Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường bảo hiểm Việt Nam ngày càng phát triển với doanh thu toàn ngành đạt 255.876 tỷ đồng năm 2021, quản trị ngân quỹ trở thành một trong những yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp bảo hiểm, đặc biệt là Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt (BHBV). Với quy mô vốn điều lệ 2.600 tỷ đồng và mạng lưới 81 công ty thành viên trải rộng khắp 64 tỉnh thành, BHBV giữ vị trí dẫn đầu thị trường bảo hiểm phi nhân thọ với gần 20% thị phần. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2019-2021, doanh thu phí bảo hiểm gốc của BHBV có xu hướng giảm từ 19,29% xuống còn 15,13%, trong khi đối thủ cạnh tranh như PVI lại tăng trưởng nhanh, cho thấy sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả quản trị tài chính, đặc biệt là quản trị ngân quỹ.

Luận văn tập trung nghiên cứu ứng dụng các mô hình quản trị ngân quỹ như Baumol, Miller-Orr và Stone tại BHBV nhằm xây dựng mô hình quản trị ngân quỹ tối ưu, phù hợp với đặc thù ngành bảo hiểm phi nhân thọ và điều kiện kinh doanh thực tế của tổng công ty trong giai đoạn 2019-2021. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản trị ngân quỹ, ứng dụng mô hình dự báo luồng tiền thu-chi bằng phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị ngân quỹ, góp phần cải thiện khả năng thanh khoản, giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng cường năng lực cạnh tranh của BHBV trên thị trường.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản trị ngân quỹ tại BHBV trong giai đoạn 2019-2021, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, luồng tiền và các bộ phận liên quan. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp một hệ thống công cụ quản trị ngân quỹ khoa học, giúp ban lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng, chính xác trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và chuyển đổi số sâu rộng trong ngành bảo hiểm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị ngân quỹ kinh điển, bao gồm:

  • Mô hình Baumol: Xác định mức tồn quỹ tiền mặt tối ưu dựa trên chi phí cơ hội và chi phí giao dịch, phù hợp với doanh nghiệp có luồng tiền ổn định. Mô hình này giúp cân bằng giữa chi phí giữ tiền mặt và chi phí chuyển đổi tài sản tài chính.

  • Mô hình Miller-Orr: Mở rộng mô hình Baumol bằng cách cho phép luồng tiền biến động ngẫu nhiên, thiết lập giới hạn trên, dưới và mức mục tiêu tồn quỹ tiền mặt, giúp doanh nghiệp quản lý dòng tiền trong điều kiện không chắc chắn.

  • Mô hình Stone: Tập trung vào quản lý số dư tiền mặt dựa trên dự báo dòng tiền trong tương lai, sử dụng các giới hạn kiểm soát và điều chỉnh số dư tiền mặt dự kiến, tăng tính linh hoạt và chính xác trong quản trị dòng tiền.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản trị ngân quỹ, luồng tiền thu-chi, ngân quỹ tối ưu, chi phí cơ hội, chi phí giao dịch, dự báo dòng tiền, và quản trị rủi ro tài chính. Ngoài ra, luận văn áp dụng phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma để dự báo các luồng tiền thu-chi, hỗ trợ xây dựng mô hình quản trị ngân quỹ phù hợp với đặc thù ngành bảo hiểm phi nhân thọ.

Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là định lượng, kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo luồng tiền, và các tài liệu nội bộ của Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt giai đoạn 2019-2021. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo ngành, văn bản pháp luật liên quan như Luật Kinh doanh Bảo hiểm, Nghị định 73/2016/NĐ-CP, Thông tư 52/2017/TT-BTC, và các nghiên cứu học thuật về quản trị ngân quỹ.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Excel và Oracle Crystal Ball để thực hiện phân tích hồi quy bội nhằm dự báo luồng tiền thu-chi theo các biến xu thế và mùa vụ. Phân phối Gamma được áp dụng để mô hình hóa các biến động luồng tiền không chuẩn. Các mô hình Baumol, Miller-Orr và Stone được xây dựng và thử nghiệm trên dữ liệu thực tế để xác định ngân quỹ tối ưu và các giới hạn quản lý.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2019 đến 2021, với các bước gồm thu thập dữ liệu, phân tích mô hình, thử nghiệm ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ, đánh giá hiệu quả và đề xuất giải pháp cải tiến.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các công ty thành viên và phòng ban liên quan trong hệ thống BHBV, với trọng tâm là các luồng tiền và báo cáo tài chính tổng hợp. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ dữ liệu có sẵn trong giai đoạn nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản trị ngân quỹ tại BHBV còn mang tính định tính, chưa ứng dụng mô hình khoa học: Ngân quỹ tối ưu hiện được xác định chủ yếu dựa trên kinh nghiệm của giám đốc tài chính, chưa có chính sách rõ ràng và hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ để hỗ trợ quản lý. Tỷ trọng tồn ngân quỹ tại trụ sở chính trong các năm 2019, 2020 và 2021 lần lượt là 88,05%, 67,09% và 81,46%, cho thấy sự biến động lớn và chưa tối ưu trong quản lý dòng tiền.

  2. Ứng dụng mô hình dự báo luồng tiền bằng phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma cho kết quả khả quan: Mô hình dự báo doanh thu phí bảo hiểm gốc và các luồng tiền chi trả được xây dựng với độ chính xác cao, giúp dự báo các biến động luồng tiền trong ngắn hạn và dài hạn. Ví dụ, dự báo doanh thu phí bảo hiểm gốc năm 2021 giảm 7% so với năm 2020, phù hợp với số liệu thực tế do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

  3. Mô hình Miller-Orr và Stone phù hợp với đặc thù biến động ngẫu nhiên của luồng tiền trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ: Mô hình Miller-Orr cho phép thiết lập giới hạn trên, dưới và mức mục tiêu tồn quỹ, giúp BHBV duy trì thanh khoản hiệu quả trong điều kiện biến động dòng tiền. Mô hình Stone hỗ trợ dự báo và kiểm soát số dư tiền mặt dựa trên dự báo dòng tiền trong tương lai, tăng tính linh hoạt trong quản lý.

  4. Hiệu quả ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ giúp nâng cao khả năng ra quyết định và tiết kiệm chi phí: Việc áp dụng mô hình giúp giảm thời gian cung cấp thông tin, tự động hóa quy trình quản lý ngân quỹ, giảm thiểu sai sót và chi phí giao dịch. Điều này góp phần cải thiện khả năng thanh toán các khiếu nại bảo hiểm đúng hạn, nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của BHBV.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng quản trị ngân quỹ chưa hiệu quả tại BHBV là do hệ thống công nghệ thông tin chưa hoàn thiện, dữ liệu chưa đồng bộ và thiếu sự quan tâm đến ứng dụng mô hình quản trị khoa học. So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã bổ sung việc áp dụng đồng thời ba mô hình quản trị ngân quỹ kinh điển cùng với phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma để dự báo luồng tiền, tạo nên một hệ thống quản trị ngân quỹ toàn diện và thực tiễn hơn.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về quản trị ngân quỹ trong lĩnh vực tài chính, đồng thời khắc phục các hạn chế của các nghiên cứu trong nước như chưa áp dụng mô hình vào thực tế hoặc chưa có dữ liệu đầy đủ. Việc ứng dụng mô hình giúp BHBV nâng cao hiệu quả quản lý dòng tiền, giảm thiểu rủi ro thanh khoản và tăng khả năng sinh lời từ đầu tư thặng dư ngân quỹ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động tồn quỹ hàng tháng, bảng so sánh dự báo và thực tế doanh thu phí bảo hiểm, cũng như biểu đồ giới hạn quản lý ngân quỹ theo mô hình Miller-Orr và Stone để minh họa hiệu quả quản trị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin tích hợp quản trị ngân quỹ: Đầu tư xây dựng hệ thống phần mềm quản lý ngân quỹ đồng bộ, liên thông giữa các phòng ban và công ty thành viên, hỗ trợ tự động hóa thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu luồng tiền. Mục tiêu đạt được trong vòng 12 tháng, do Ban Quản lý Công nghệ thông tin phối hợp với Ban Tài chính thực hiện.

  2. Xây dựng chính sách và quy trình quản trị ngân quỹ dựa trên mô hình khoa học: Ban lãnh đạo cần ban hành quy định rõ ràng về ngân quỹ tối ưu, giới hạn quản lý theo mô hình Miller-Orr và Stone, đồng thời đào tạo đội ngũ quản lý tài chính áp dụng mô hình trong công tác hàng ngày. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Ban Tài chính chủ trì.

  3. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ quản lý ngân quỹ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị ngân quỹ, phân tích dữ liệu và ứng dụng mô hình tài chính cho cán bộ quản lý tài chính và kế toán. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn trong vòng 9 tháng, do Ban Nhân sự phối hợp với Ban Tài chính thực hiện.

  4. Đẩy mạnh đầu tư thặng dư ngân quỹ vào các kênh tài chính an toàn và sinh lời hợp lý: Xây dựng chiến lược đầu tư thặng dư ngân quỹ dựa trên phân tích rủi ro và lợi nhuận, ưu tiên các công cụ tài chính có tính thanh khoản cao như tín phiếu kho bạc, tiền gửi kỳ hạn và hợp đồng ủy thác. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Đầu tư phối hợp với Ban Tài chính triển khai.

  5. Cân bằng mục tiêu tăng trưởng doanh thu với phát triển bền vững: Kết hợp quản trị ngân quỹ hiệu quả với chiến lược kinh doanh dài hạn, đảm bảo khả năng thanh toán và dự phòng rủi ro, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập thị trường bảo hiểm quốc tế. Ban Lãnh đạo và Ban Chiến lược chịu trách nhiệm theo dõi và điều chỉnh liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý cấp cao doanh nghiệp bảo hiểm: Giúp hiểu rõ tầm quan trọng của quản trị ngân quỹ khoa học, áp dụng mô hình quản lý hiện đại để nâng cao hiệu quả tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Chuyên viên tài chính, kế toán và quản lý ngân quỹ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các mô hình quản trị ngân quỹ, kỹ thuật dự báo luồng tiền và ứng dụng thực tiễn trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính - Ngân hàng, Bảo hiểm: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp và thực tiễn ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ trong doanh nghiệp bảo hiểm tại Việt Nam.

  4. Các tổ chức tài chính, ngân hàng và công ty quản lý quỹ: Hỗ trợ đánh giá và phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính phù hợp với nhu cầu quản trị ngân quỹ của doanh nghiệp bảo hiểm, đồng thời tăng cường hợp tác đầu tư và tài trợ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình quản trị ngân quỹ nào phù hợp nhất với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ?
    Mô hình Miller-Orr và Stone được đánh giá phù hợp hơn do tính biến động ngẫu nhiên của luồng tiền trong ngành bảo hiểm. Ví dụ, Miller-Orr cho phép thiết lập giới hạn trên, dưới và mức mục tiêu tồn quỹ, giúp quản lý dòng tiền linh hoạt hơn so với mô hình Baumol.

  2. Làm thế nào để dự báo chính xác luồng tiền thu-chi trong doanh nghiệp bảo hiểm?
    Sử dụng phân tích hồi quy bội kết hợp phân phối Gamma giúp mô hình hóa các biến động luồng tiền theo xu thế và mùa vụ. Ví dụ, dự báo doanh thu phí bảo hiểm gốc dựa trên dữ liệu lịch sử và các biến độc lập như tháng trong năm giúp nâng cao độ chính xác.

  3. Tại sao quản trị ngân quỹ lại quan trọng đối với doanh nghiệp bảo hiểm?
    Ngân quỹ đảm bảo khả năng thanh toán các khoản bồi thường kịp thời, giảm thiểu rủi ro tài chính và nâng cao uy tín doanh nghiệp. Đồng thời, quản trị hiệu quả giúp tối ưu hóa lợi nhuận từ đầu tư thặng dư ngân quỹ.

  4. Những khó khăn khi ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ tại BHBV là gì?
    Khó khăn chính là hệ thống công nghệ thông tin chưa đồng bộ, dữ liệu chưa được nhập liệu đầy đủ và thiếu sự quan tâm đến ứng dụng mô hình khoa học, dẫn đến việc ra quyết định còn chậm và thiếu chính xác.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản trị ngân quỹ tại doanh nghiệp bảo hiểm?
    Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin, xây dựng chính sách quản trị ngân quỹ dựa trên mô hình khoa học, đào tạo đội ngũ quản lý tài chính và đẩy mạnh đầu tư thặng dư ngân quỹ là các giải pháp thiết thực và hiệu quả.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng và thử nghiệm thành công mô hình quản trị ngân quỹ dựa trên Baumol, Miller-Orr, Stone kết hợp phân tích hồi quy bội và phân phối Gamma, phù hợp với đặc thù ngành bảo hiểm phi nhân thọ tại BHBV giai đoạn 2019-2021.
  • Thực trạng quản trị ngân quỹ tại BHBV còn mang tính định tính, chưa tận dụng hiệu quả các công cụ mô hình và công nghệ thông tin, ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định và hiệu quả tài chính.
  • Ứng dụng mô hình quản trị ngân quỹ giúp nâng cao khả năng dự báo luồng tiền, duy trì thanh khoản tối ưu, giảm chi phí giao dịch và tăng khả năng sinh lời từ đầu tư thặng dư.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống công nghệ, xây dựng chính sách quản trị, đào tạo nhân lực và cân bằng mục tiêu tăng trưởng với phát triển bền vững nhằm nâng cao hiệu quả quản trị ngân quỹ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh mô hình phù hợp với diễn biến thị trường và chiến lược phát triển của BHBV.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản trị ngân quỹ tại doanh nghiệp bảo hiểm của bạn!