I. Tính cấp thiết của đề tài
Đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) là các cơ quan do Nhà nước thành lập, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ công (DVC) nhằm phục vụ nhu cầu của xã hội. Trong bối cảnh hiện nay, việc thực hiện tự chủ tài chính (TCTC) cho các ĐVSNCL trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Các ĐVSNCL đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tuy nhiên, vẫn còn nhiều tồn tại và thách thức trong tổ chức và hoạt động. Chi tiêu ngân sách Nhà nước (NSNN) cho các ĐVSNCL còn lớn, một số đơn vị thua lỗ, tiêu cực, lãng phí. Việc thực hiện cơ chế TCTC còn hình thức và thiếu minh bạch, dẫn đến hiệu quả quản lý tài chính chưa cao. Do đó, nghiên cứu về mô hình tài chính cho các ĐVSNCL ở Thừa Thiên Huế là cần thiết để nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ.
II. Cơ sở lý luận về tự chủ tài chính
Cơ chế TCTC đối với các ĐVSNCL được quy định tại Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, cho phép các đơn vị này tự quyết định về thu chi trong khuôn khổ quy định của Nhà nước. Mục tiêu của cơ chế này là trao quyền tự chủ cho các ĐVSNCL trong việc tổ chức công việc, sử dụng nguồn lực tài chính và lao động để hoàn thành nhiệm vụ. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn tạo điều kiện cho các ĐVSNCL phát huy tính sáng tạo và năng động. Việc thực hiện TCTC còn góp phần vào việc xã hội hóa dịch vụ công, huy động sự đóng góp của cộng đồng để phát triển hoạt động sự nghiệp. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao, cần có những chính sách hỗ trợ và điều chỉnh kịp thời từ Nhà nước.
III. Thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Thừa Thiên Huế
Tại Thừa Thiên Huế, các ĐVSNCL thuộc Sở Văn hóa và Thể thao đã tích cực triển khai cơ chế TCTC. Tuy nhiên, kết quả thực hiện chưa đồng đều. Một số đơn vị đã chủ động sử dụng nguồn kinh phí NSNN để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả, trong khi đó, tỷ lệ tự đảm bảo kinh phí hoạt động còn thấp. Việc thực hiện TCTC còn chậm, chưa có bước chuyển biến đột phá, và chưa tách bạch rõ ràng giữa chức năng quản lý nhà nước với chức năng cung cấp dịch vụ công. Các chính sách hỗ trợ cho việc thực hiện TCTC chưa được sửa đổi và bổ sung kịp thời, dẫn đến việc khai thác nguồn lực xã hội còn hạn chế. Điều này cho thấy cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả thực hiện cơ chế TCTC tại các ĐVSNCL.
IV. Định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện cơ chế tự chủ tài chính
Để nâng cao hiệu quả thực hiện cơ chế TCTC tại các ĐVSNCL thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế, cần có những định hướng và giải pháp cụ thể. Trước hết, cần hoàn thiện các chính sách tài chính để tạo điều kiện cho các ĐVSNCL thực hiện quyền tự chủ. Thứ hai, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát hoạt động của các ĐVSNCL để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính. Thứ ba, cần đẩy mạnh xã hội hóa trong cung cấp dịch vụ công, huy động sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội. Cuối cùng, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, viên chức trong việc quản lý tài chính và thực hiện cơ chế TCTC.