Vai trò quan trọng của cây khoai tây đối với sinh kế và kinh tế nông hộ tại huyện Quế Võ, Bắc Ninh

• Tác giả: Nguyễn Văn Đàm
• Người hướng dẫn: Trần Văn Điền
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
• Đề tài: Vai trò của cây khoai tây trong sinh kế và kinh tế nông hộ tại huyện Quế Võ, Bắc Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Ý nghĩa nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về cây khoai tây
• 1.1.1. Nguồn gốc và lịch sử phát triển của khoai tây
• 1.1.2. Đặc điểm trong sản xuất khoai tây
• 1.1.3. Giá trị dinh dưỡng của khoai tây
• 1.1.4. Vai trò của cây khoai tây
• 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến cây khoai tây
• 1.2. Một số khái niệm có liên quan
• 1.3. Cơ sở thực tiễn
• 1.3.1. Tình hình sản xuất khoai tây ở một số nước trên thế giới
• 1.3.2. Tình hình sản xuất khoai tây ở một số địa phương trong nước
• 1.3.3. Tình hình sản xuất khoai tây tại tỉnh Bắc Ninh
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Nội dung nghiên cứu
• 1.6. Vai trò của cây khoai tây trong sinh kế và kinh tế nông hộ tại địa bàn nghiên cứu
• 1.7. Thực trạng sản xuất và thị trường tiêu thụ khoai tây tại huyện Quế Võ
• 1.8. Những thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến phát triển khoai tây tại huyện Quế Võ
• 1.9. Giải pháp phát triển sản xuất và thị trường tiêu thụ khoai tây tại huyện Quế Võ
• 1.10. Tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 1.10.1. Tiếp cận nghiên cứu
• 1.10.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.10.3. Phương pháp phân tích, xử lý thông tin, số liệu
• 1.10.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
• 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên
• 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
• 3.2. Vai trò của khoai tây trong sinh kế và kinh tế nông hộ tại huyện Quế Võ
• 3.2.1. Cây khoai tây trong cơ cấu cây trồng và sinh kế nông hộ
• 3.2.2. Thu nhập từ khoai tây và đóng góp của khoai tây về kinh tế đối với nông hộ
• 3.3. Thực trạng sản xuất và thị trường tiêu thụ khoai tây tại huyện Quế Võ
• 3.3.1. Thực trạng tổ chức sản xuất khoai tây
• 3.3.2. Thực trạng phát triển diện tích, năng suất và sản lượng
• 3.3.3. Thực trạng cơ cấu giống
• 3.3.4. Thực trạng kỹ thuật sản xuất canh tác
• 3.3.5. Thực trạng thị trường tiêu thụ
• 3.4. Những thuận lợi, khó khăn trong phát triển khoai tây tại huyện Quế Võ
• 3.5. Giải pháp phát triển sản xuất và thị trường tiêu thụ khoai tây tại huyện Quế Võ
• 3.5.1. Căn cứ đề xuất các giải pháp
• 3.5.2. Giải pháp chung
• 3.5.3. Các giải pháp cụ thể
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Vai trò của cây khoai tây trong sinh kế nông hộ

Cây khoai tây đóng vai trò quan trọng trong sinh kế nông hộ tại huyện Quế Võ, Bắc Ninh. Được trồng từ những năm 70 của thế kỷ XX, cây khoai tây đã trở thành một phần không thể thiếu trong cơ cấu cây trồng của nông dân nơi đây. Theo số liệu thống kê, diện tích trồng khoai tây tại huyện Quế Võ đã có sự biến động qua các năm, nhưng vẫn giữ được vị trí quan trọng trong sản xuất nông nghiệp. Cây khoai tây không chỉ cung cấp thực phẩm cho gia đình mà còn tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho nông hộ. Nhiều hộ gia đình đã chuyển đổi từ các loại cây trồng khác sang trồng khoai tây do lợi nhuận cao hơn. Điều này cho thấy cây khoai tây không chỉ là một loại cây trồng mà còn là một yếu tố quyết định trong việc cải thiện kinh tế nông hộ. Theo nghiên cứu, thu nhập từ khoai tây có thể chiếm tới 30% tổng thu nhập của hộ gia đình nông dân. Điều này chứng tỏ rằng cây khoai tây có khả năng nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn.

1.1. Đóng góp của cây khoai tây về kinh tế

Cây khoai tây không chỉ mang lại giá trị dinh dưỡng mà còn có giá trị kinh tế cao. Theo báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO), cây khoai tây là một trong những cây trồng quan trọng nhất trên thế giới, đứng thứ tư về sản lượng. Tại huyện Quế Võ, cây khoai tây đã giúp nhiều hộ nông dân cải thiện thu nhập và ổn định cuộc sống. Nhiều hộ đã đầu tư vào sản xuất khoai tây với quy mô lớn hơn, từ đó tạo ra việc làm cho nhiều lao động địa phương. Việc phát triển sản xuất khoai tây không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế chung của huyện. Cây khoai tây đã trở thành một sản phẩm chủ lực trong kinh tế nông hộ, thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp tại địa phương.

II. Thực trạng sản xuất khoai tây tại huyện Quế Võ

Thực trạng sản xuất khoai tây tại huyện Quế Võ cho thấy sự phát triển không đồng đều. Mặc dù có tiềm năng lớn về đất đai và kinh nghiệm sản xuất, nhưng diện tích trồng khoai tây vẫn chưa ổn định. Năm 2016, diện tích trồng khoai tây đạt 1.516,5 ha, nhưng con số này có xu hướng giảm trong những năm gần đây. Nguyên nhân chủ yếu là do chất lượng giống thấp, khí hậu bất lợi và thị trường tiêu thụ không ổn định. Nhiều nông dân đã gặp khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm, dẫn đến tình trạng giá cả không ổn định. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của nông hộ. Để khắc phục tình trạng này, cần có các giải pháp đồng bộ từ việc cải thiện chất lượng giống, áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến đến việc xây dựng hệ thống tiêu thụ sản phẩm hiệu quả. Việc phát triển bền vững sản xuất khoai tây sẽ góp phần nâng cao kinh tế nông hộ và đảm bảo sinh kế cho người dân.

2.1. Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất

Sản xuất khoai tây tại huyện Quế Võ có nhiều thuận lợi như điều kiện tự nhiên thuận lợi, kinh nghiệm sản xuất của nông dân và nhu cầu thị trường ngày càng tăng. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng tồn tại nhiều khó khăn. Chất lượng giống khoai tây hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiều giống đã bị thoái hóa. Thêm vào đó, tình hình sâu bệnh và thời tiết cực đoan cũng ảnh hưởng đến năng suất. Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và tiêu thụ còn hạn chế, khiến cho việc tiếp cận thị trường gặp khó khăn. Để phát triển bền vững, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng và cung cấp thông tin thị trường cho nông dân.

III. Giải pháp phát triển sản xuất khoai tây

Để nâng cao vai trò của cây khoai tây trong sinh kế nông hộ và kinh tế nông hộ, cần có các giải pháp phát triển sản xuất hiệu quả. Trước hết, cần cải thiện chất lượng giống khoai tây bằng cách nhập khẩu giống mới có năng suất và chất lượng cao. Thứ hai, áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Thứ ba, xây dựng hệ thống tiêu thụ sản phẩm hiệu quả, kết nối nông dân với các doanh nghiệp chế biến và thị trường tiêu thụ. Cuối cùng, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng và cung cấp thông tin thị trường cho nông dân. Những giải pháp này không chỉ giúp nâng cao năng suất sản xuất mà còn góp phần cải thiện sinh kế cho người dân nông thôn.

3.1. Đề xuất giải pháp cụ thể

Các giải pháp cụ thể để phát triển sản xuất khoai tây bao gồm: 1) Tổ chức các lớp tập huấn cho nông dân về kỹ thuật canh tác và chăm sóc cây khoai tây. 2) Hỗ trợ nông dân trong việc tiếp cận giống khoai tây chất lượng cao. 3) Xây dựng các hợp tác xã sản xuất khoai tây để tạo ra sức mạnh tập thể trong sản xuất và tiêu thụ. 4) Tăng cường quảng bá sản phẩm khoai tây tại các hội chợ nông sản và các sự kiện thương mại. 5) Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến khoai tây để nâng cao giá trị sản phẩm. Những giải pháp này sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và tăng thu nhập cho nông dân, từ đó góp phần phát triển kinh tế nông hộ tại huyện Quế Võ.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân Việt Nam, đảm bảo an ninh lương thực cho khoảng 88,7 triệu người và đóng góp 22% giá trị GDP. Cây khoai tây, theo báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO), là cây trồng phổ biến thứ tư trên thế giới với sản lượng năm 2009 đạt 330 triệu tấn, trong đó hơn 2/3 dùng làm thực phẩm trực tiếp. Ở Việt Nam, khoai tây được du nhập từ hơn 100 năm trước và phát triển mạnh từ năm 1998 với diện tích khoảng 35.000 ha, sản lượng đạt 420.000 tấn, đáp ứng khoảng 50% nhu cầu trong nước.

Tại huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, cây khoai tây đã được trồng từ những năm 1970 và trở thành cây trồng chủ lực vụ đông. Tuy nhiên, diện tích, năng suất và sản lượng khoai tây trong những năm gần đây biến động không ổn định do nhiều yếu tố như chất lượng giống, biến đổi khí hậu, thị trường tiêu thụ không ổn định và thu hẹp diện tích đất nông nghiệp. Năm 2016, diện tích khoai tây tại huyện đạt khoảng 1.516,5 ha với năng suất 176,2 tạ/ha và sản lượng 26.700 tấn.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá vai trò của cây khoai tây trong sinh kế và kinh tế nông hộ tại huyện Quế Võ, phân tích thực trạng sản xuất, thị trường tiêu thụ, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2016 tại ba xã đại diện: Việt Hùng, Phù Lương và Mộ Đạo. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học bổ sung tài liệu về cây khoai tây và ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế nông hộ và mở rộng sản xuất cây khoai tây tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết sinh kế bền vững và lý thuyết kinh tế nông hộ. Sinh kế bền vững được hiểu là năng lực và tài sản của con người trong việc duy trì phương tiện kiếm sống, có khả năng ứng phó với biến động và không gây tổn hại môi trường. Các loại vốn sinh kế gồm vốn vật chất, tài chính, xã hội, con người và tự nhiên. Lý thuyết kinh tế nông hộ tập trung vào hoạt động sản xuất của hộ gia đình sử dụng chủ yếu lao động gia đình, với đặc điểm quy mô nhỏ, sử dụng đất đai làm tư liệu sản xuất chính và tham gia thị trường không hoàn hảo.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Sinh kế bền vững: khả năng duy trì và phát triển phương tiện kiếm sống trong điều kiện biến động.
• Kinh tế nông hộ: sản xuất nông nghiệp quy mô gia đình, sử dụng lao động và tài nguyên của hộ.
• Chuỗi giá trị khoai tây: các khâu từ sản xuất, thu gom, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm.
• Hiệu quả kinh tế sản xuất khoai tây: đo bằng các chỉ tiêu như tỷ suất giá trị sản xuất theo chi phí, thu nhập hỗn hợp trên công lao động.
• Thị trường tiêu thụ khoai tây: các kênh phân phối và tiêu thụ sản phẩm khoai tây tại địa phương và các vùng lân cận.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của Phòng TN&MT, Phòng NN&PTNT, Trạm khuyến nông huyện và Chi cục thống kê huyện Quế Võ. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 135 hộ nông dân trồng khoai tây tại ba xã Việt Hùng, Phù Lương và Mộ Đạo, được chọn theo phương pháp mẫu hệ thống nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phương pháp điều tra gồm:

• Phiếu điều tra: thu thập thông tin về diện tích, thu nhập, chi phí, kỹ thuật sản xuất và thị trường tiêu thụ.
• Phỏng vấn bán cấu trúc: với đại lý cung cấp giống, hộ thu gom, doanh nghiệp chế biến và cán bộ quản lý địa phương để thu thập ý kiến chuyên gia.
• Quan sát trực tiếp: xác nhận thực trạng sản xuất và thị trường tiêu thụ.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh biến động diện tích, năng suất, sản lượng qua các năm và giữa các nhóm hộ. Các chỉ tiêu phân tích bao gồm diện tích, năng suất, sản lượng, giá trị sản xuất, chi phí, thu nhập hỗn hợp, tỷ suất giá trị sản xuất theo chi phí và thu nhập hỗn hợp trên công lao động. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2016.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Vai trò của khoai tây trong sinh kế nông hộ: Khoai tây chiếm trung bình 86,2% diện tích cây rau màu vụ đông tại ba xã nghiên cứu, với tỷ lệ hộ mở rộng diện tích lên đến 54,4%. Thu nhập bình quân từ khoai tây đạt 13,934 nghìn đồng/hộ, cao hơn gấp 1,3 lần so với cây lúa (10,177 nghìn đồng/hộ). Khoai tây trở thành nguồn thu nhập chính, góp phần nâng cao đời sống nông dân.

2. Hiệu quả kinh tế sản xuất khoai tây: Năng suất khoai tây tại huyện Quế Võ giai đoạn 2014-2016 dao động từ 168,6 đến 180,1 tạ/ha, sản lượng đạt 20.000 - 26.700 tấn. Tỷ suất giá trị sản xuất theo chi phí đạt 4,27 lần, thu nhập hỗn hợp bình quân trên một công lao động là 122,3 nghìn đồng, cao hơn nhiều so với các cây trồng khác như khoai lang và đậu tương.

3. Thực trạng tổ chức sản xuất và thị trường tiêu thụ: Hình thức sản xuất chủ yếu là hộ gia đình chiếm đa số, với quy mô trung bình 3-3,5 sào. Liên kết hộ gia đình và cá nhân còn hạn chế do quỹ đất nhỏ hẹp và tâm lý giữ đất. Hộ thu gom đóng vai trò trung gian trong chuỗi giá trị. Thời vụ trồng khoai tây tập trung từ 20/9 đến 30/10, chiếm 96,7% diện tích.

4. Cơ cấu giống và kỹ thuật sản xuất: Giống KT2 chiếm 58,4% diện tích, năng suất trung bình 182,9 tạ/ha, kế đến là giống Solara với năng suất cao nhất 191,8 tạ/ha. Giống Trung Quốc giảm còn 4,2% do chất lượng thấp. Khoảng 60% nhu cầu giống được đáp ứng bởi kho lạnh địa phương, còn lại phụ thuộc vào nguồn ngoài. Kỹ thuật canh tác còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng.

Thảo luận kết quả

Diện tích và năng suất khoai tây tại Quế Võ biến động do nhiều yếu tố khách quan như biến đổi khí hậu, giá đầu ra không ổn định, nguồn giống kém chất lượng và thu hẹp đất nông nghiệp do đô thị hóa. So với năng suất bình quân thế giới (khoảng 21,8 tạ/ha ở châu Âu), năng suất khoai tây tại Quế Võ đạt mức cao, phản ánh hiệu quả sản xuất tốt khi áp dụng giống mới và kỹ thuật canh tác phù hợp.

Hiệu quả kinh tế vượt trội của khoai tây so với các cây trồng khác cho thấy tiềm năng phát triển cây trồng này trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp địa phương. Tuy nhiên, tổ chức sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết và thị trường tiêu thụ chưa ổn định là những hạn chế cần khắc phục để nâng cao sức cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động diện tích, năng suất và sản lượng khoai tây giai đoạn 2014-2016; bảng so sánh hiệu quả kinh tế giữa các cây trồng; sơ đồ chuỗi giá trị khoai tây tại huyện Quế Võ để minh họa các khâu sản xuất và tiêu thụ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phát triển giống khoai tây chất lượng cao: Hỗ trợ nghiên cứu, nhập khẩu và nhân rộng các giống năng suất cao, kháng bệnh như Solara, KT2. Thời gian thực hiện trong 2-3 năm, chủ thể là các cơ quan khuyến nông, viện nghiên cứu và chính quyền địa phương.

2. Xây dựng mô hình liên kết sản xuất theo nhóm hộ và hợp tác xã: Tập trung đất đai, áp dụng cơ giới hóa và kỹ thuật canh tác tiên tiến để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Thời gian triển khai 3-5 năm, do UBND huyện phối hợp với các tổ chức nông nghiệp thực hiện.

3. Phát triển hệ thống kho lạnh và bảo quản giống: Mở rộng công suất kho lạnh, nâng cao chất lượng bảo quản để chủ động nguồn giống, giảm thiểu thoái hóa giống. Chủ thể là các doanh nghiệp, hợp tác xã và chính quyền địa phương, thực hiện trong 2 năm.

4. Ổn định và mở rộng thị trường tiêu thụ: Hỗ trợ xây dựng thương hiệu khoai tây Quế Võ, kết nối với các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu, đồng thời phát triển kênh tiêu thụ nội địa. Thời gian 3 năm, do Sở NN&PTNT phối hợp với các doanh nghiệp và hợp tác xã.

5. Nâng cao năng lực kỹ thuật cho nông dân: Tổ chức tập huấn, chuyển giao công nghệ về kỹ thuật trồng, phòng trừ sâu bệnh và quản lý sản xuất. Chủ thể là trạm khuyến nông, các tổ chức đào tạo, thực hiện liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nông dân trồng khoai tây tại các vùng đồng bằng và miền núi: Nghiên cứu cung cấp thông tin về kỹ thuật, giống và thị trường giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập.

2. Các cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp và phát triển nông thôn: Tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển cây khoai tây, tổ chức sản xuất và thị trường tiêu thụ.

3. Các tổ chức khuyến nông, viện nghiên cứu và trường đại học: Cơ sở khoa học để nghiên cứu sâu hơn về giống, kỹ thuật canh tác và phát triển chuỗi giá trị khoai tây.

4. Doanh nghiệp chế biến và kinh doanh nông sản: Tham khảo để hiểu rõ nguồn cung, chất lượng sản phẩm và nhu cầu thị trường, từ đó xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Khoai tây có vai trò gì trong sinh kế nông hộ tại Quế Võ?
   Khoai tây chiếm khoảng 86% diện tích cây rau màu vụ đông, mang lại thu nhập cao gấp 1,3 lần so với lúa, giúp cải thiện đời sống và tạo việc làm cho nông dân.

2. Năng suất khoai tây tại Quế Võ so với thế giới như thế nào?
   Năng suất trung bình đạt khoảng 176 tạ/ha, cao hơn mức bình quân thế giới (khoảng 21,8 tạ/ha ở châu Âu), nhờ áp dụng giống mới và kỹ thuật canh tác phù hợp.

3. Những khó khăn chính trong sản xuất khoai tây hiện nay là gì?
   Bao gồm biến đổi khí hậu, nguồn giống kém chất lượng, thị trường tiêu thụ không ổn định, thu hẹp đất nông nghiệp do đô thị hóa và tổ chức sản xuất nhỏ lẻ.

4. Các hình thức tổ chức sản xuất khoai tây phổ biến tại Quế Võ?
   Chủ yếu là hộ gia đình, bên cạnh đó có liên kết hộ gia đình, cá nhân và các hộ thu gom sản phẩm làm trung gian phân phối.

5. Giải pháp nào được đề xuất để phát triển sản xuất khoai tây bền vững?
   Tăng cường giống chất lượng, xây dựng mô hình liên kết sản xuất, phát triển kho lạnh bảo quản, ổn định thị trường tiêu thụ và nâng cao kỹ thuật cho nông dân.

Kết luận

• Cây khoai tây đóng vai trò quan trọng trong sinh kế và kinh tế nông hộ tại huyện Quế Võ, chiếm tỷ lệ diện tích lớn và mang lại thu nhập cao cho nông dân.
• Năng suất và hiệu quả kinh tế của khoai tây vượt trội so với các cây trồng khác, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp địa phương.
• Tổ chức sản xuất còn nhỏ lẻ, nguồn giống và thị trường tiêu thụ chưa ổn định là những thách thức cần giải quyết.
• Đề xuất các giải pháp phát triển giống, tổ chức sản xuất, bảo quản giống và thị trường nhằm nâng cao hiệu quả và bền vững.
• Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các mô hình liên kết sản xuất, chuyển giao kỹ thuật và phát triển chuỗi giá trị khoai tây trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững ngành khoai tây tại Quế Võ và các vùng lân cận.