I. Tổng quan về tự chủ tài chính trong các trường đại học công lập
Tự chủ tài chính là một khái niệm quan trọng trong quản lý giáo dục đại học, đặc biệt tại các trường đại học công lập. Tự chủ tài chính không chỉ giúp các trường giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước mà còn tạo điều kiện cho các trường chủ động trong việc khai thác nguồn lực tài chính từ xã hội. Theo nghiên cứu, việc thực hiện tự chủ tài chính tại các trường đại học công lập Việt Nam đang gặp nhiều thách thức. Các trường cần phải xây dựng thương hiệu mạnh và uy tín để thu hút người học, đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo. Việc quản lý tài chính hiệu quả sẽ giúp các trường có thể tự cân đối thu chi, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tự chủ tài chính là yếu tố then chốt để các trường đại học có thể phát triển bền vững trong bối cảnh ngân sách nhà nước hạn chế.
1.1. Khái niệm và vai trò của tự chủ tài chính
Khái niệm tự chủ tài chính được hiểu là khả năng của các trường đại học trong việc tự quyết định các vấn đề tài chính như thu học phí, chi tiêu và quản lý tài sản. Tự chủ tài chính không chỉ giúp các trường có nguồn lực tài chính ổn định mà còn tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa các trường. Theo PGS.TS Phạm Xuân Hậu, tự chủ tài chính là nội dung quan trọng trong quá trình cải cách giáo dục đại học nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và hội nhập quốc tế. Việc thực hiện tự chủ tài chính sẽ giúp các trường nâng cao chất lượng đào tạo, từ đó đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.
II. Thực trạng tự chủ tài chính tại Đại học Thương mại
Đại học Thương mại (ĐHTM) là một trong những trường đại học công lập đi đầu trong việc thực hiện tự chủ tài chính. Thực trạng cho thấy, ĐHTM đã có những bước tiến đáng kể trong việc tự chủ về xây dựng các văn bản quản lý, tự chủ về các khoản thu và mức thu. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong việc tự chủ về nội dung chi và định mức chi. Theo báo cáo, quản lý tài chính tại ĐHTM còn gặp khó khăn trong việc cân đối thu chi, dẫn đến việc chưa thể phát huy hết tiềm năng tài chính của trường. Việc quản lý tài chính hiệu quả sẽ giúp ĐHTM có thể nâng cao chất lượng đào tạo và thu hút nhiều sinh viên hơn. ĐHTM cần phải cải thiện các quy trình quản lý tài chính để có thể thực hiện tốt hơn quyền tự chủ tài chính của mình.
2.1. Đánh giá chung về tự chủ tài chính tại ĐHTM
Đánh giá chung về tự chủ tài chính tại ĐHTM cho thấy trường đã có những ưu điểm nhất định trong việc tự chủ về tài chính. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Một số nguyên nhân dẫn đến hạn chế này bao gồm việc chưa có sự đồng bộ trong các quy định của nhà nước và thực tế tại trường. ĐHTM cần phải tìm ra các giải pháp để khắc phục những hạn chế này, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và thực hiện tốt hơn quyền tự chủ tài chính. Việc cải cách cơ chế tài chính và nâng cao năng lực quản lý tài chính sẽ là những yếu tố quyết định cho sự phát triển bền vững của ĐHTM trong tương lai.
III. Giải pháp hoàn thiện tự chủ tài chính tại ĐHTM
Để hoàn thiện tự chủ tài chính tại ĐHTM, cần có những giải pháp cụ thể và khả thi. Trước hết, trường cần phải xây dựng một cơ chế quản lý tài chính linh hoạt, cho phép trường tự quyết định mức thu học phí và các khoản thu khác. Đồng thời, cần phải tăng cường công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý tài chính, nhằm nâng cao năng lực quản lý tài chính tại trường. Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp và tổ chức xã hội cũng sẽ giúp ĐHTM có thêm nguồn lực tài chính. Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Thanh, việc thực hiện tự chủ tài chính không chỉ là giải pháp tình huống mà còn là chiến lược dài hạn cho sự phát triển bền vững của ĐHTM.
3.1. Kiến nghị với Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo
Để hỗ trợ ĐHTM trong việc thực hiện tự chủ tài chính, Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có những chính sách hỗ trợ cụ thể. Cần phải có các quy định rõ ràng về quyền tự chủ tài chính của các trường đại học công lập, đồng thời tạo điều kiện cho các trường có thể tự quyết định các vấn đề tài chính của mình. Việc cải cách cơ chế tài chính và nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính sẽ giúp các trường có thể phát huy tối đa tiềm năng tài chính của mình. Chính phủ cũng cần có các chính sách khuyến khích các trường đại học công lập trong việc tìm kiếm nguồn thu từ xã hội.
