Luận Văn Thạc Sĩ: Ứng Dụng Mô Hình DNDC Tính Toán Phát Thải Khí Nhà Kính Trong Canh Tác Lúa Nước Trên Đất Phù Sa Nhiễm Mặn Tại Nam Định

• Tác giả: Lục Thị Thanh Thêm
• Người hướng dẫn: PGS. Mai Văn Trịnh
• Trường học: Trường Đại Học Thủy Lợi
• Chuyên ngành: Khoa Học Môi Trường
• Đề tài: Ứng Dụng Mô Hình DNDC Tính Toán Phát Thải Khí Nhà Kính Trồng Lúa Nước Trên Đất Phù Sa Nhiễm Mặn Tại Nam Định
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục tiêu của đề tài
• 0.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 0.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 0.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Biến đổi khí hậu ở Việt Nam
• 1.2. Phát thải KNK trong canh tác lúa nước ở Việt Nam
• 1.3. Các biện pháp giảm thiểu phát thải KNK trong canh tác lúa nước
• 1.4. Hệ thống canh tác lúa cải tiến (System of Rice Intensification - SRI)
• 1.5. Ba giảm, ba tăng (3G3T)
• 1.6. Sử dụng các giống ngắn ngày
• 1.7. Tăng cường sử dụng phân ammonia sulphate (SA) thay thế urea. Sử dụng than sinh học
• 1.8. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu
• 1.8.1. Đặc điểm tự nhiên
• 1.8.2. Kinh tế xã hội
• 1.9. Hiện trạng canh tác lúa nước trên đất phù sa, nhiễm mặn vùng đồng bằng ven biển tỉnh Nam Định
• 1.10. Diễn biến khí hậu ở Nam Định
• 1.11. Tổng quan về một số mô hình tính toán phát thải khí nhà kính
• 1.11.1. Mô hình IPCC (1996)
• 1.11.2. Mô hình ALU (Agriculture and Land Use National Green House Gas Inventory Software)
• 1.11.3. Mô hình Ex-Act (The Ex-Ante Carbon-balance Tool)
• 1.11.4. Mô hình DNDC
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Nội dung nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng phát thải khí nhà kính trong canh tác lúa nước trên đất phù sa, nhiễm mặn vùng đồng bằng ven biển tỉnh Nam Định
• 3.2. Cường độ phát thải khí mê tan CH4 và N2O trên ruộng lúa với các chế độ phân bón khác nhau vụ mùa ở Thịnh Long
• 3.3. Cường độ phát thải khí CH4 và N2O trên các phương thức bón phân khác nhau vụ mùa ở Rạng Đông
• 3.4. Tổng lượng phát thải KNK trong vụ mùa tại Thịnh Long và Rạng Đông
• 3.5. Ứng dụng mô hình DNDC tính toán phát thải KNK trên đất phù sa, nhiễm mặn vùng đồng bằng ven biển tỉnh Nam Định
• 3.5.1. Thu thập các dữ liệu - thông số đầu vào của mô hình
• 3.5.2. Kết quả mô phỏng sự phát thải của KNK bằng mô hình DNDC tại Thịnh Long và Rạng Đông
• 3.5.3. Kiểm định mô hình
• 3.6. Đề xuất các biện pháp canh tác lúa nước giảm phát thải khí nhà kính
• 3.6.1. So sánh tiềm năng phát thải KNK và năng suất lúa ở Thịnh Long và Rạng Đông
• 3.6.2. Lựa chọn biện pháp canh tác giảm phát thải KNK
• 3.7. Tính toán phát thải khí nhà kính từ sản xuất lúa nước ở Nam Định theo các kịch bản bằng mô hình DNDC
• 3.7.1. Kịch bản 1 - kịch bản phát thải hiện tại
• KẾT LUẬN
• KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Mô hình DNDC và ứng dụng trong tính toán phát thải khí nhà kính

Mô hình DNDC (Denitrification-Decomposition) là công cụ quan trọng trong nghiên cứu phát thải khí nhà kính từ hoạt động nông nghiệp. Mô hình này được sử dụng để tính toán lượng khí thải từ các quá trình canh tác lúa nước, đặc biệt trên đất phù sa nhiễm mặn. Ứng dụng mô hình DNDC giúp dự đoán và đánh giá tác động của các biện pháp canh tác đến môi trường. Nghiên cứu này tập trung vào việc áp dụng mô hình DNDC để tính toán phát thải khí nhà kính tại Nam Định, một khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

1.1. Cơ sở lý thuyết của mô hình DNDC

Mô hình DNDC dựa trên các quá trình sinh học và hóa học trong đất, bao gồm phân hủy chất hữu cơ và khử nitrat. Mô hình này cho phép mô phỏng các điều kiện canh tác khác nhau, từ đó dự đoán lượng khí thải như CH4 và N2O. Phát thải khí nhà kính từ canh tác lúa nước phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại đất, chế độ nước, và phương pháp bón phân. Mô hình DNDC cung cấp cái nhìn toàn diện về các yếu tố này, giúp đưa ra các giải pháp giảm thiểu phát thải.

1.2. Ứng dụng mô hình DNDC tại Nam Định

Tại Nam Định, mô hình DNDC được sử dụng để tính toán phát thải khí nhà kính từ canh tác lúa nước trên đất phù sa nhiễm mặn. Kết quả nghiên cứu cho thấy, lượng khí thải CH4 và N2O phụ thuộc lớn vào chế độ bón phân và quản lý nước. Đất phù sa nhiễm mặn có đặc tính khác biệt so với đất thông thường, dẫn đến lượng phát thải cao hơn. Mô hình DNDC giúp xác định các biện pháp canh tác hiệu quả, giảm thiểu tác động đến môi trường.

II. Phát thải khí nhà kính trong canh tác lúa nước

Canh tác lúa nước là nguồn phát thải khí nhà kính đáng kể, đặc biệt là CH4 và N2O. Phát thải khí nhà kính từ lúa nước chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như chế độ nước, loại phân bón, và điều kiện đất đai. Nghiên cứu này tập trung vào việc đo lường và đánh giá lượng khí thải từ canh tác lúa nước trên đất phù sa nhiễm mặn tại Nam Định.

2.1. Cường độ phát thải khí CH4 và N2O

Kết quả nghiên cứu cho thấy, cường độ phát thải CH4 và N2O thay đổi đáng kể tùy thuộc vào phương pháp bón phân và chế độ quản lý nước. Tại Thịnh Long và Rạng Đông, các thí nghiệm được tiến hành với các công thức bón phân khác nhau. Kết quả cho thấy, việc sử dụng phân hữu cơ và than sinh học giúp giảm đáng kể lượng khí thải. Phát thải khí nhà kính từ lúa nước cần được kiểm soát thông qua các biện pháp canh tác bền vững.

2.2. Tổng lượng phát thải KNK trong vụ mùa

Tổng lượng phát thải khí nhà kính trong vụ mùa tại Thịnh Long và Rạng Đông được tính toán dựa trên các dữ liệu thu thập từ thực địa. Kết quả cho thấy, lượng phát thải CO2-e dao động tùy thuộc vào điều kiện canh tác. Đất phù sa nhiễm mặn có lượng phát thải cao hơn so với đất thông thường. Nghiên cứu này nhấn mạnh sự cần thiết của việc áp dụng các biện pháp giảm thiểu phát thải trong canh tác lúa nước.

III. Biện pháp giảm thiểu phát thải khí nhà kính

Nghiên cứu đề xuất các biện pháp giảm thiểu phát thải khí nhà kính từ canh tác lúa nước trên đất phù sa nhiễm mặn. Các biện pháp này bao gồm cải tiến phương pháp bón phân, quản lý nước hiệu quả, và sử dụng các giống lúa ngắn ngày. Biến đổi khí hậu đang đặt ra thách thức lớn cho nông nghiệp, đặc biệt là tại các vùng ven biển như Nam Định.

3.1. Cải tiến phương pháp bón phân

Việc sử dụng phân hữu cơ và than sinh học giúp giảm đáng kể lượng khí thải CH4 và N2O. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc kết hợp phân hữu cơ với phân hóa học mang lại hiệu quả cao trong việc giảm phát thải. Phát thải khí nhà kính từ lúa nước có thể được kiểm soát thông qua việc áp dụng các phương pháp bón phân tiên tiến.

3.2. Quản lý nước hiệu quả

Quản lý nước là yếu tố quan trọng trong việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính từ canh tác lúa nước. Việc tháo rút nước định kỳ giúp giảm lượng khí CH4 phát thải. Nghiên cứu này đề xuất các biện pháp quản lý nước hiệu quả, phù hợp với điều kiện đất phù sa nhiễm mặn tại Nam Định.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng gia tăng, phát thải khí nhà kính (KNK) từ các hoạt động nông nghiệp, đặc biệt là canh tác lúa nước, đang trở thành vấn đề cấp thiết cần được nghiên cứu và kiểm soát. Tại Việt Nam, nông nghiệp chiếm tới 33,2% tổng lượng phát thải KNK, trong đó canh tác lúa nước đóng góp hơn 50% lượng phát thải của ngành này, tương đương khoảng 44,61 triệu tấn CO(_2) tương đương năm 2010. Tỉnh Nam Định, nằm trong vùng đồng bằng ven biển châu thổ sông Hồng, là một trong những vùng trọng điểm sản xuất lúa nước với diện tích canh tác lớn và mức độ thâm canh cao, đồng thời cũng là địa phương phát thải KNK đáng kể.

Luận văn tập trung ứng dụng mô hình DNDC (Denitrification-Decomposition) để tính toán phát thải khí nhà kính, chủ yếu là CH(_4) và N(_2)O, trong canh tác lúa nước trên đất phù sa, nhiễm mặn tại hai địa điểm nghiên cứu là Thịnh Long và Rạng Đông thuộc tỉnh Nam Định. Mục tiêu chính là định lượng phát thải KNK, đánh giá hiệu quả các biện pháp canh tác giảm phát thải và đề xuất giải pháp phù hợp nhằm giảm thiểu tác động môi trường, đồng thời duy trì năng suất lúa ổn định. Nghiên cứu được thực hiện trong vụ mùa năm 2014, với phạm vi tập trung vào hệ thống đất lúa sử dụng giống Thái Xuyên 111, đặc trưng cho vùng đồng bằng ven biển.

Việc áp dụng mô hình DNDC giúp mô phỏng chi tiết quá trình sinh địa hóa trong đất, phản ánh ảnh hưởng của các yếu tố khí hậu, đất đai và kỹ thuật canh tác đến phát thải KNK. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm thiểu phát thải khí nhà kính tại các vùng đồng bằng ven biển của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết và mô hình chính:

1. Lý thuyết biến đổi khí hậu và phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp: Phát thải khí CH(_4) chủ yếu phát sinh từ quá trình phân hủy yếm khí các chất hữu cơ trong ruộng lúa ngập nước, trong khi N(_2)O phát sinh từ quá trình nitrat hóa và phản nitrat hóa trong đất. Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm loại đất, chế độ tưới tiêu, loại phân bón và điều kiện khí hậu.

2. Mô hình DNDC (Denitrification-Decomposition): Là mô hình sinh địa hóa mô phỏng quá trình phân hủy hữu cơ và chuyển hóa nitơ trong đất, cho phép dự báo phát thải khí nhà kính (CH(_4), N(_2)O, CO(_2)) theo thời gian và điều kiện canh tác cụ thể. Mô hình này đã được kiểm nghiệm ở nhiều quốc gia và được áp dụng để tính toán phát thải KNK trong các hệ sinh thái nông nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: phát thải khí nhà kính (KNK), cường độ phát thải (kg khí/m(^2)/giờ), hệ số phát thải, chế độ tưới tiêu, phân bón amoni sunphat (SA), than sinh học (BIOC), và kỹ thuật canh tác 3 giảm 3 tăng (3G3T).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thực địa thu thập tại hai điểm thí nghiệm Thịnh Long và Rạng Đông trong vụ mùa năm 2014. Cỡ mẫu gồm 10 công thức bón phân khác nhau, với các phương thức bón phân hóa học, phân ủ và than sinh học. Mẫu khí được lấy theo các giai đoạn sinh trưởng của cây lúa, sử dụng hộp thu khí kín để đo nồng độ CH(_4) và N(_2)O.

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Mô phỏng phát thải KNK bằng mô hình DNDC: Thu thập dữ liệu khí tượng, điều kiện thổ nhưỡng, và thông số canh tác làm đầu vào cho mô hình. Mô hình được hiệu chỉnh và kiểm định bằng so sánh với số liệu đo thực địa.

• Phân tích thống kê: So sánh cường độ phát thải giữa các công thức bón phân và địa điểm, đánh giá hiệu quả giảm phát thải.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu và thực hiện thí nghiệm trong vụ mùa 2014, mô phỏng và phân tích dữ liệu trong năm 2015.

Phương pháp chọn mẫu và phân tích đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao, giúp đánh giá chính xác phát thải KNK trong điều kiện canh tác thực tế tại vùng đồng bằng ven biển Nam Định.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng phát thải KNK tại Nam Định: Tổng lượng phát thải CO(_2)-e trong vụ mùa tại Thịnh Long và Rạng Đông lần lượt đạt khoảng 1.200 và 1.350 kg CO(_2)-e/ha. Cường độ phát thải CH(_4) cao nhất vào giai đoạn đẻ nhánh rộ, đạt trung bình 72,3 mg CH(_4)/m(^2)/giờ tại Thịnh Long và 66,0 mg CH(_4)/m(^2)/giờ tại Rạng Đông.

2. Ảnh hưởng của phương thức bón phân: Công thức sử dụng phân amoni sunphat (SA) thay thế urê làm giảm phát thải CH(_4) trung bình 25% so với công thức đối chứng. Bón than sinh học kết hợp phân hữu cơ giảm phát thải KNK khoảng 15-20%. Phân bón hữu cơ tươi làm tăng phát thải CH(_4) gấp đôi so với phân hóa học.

3. Hiệu quả mô hình DNDC: Mô hình DNDC mô phỏng phát thải CH(_4) và N(_2)O tương quan chặt chẽ với số liệu đo thực địa, với hệ số tương quan R(^2) đạt 0,85 cho CH(_4) và 0,78 cho N(_2)O, chứng tỏ mô hình phù hợp để dự báo phát thải KNK trong điều kiện canh tác lúa nước tại Nam Định.

4. So sánh tiềm năng phát thải và năng suất lúa: Ở Thịnh Long, năng suất lúa trung bình đạt 7,5 tấn/ha với tổng phát thải KNK thấp hơn 10% so với Rạng Đông, nơi năng suất đạt 8 tấn/ha nhưng phát thải cao hơn do điều kiện đất nhiễm mặn và kỹ thuật canh tác khác biệt.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự khác biệt phát thải KNK giữa các công thức bón phân là do ảnh hưởng của loại phân và chế độ tưới tiêu đến quá trình phân hủy yếm khí và chuyển hóa nitơ trong đất. Việc sử dụng phân amoni sunphat làm giảm phát thải CH(_4) nhờ tác động kìm hãm vi khuẩn mê tan, đồng thời giảm phát thải N(_2)O do cải thiện hiệu quả sử dụng đạm.

Kết quả mô hình DNDC phù hợp với các nghiên cứu quốc tế, khẳng định tính ứng dụng cao của mô hình trong điều kiện Việt Nam, đặc biệt là vùng đất phù sa nhiễm mặn. Biểu đồ so sánh phát thải KNK giữa các công thức bón phân và địa điểm thể hiện rõ xu hướng giảm phát thải khi áp dụng các biện pháp canh tác cải tiến.

So với các nghiên cứu trước đây tại các tỉnh đồng bằng sông Hồng, kết quả này bổ sung thêm dữ liệu thực địa và mô phỏng chi tiết, góp phần hoàn thiện hệ thống kiểm kê phát thải KNK ngành nông nghiệp Việt Nam. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc lựa chọn kỹ thuật canh tác giảm phát thải phù hợp, đồng thời duy trì năng suất lúa ổn định, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng rộng rãi phân amoni sunphat thay thế urê trong canh tác lúa nước: Giảm phát thải CH(_4) và N(_2)O từ 20-30%, nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón. Thời gian thực hiện: 1-3 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nông nghiệp, các hợp tác xã nông nghiệp.

2. Khuyến khích sử dụng than sinh học và phân hữu cơ ủ yếm khí: Tăng tích trữ carbon trong đất, giảm phát thải KNK và cải thiện độ phì nhiêu đất. Thời gian thực hiện: 2-5 năm. Chủ thể: Nông dân, doanh nghiệp sản xuất phân bón hữu cơ.

3. Phát triển và nhân rộng kỹ thuật canh tác lúa cải tiến (SRI): Tưới nước xen kẽ khô ướt, cấy mạ non, giảm lượng phân đạm, giúp giảm phát thải CH(_4) từ 15-25%. Thời gian thực hiện: 3-5 năm. Chủ thể: Trung tâm khuyến nông, các tổ chức đào tạo nông nghiệp.

4. Xây dựng hệ thống giám sát và mô hình hóa phát thải KNK tại địa phương: Sử dụng mô hình DNDC để theo dõi, đánh giá và dự báo phát thải, hỗ trợ ra quyết định chính sách. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Viện nghiên cứu môi trường, Sở Tài nguyên Môi trường.

5. Tuyên truyền, đào tạo nâng cao nhận thức cho nông dân về tác động của phát thải KNK và các biện pháp giảm thiểu: Tăng cường áp dụng các biện pháp kỹ thuật thân thiện môi trường. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Các tổ chức chính quyền địa phương, các tổ chức phi chính phủ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp, môi trường: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phát triển nông nghiệp bền vững, giảm phát thải KNK và thích ứng biến đổi khí hậu.

2. Các viện nghiên cứu và trường đại học chuyên ngành khoa học môi trường, nông nghiệp: Tham khảo phương pháp ứng dụng mô hình DNDC và dữ liệu thực địa để phát triển nghiên cứu sâu hơn về phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp.

3. Các tổ chức khuyến nông và hợp tác xã nông nghiệp: Áp dụng các giải pháp canh tác giảm phát thải KNK, nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường tại địa phương.

4. Doanh nghiệp sản xuất phân bón và vật tư nông nghiệp: Nghiên cứu phát triển sản phẩm phân bón thân thiện môi trường, than sinh học và các giải pháp kỹ thuật hỗ trợ giảm phát thải KNK.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình DNDC có ưu điểm gì so với các mô hình khác trong tính toán phát thải KNK?
   Mô hình DNDC mô phỏng chi tiết quá trình sinh địa hóa trong đất, cho phép dự báo phát thải khí nhà kính theo ngày và theo giai đoạn sinh trưởng cây trồng, phù hợp với điều kiện canh tác cụ thể. So với mô hình IPCC, DNDC phản ánh được sự khác biệt về đất đai, khí hậu và kỹ thuật canh tác, giúp nâng cao độ chính xác.

2. Phân amoni sunphat (SA) giảm phát thải khí nhà kính như thế nào?
   SA làm giảm phát thải CH(_4) nhờ tác động kìm hãm vi khuẩn mê tan trong đất ngập nước, đồng thời giảm phát thải N(_2)O do cải thiện hiệu quả sử dụng đạm. Nghiên cứu tại Nam Định cho thấy SA giảm phát thải KNK khoảng 25% so với urê.

3. Kỹ thuật canh tác lúa cải tiến (SRI) có những thách thức gì khi áp dụng?
   SRI đòi hỏi điều kiện tưới tiêu tốt và lượng lao động lớn để thực hiện cấy mạ non, tưới nước xen kẽ. Ở vùng đồng bằng ven biển, việc áp dụng còn gặp khó khăn do hạn chế về hạ tầng thủy lợi và sự chuyển dịch lao động nông nghiệp sang các ngành khác.

4. Tại sao đất nhiễm mặn lại ảnh hưởng đến phát thải KNK?
   Đất nhiễm mặn chứa lượng sunfat cao, làm giảm hoạt động vi khuẩn mê tan, từ đó giảm phát thải CH(_4). Tuy nhiên, điều kiện này cũng có thể làm tăng phát thải N(_2)O do ảnh hưởng đến quá trình nitrat hóa và phản nitrat hóa.

5. Làm thế nào để kiểm định độ chính xác của mô hình DNDC?
   Kiểm định mô hình được thực hiện bằng cách so sánh kết quả mô phỏng phát thải khí CH(_4) và N(_2)O với số liệu đo thực địa tại các điểm thí nghiệm. Hệ số tương quan cao (R(^2) > 0,75) chứng tỏ mô hình phù hợp và có thể ứng dụng trong điều kiện nghiên cứu.

Kết luận

• Đã xác định và mô phỏng thành công lượng phát thải khí nhà kính CH(_4) và N(_2)O trong canh tác lúa nước trên đất phù sa, nhiễm mặn tại Nam Định bằng mô hình DNDC với độ chính xác cao.
• Phân amoni sunphat và than sinh học là các biện pháp canh tác hiệu quả giúp giảm phát thải KNK từ 15-30% so với phương thức truyền thống.
• Kỹ thuật canh tác lúa cải tiến (SRI) có tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính nhưng cần giải quyết các thách thức về điều kiện tưới tiêu và lao động.
• Mô hình DNDC được kiểm định phù hợp với điều kiện thực tế, có thể ứng dụng rộng rãi trong quản lý phát thải KNK ngành nông nghiệp Việt Nam.
• Đề xuất các giải pháp kỹ thuật và chính sách hỗ trợ nhằm giảm phát thải KNK, bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững tại vùng đồng bằng ven biển.

Next steps: Mở rộng nghiên cứu áp dụng mô hình DNDC cho các vùng nông nghiệp khác, xây dựng hệ thống giám sát phát thải KNK liên tục và đào tạo nâng cao nhận thức cho nông dân.

Call to action: Các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu và cộng đồng nông dân cần phối hợp triển khai các giải pháp giảm phát thải KNK để góp phần ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.