Tổng quan nghiên cứu

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua hơn 26 năm phát triển, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế. Trong giai đoạn 2019-2021, Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) đã hoạt động trong bối cảnh thị trường chứng khoán ngày càng cạnh tranh và yêu cầu quản lý tài chính ngày càng khắt khe. Việc tổ chức công tác kế toán tại các công ty chứng khoán như SHS đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, giúp giảm chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý và đảm bảo tuân thủ pháp luật. Tuy nhiên, thực tế cho thấy SHS còn tồn tại nhiều hạn chế như chưa có bộ máy kế toán quản trị chuyên sâu, hệ thống chứng từ chưa chuẩn hóa, và thiếu bộ phận phân tích báo cáo tài chính chuyên trách.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán tại SHS trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán, đáp ứng yêu cầu quản lý và phát triển bền vững của công ty. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại SHS với dữ liệu thu thập từ các phòng ban nghiệp vụ, kết hợp với các văn bản pháp luật và chuẩn mực kế toán hiện hành. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng thông tin kế toán, góp phần thúc đẩy sự phát triển ổn định của công ty chứng khoán nói riêng và thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết tổ chức công tác kế toán và mô hình quản lý công ty chứng khoán. Lý thuyết tổ chức công tác kế toán nhấn mạnh việc xây dựng bộ máy kế toán khoa học, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt động của công ty chứng khoán. Mô hình quản lý công ty chứng khoán tập trung vào các nghiệp vụ kinh doanh như môi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hành và tư vấn đầu tư, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức kế toán như quy định pháp lý, đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu cung cấp thông tin của các đối tượng sử dụng.

Các khái niệm chính bao gồm: tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống báo cáo kế toán, kiểm tra kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán. Thông tư 210/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính được sử dụng làm cơ sở pháp lý quan trọng trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống kế toán tại các công ty chứng khoán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua quan sát trực tiếp, phỏng vấn các cán bộ kế toán và các phòng ban nghiệp vụ tại SHS, với cỡ mẫu khoảng 30 cán bộ nhân viên liên quan đến công tác kế toán. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán, báo cáo tài chính của SHS giai đoạn 2019-2021, cùng các tài liệu nghiên cứu chuyên ngành và giáo trình kế toán.

Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích định tính và định lượng. Phân tích định lượng dựa trên số liệu tài chính, báo cáo kết quả kinh doanh và bảng cân đối kế toán để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán. Phân tích định tính tập trung vào đánh giá bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, quy trình kiểm tra và ứng dụng công nghệ thông tin. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2021, đảm bảo thu thập đầy đủ dữ liệu và đánh giá toàn diện thực trạng công tác kế toán tại SHS.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán chưa hoàn chỉnh: SHS áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán vừa tập trung vừa phân tán, tuy nhiên chưa có bộ phận kế toán quản trị chuyên trách. Tỷ lệ nhân sự kế toán quản trị chiếm khoảng 10% tổng số nhân viên kế toán, thấp hơn mức trung bình ngành là 15%.

  2. Hệ thống chứng từ kế toán chưa chuẩn hóa: Việc lưu trữ chứng từ điện tử chưa được chuẩn hóa, dẫn đến tình trạng rườm rà và khó kiểm soát. Khoảng 30% chứng từ kế toán được lưu trữ dưới dạng giấy, gây khó khăn trong việc truy xuất và kiểm tra.

  3. Hệ thống tài khoản kế toán chi tiết nhưng phức tạp: SHS sử dụng hệ thống tài khoản theo Thông tư 210/2014/TT-BTC với hơn 50 tài khoản chi tiết, tuy nhiên có nhiều tài khoản ngân hàng chi tiết gây khó khăn trong việc tổng hợp và phân tích số liệu.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Mặc dù SHS đã áp dụng phần mềm kế toán hiện đại, nhưng việc tích hợp dữ liệu giữa các phòng ban chưa đồng bộ, dẫn đến chậm trễ trong việc lập báo cáo tài chính. Tỷ lệ tự động hóa quy trình kế toán chỉ đạt khoảng 60%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên xuất phát từ việc SHS chưa xây dựng được bộ máy kế toán quản trị chuyên sâu, thiếu sự phân công rõ ràng giữa các bộ phận kế toán. Việc lưu trữ chứng từ giấy vẫn chiếm tỷ lệ cao do thói quen và hạn chế về hạ tầng công nghệ thông tin. Hệ thống tài khoản chi tiết nhiều nhưng chưa được tối ưu hóa, gây khó khăn trong việc tổng hợp báo cáo và phân tích tài chính. So với một số công ty chứng khoán khác trong nước, SHS còn chậm trong việc ứng dụng công nghệ thông tin toàn diện vào công tác kế toán.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhân sự kế toán quản trị so với tổng nhân sự kế toán, biểu đồ tròn phân bổ hình thức lưu trữ chứng từ, và bảng so sánh mức độ tự động hóa quy trình kế toán giữa SHS và các công ty cùng ngành. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại SHS là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường chứng khoán.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy kế toán quản trị: Xây dựng bộ phận kế toán quản trị chuyên trách với tỷ lệ nhân sự đạt ít nhất 15% tổng số nhân viên kế toán, nhằm nâng cao khả năng phân tích và dự báo tài chính. Thời gian thực hiện dự kiến trong 12 tháng, do Ban Giám đốc và Phòng Tổ chức nhân sự chủ trì.

  2. Chuẩn hóa hệ thống chứng từ kế toán: Triển khai lưu trữ chứng từ điện tử theo quy định, giảm thiểu chứng từ giấy xuống dưới 10% trong vòng 6 tháng. Phòng Kế toán phối hợp với Phòng Công nghệ thông tin thực hiện.

  3. Tối ưu hóa hệ thống tài khoản kế toán: Rà soát, sắp xếp lại các tài khoản chi tiết, giảm bớt các tài khoản ngân hàng không cần thiết, nhằm đơn giản hóa báo cáo tài chính. Thời gian thực hiện 9 tháng, do Phòng Kế toán và Ban Kiểm soát nội bộ phối hợp thực hiện.

  4. Nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán, tích hợp dữ liệu giữa các phòng ban để đạt tỷ lệ tự động hóa trên 90% trong vòng 18 tháng. Ban Giám đốc và Phòng Công nghệ thông tin chịu trách nhiệm triển khai.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng thông tin kế toán, giảm chi phí vận hành và tăng cường kiểm soát nội bộ, góp phần phát triển bền vững cho SHS.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo công ty chứng khoán: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Phòng kế toán và tài chính: Cung cấp hướng dẫn chi tiết về tổ chức bộ máy, hệ thống chứng từ, tài khoản và báo cáo kế toán phù hợp với đặc thù công ty chứng khoán.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về kế toán trong lĩnh vực chứng khoán, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả quản lý thị trường.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về tổ chức công tác kế toán trong công ty chứng khoán tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh thị trường phát triển nhanh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với công ty chứng khoán?
    Tổ chức công tác kế toán giúp cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý, ra quyết định và tuân thủ pháp luật. Ví dụ, thông tin kế toán hỗ trợ đánh giá hiệu quả đầu tư và quản lý rủi ro trên thị trường chứng khoán.

  2. SHS đang áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào?
    SHS áp dụng mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán, với phòng kế toán tại hội sở chính và nhân viên hạch toán tại các chi nhánh, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của công ty.

  3. Hệ thống chứng từ kế toán tại SHS có điểm gì cần cải thiện?
    Việc lưu trữ chứng từ điện tử chưa chuẩn hóa, còn nhiều chứng từ giấy gây khó khăn trong quản lý và truy xuất. Cần triển khai hệ thống lưu trữ điện tử đồng bộ để nâng cao hiệu quả.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán tại SHS hiện ra sao?
    Mặc dù đã sử dụng phần mềm kế toán hiện đại, nhưng việc tích hợp dữ liệu giữa các phòng ban chưa đồng bộ, tỷ lệ tự động hóa quy trình kế toán chỉ đạt khoảng 60%, cần nâng cấp để tăng hiệu quả.

  5. Giải pháp nào giúp SHS nâng cao chất lượng công tác kế toán?
    Hoàn thiện bộ máy kế toán quản trị, chuẩn hóa chứng từ, tối ưu hệ thống tài khoản và nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin là các giải pháp trọng tâm giúp SHS cải thiện công tác kế toán, giảm chi phí và tăng tính minh bạch.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích toàn diện thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội giai đoạn 2019-2021, chỉ ra các tồn tại về bộ máy kế toán, chứng từ, tài khoản và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, tập trung vào xây dựng bộ máy kế toán quản trị, chuẩn hóa chứng từ, tối ưu hệ thống tài khoản và nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của SHS trong bối cảnh thị trường chứng khoán ngày càng cạnh tranh.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-18 tháng, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời.
  • Khuyến khích các công ty chứng khoán khác tham khảo để nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam minh bạch và hiệu quả hơn.