I. Tổng Quan Về Tổ Chức và Hoạt Động Trung Tâm BTXH Hà Nội
Bảo trợ xã hội (BTXH) là một chính sách quan trọng được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, đầu tư nguồn lực để giúp đỡ các đối tượng BTXH vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống, hòa nhập cộng đồng. Trung tâm Bảo trợ Xã hội Hà Nội (TTBTXH) là địa chỉ tin cậy để người cao tuổi cô đơn, trẻ em mồ côi không nơi nương tựa, người khuyết tật, người nhiễm HIV/AIDS, người mắc bệnh tâm thần hoặc người gặp rủi ro do thiên tai được chăm sóc, nuôi dưỡng, thụ hưởng chính sách BTXH. Trong những năm qua, tổ chức và hoạt động của các TTBTXH trên địa bàn Thành phố Hà Nội không ngừng được đổi mới nhằm đáp ứng yêu cầu tiếp nhận, quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng, phục hồi chức năng cho các đối tượng; cung cấp các dịch vụ công tác xã hội; trợ giúp trẻ em và các đối tượng có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, góp phần đảm bảo an sinh xã hội Thủ đô.
1.1. Khái niệm Bảo trợ xã hội và vai trò trong xã hội hiện đại
Bảo trợ xã hội (social protection) là một khái niệm có nội hàm rộng, có tính phổ quát, dành được nhiều sự quan tâm của các tổ chức, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý ở trong nước, quốc tế và ngày càng được hoàn thiện về phạm vi, đối tượng, chức năng. Với các cách tiếp cận khác nhau sẽ đưa ra những quan niệm không giống nhau; ở mức độ nào đó, khái niệm này còn chưa thực sự rõ ràng, cũng có thể có nguyên nhân từ cách đặt vấn đề, góc độ tiếp cận và mục đích sử dụng. Trên thế giới, có hai quan điểm tiếp cận rộng, hẹp khác nhau về BTXH. Quan điểm thứ nhất, BTXH có nội hàm rất hẹp, chỉ đơn giản đó là những ban phát về phúc lợi xã hội cho những đối tượng như TEMC, NKT. gặp khó khăn. Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã định nghĩa: “BTXH có thể được hiểu như là một tập hợp các hành động công cộng nhằm giải quyết các vấn đề nghèo đói, những cú sốc kinh tế và tính dễ bị tổn thương về mặt xã hội, thông qua các hoạt động trợ cấp hoặc hỗ trợ bằng hiện vật và các chương trình để đảm bảo tiếp cận với các dịch vụ cơ bản (y tế, giáo dục và dinh dưỡng), BTXH giúp thực hiện các quyền con người của trẻ em và gia đình”[48].
1.2. Trung Tâm Bảo Trợ Xã Hội Định nghĩa và mục tiêu hoạt động
Trung tâm Bảo trợ Xã hội (TTBTXH) là một cơ sở cung cấp dịch vụ bảo trợ xã hội cho các đối tượng yếu thế trong xã hội. Mục tiêu chính của TTBTXH là đảm bảo quyền lợi và nhu cầu cơ bản của các đối tượng này, bao gồm: chăm sóc sức khỏe, giáo dục, phục hồi chức năng, hỗ trợ tâm lý và hòa nhập cộng đồng. TTBTXH đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tình trạng nghèo đói, bất bình đẳng và tạo điều kiện cho mọi người có cơ hội phát triển toàn diện. Theo tác giả Lê Công Vinh (2016) nghiên cứu đề tài “TC&HĐ về CTXH từ thực tiễn TTBTXH II Thành phố Hà Nội”. Đề tài đã xây dựng cơ sở lý luận của TC&HĐ về CTXH dưới hình thức TTBTXH thông qua việc phân tích lảm rõ khái niệm TC&HĐ về CTXH; mô hình TC&HĐ về CTXH, khái niệm, đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ của TTBTXH; thể chế TC&HĐ về CTXH; các yếu tố tác động đến TC&HĐ về CTXH.
II. Thách Thức và Vấn Đề Trong Hoạt Động Trung Tâm BTXH Hà Nội
TC&HĐ của các TTBTXH Hà Nội hiện đang đối mặt với nhiều vướng mắc, bất cập như đối tượng tâm thần có nhu cầu vào trung tâm tăng nhanh (bình quân trên 100 người/năm), trong khi cơ sở vật chất của các trung tâm vừa thiếu thốn, vừa xuống cấp, chưa đáp ứng được nhu cầu tiếp nhận; thiếu trang thiết bị cho công tác chăm sóc, phục hồi chức năng. Trong khi, pháp luật về TC&HĐ của TTBTXH còn thiếu tính đồng bộ, tính toàn diện, chưa phù hợp, còn mâu thuẫn, chống chéo mà chưa kịp thời ban hành mới hoặc bổ sung, sửa đổi và hoàn thiện. Công tác đổi mới TC&HĐ các TTBTXH còn chậm.
2.1. Cơ sở vật chất và nguồn lực hạn chế tại các trung tâm
Một trong những thách thức lớn nhất mà các Trung tâm bảo trợ xã hội Hà Nội đang phải đối mặt là tình trạng cơ sở vật chất xuống cấp và thiếu thốn nguồn lực. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng chăm sóc và phục vụ cho các đối tượng bảo trợ. Các trung tâm cần được đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội.
2.2. Thiếu đồng bộ trong chính sách và quy định pháp luật
Pháp luật về TC&HĐ của TTBTXH còn thiếu tính đồng bộ, tính toàn diện, chưa phù hợp, còn mâu thuẫn, chống chéo mà chưa kịp thời ban hành mới hoặc bổ sung, sửa đổi và hoàn thiện. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai các hoạt động bảo trợ xã hội một cách hiệu quả và minh bạch. Cần có sự rà soát, sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động của các trung tâm.
2.3. Nguồn nhân lực và đào tạo chuyên môn cho cán bộ
Cơ cấu, trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức, người lao động còn bất hợp lý, chất lượng chưa cao, năng suất lao động thấp. Việc thực hiện xã hội hoá công tác BTXH còn chậm. Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với các TTBTXH còn hạn chế. Hoạt động kiểm soát TC&HĐ của TTBTXH còn nhiều hạn chế.
III. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Hoạt Động Trung Tâm BTXH HN
Để TTBTXH trên địa bàn Thành phố Hà Nội được tổ chức tinh gọn, hoạt động hiệu quả đáp ứng yêu cầu đổi mới của Nghị quyết số 19-NQ/TW, cần thiết phải nghiên cứu chuyên sâu, có hệ thống và chuyên biệt về “Tổ chức và hoạt động của TTBTXH trên địa bàn Thành phố Hà Nội”.
3.1. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị
Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dịch vụ tại các trung tâm bảo trợ xã hội. Cần có kế hoạch đầu tư dài hạn, ưu tiên các dự án nâng cấp cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị chuyên dụng phục vụ cho công tác chăm sóc, phục hồi chức năng cho các đối tượng bảo trợ.
3.2. Hoàn thiện chính sách và quy định pháp luật liên quan
Rà soát, sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động của trung tâm bảo trợ xã hội là một trong những giải pháp quan trọng để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động của các trung tâm. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, khả thi và hiệu quả của các quy định pháp luật.
3.3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ và nhân viên
Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ và nhân viên là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng dịch vụ tại các trung tâm bảo trợ xã hội. Cần có chương trình đào tạo bài bản, chuyên sâu, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới nhất trong lĩnh vực bảo trợ xã hội.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu về TT BTXH
Chính sách BTXH luôn là vấn đề quan trọng, có ý nghĩa sống, còn cho sự phát triển của mối quốc gia được nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu. Tác giả Benjamin Dieffenbach, trường đại học: St. Catherine University University of St. Thomas: “Developmental Disabilities and Independent Living: A Systematic Literature Review”, bài viết “Khuyết tật Phát triển và sống độc lập: Tổng quan tài liệu” đã phân tích, đánh giá mối tương quan giữa cách sắp xếp và chất lượng cuộc sống của NKT. Qua phân tích thực trạng cuộc sống của NKT trong mối quan hệ với chất lượng cuộc sống để nhận diện về khả năng sống độc lập của NKT, giúp NKT không bị phụ thuộc hoàn toàn vào gia đình mà chất lượng cuộc sống vẫn được bảo đảm, từ đó tác giả đề xuất giải pháp về chính sách hỗ trợ phù hợp, với chi phí hợp lý giúp NKT được trải nghiệm cuộc sống bán độc lập, mang lại cho NKT một cuộc sống vui, khỏe và ý nghĩa hơn với việc phụ thuộc vào gia đình.
4.1. Nghiên cứu về chất lượng cuộc sống của người khuyết tật
Nghiên cứu của Benjamin Dieffenbach đã chỉ ra mối tương quan giữa cách sắp xếp và chất lượng cuộc sống của người khuyết tật. Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc tạo điều kiện cho người khuyết tật sống độc lập hoặc bán độc lập có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của họ.
4.2. Đánh giá hiệu quả công tác xã hội đối với người cao tuổi
Tác giả Phùng Thanh Quang (2014), nghiên cứu đề tài “CTXH với NCT bị bạo lực gia đình”. Từ phân tích tổng quan để hình thành quan niệm, đặc điểm, vị trí, vai trò của CTXH đối với NCT bị bạo lực gia đình, đề tài đã xác định nội dung, hình thức, phương pháp và các yếu tố ảnh hưởng đến NCT bị bạo lực gia đình; đề tài phân tích, đánh giá thực trạng CTXH đối với NCT bị bạo lực gia đình để chỉ rõ những nguy cơ nguyên nhân của thực trạng này và đề xuất giải pháp cả về thể chế, trách nhiệm các cơ quan quan quản lý nhà nước, của chính quyền địa phương, của các cá nhân, tổ chức và cộng đồng xã hội cùng chung tay giải quyết triệt để vấn đề bạo lực gia đình, trong đó đề cao công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục, nâng cao nhận thức về đạo lý, ý thức pháp luật để NCT có những năm tháng tuổi già hạnh phúc và an lành.
V. Đánh Giá và Tương Lai của Trung Tâm Bảo Trợ Xã Hội Hà Nội
Các nghiên cứu trên đây được tiếp cận ở những góc độ khác nhau về TC&HĐ của TTBTXH để rút ra những kết luận khoa học và có giá trị tham khảo tốt. Tuy nhiên, dưới góc độ khoa học Quản lý công, các nghiên cứu này chưa làm rõ những vấn đề quan trọng, có tính cấp thiết cả về lý luận, thực tiễn, pháp lý về đổi mới tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của TTBTXH,. Về phương diện khoa học, đây là những khoảng trống mà luận văn này cần tập trung nghiển cứu làm rõ, đó là: (i) Cơ sở lý luận về TC&HĐ của TTBTXH; (ii) phân tích, đánh giá thực trạng TC&HĐ của TTBTXH trên địa bàn Thành phố Hà Nội; (iii) Quan điểm, giải pháp bảo đảm TC&HĐ của TTBTXH trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
5.1. Tổng kết và đánh giá hiệu quả hoạt động hiện tại
Cần có sự đánh giá khách quan và toàn diện về hiệu quả hoạt động của các trung tâm bảo trợ xã hội trên địa bàn Hà Nội. Đánh giá cần tập trung vào các khía cạnh như: chất lượng dịch vụ, mức độ hài lòng của đối tượng bảo trợ, hiệu quả sử dụng nguồn lực và tác động xã hội.
5.2. Định hướng phát triển và mở rộng quy mô trong tương lai
Dựa trên kết quả đánh giá, cần xây dựng định hướng phát triển và mở rộng quy mô của các trung tâm bảo trợ xã hội trong tương lai. Định hướng cần phù hợp với nhu cầu thực tế của xã hội và xu hướng phát triển của lĩnh vực bảo trợ xã hội trên thế giới.
5.3. Đề xuất các chính sách hỗ trợ và khuyến khích phát triển
Để đảm bảo sự phát triển bền vững của các trung tâm bảo trợ xã hội, cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích từ phía nhà nước và xã hội. Các chính sách cần tập trung vào các lĩnh vực như: tài chính, nhân lực, cơ sở vật chất và hợp tác quốc tế.
