điều này tạo ra cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận với thị trường thế giới, thu hút đầu tư nước ngoài và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Với sự phát triển của thị trường công nghệ, kinh tế số Việt Nam sẽ trở thành động lực tăng trưởng mới, đóng góp ngày càng lớn vào GDP. Các ngành kinh tế số như thương mại điện tử, fintech, logistics số sẽ phát triển mạnh mẽ.

Với sự đầu tư vào nguồn nhân lực công nghệ, hạ tầng công nghệ và chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo, Việt Nam có thể trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực, thu hút các nhà đầu tư, các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới.