Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành y tế Việt Nam không ngừng phát triển, việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các bệnh viện công lập đóng vai trò then chốt trong quản lý tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động. Bệnh viện 71 Trung ương (Bệnh viện 71 TW), thành lập từ năm 1951 và trực thuộc Bộ Y tế, là một trong những bệnh viện hạng I tại tỉnh Thanh Hóa, chịu trách nhiệm khám chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực lao và bệnh phổi cho nhiều tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên. Từ năm 2007, bệnh viện chuyển sang cơ chế tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động thường xuyên, với nguồn thu chủ yếu từ viện phí và bảo hiểm y tế chiếm khoảng 76-77% tổng nguồn thu trong giai đoạn 2016-2019.

Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi sang cơ chế tài chính mới, tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện 71 TW còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thông tin quản lý và kiểm soát tài chính. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong bối cảnh tự chủ tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Bệnh viện 71 TW, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2017-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh viện nâng cao năng lực quản lý tài chính, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ y tế và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL), đặc biệt là các quy định pháp luật về cơ chế tự chủ tài chính như Nghị định 16/2015/NĐ-CP và Nghị định 85/2012/NĐ-CP. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán trong đơn vị SNCL: Nhấn mạnh vai trò của kế toán trong việc cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời phục vụ quản lý và ra quyết định. Tổ chức kế toán bao gồm bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo tài chính, phải tuân thủ nguyên tắc phù hợp, tiết kiệm hiệu quả và bất kiêm nhiệm.

  • Mô hình quản lý tài chính tự chủ trong đơn vị SNCL: Đề cập đến quyền tự chủ về thu, chi, sử dụng nguồn tài chính và trách nhiệm giải trình của đơn vị, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và phát huy tính chủ động trong hoạt động.

Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, cơ chế tự chủ tài chính, tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán nội bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và lấy ý kiến chuyên gia:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán và tài liệu nội bộ của Bệnh viện 71 TW giai đoạn 2017-2019, do Phòng Kế toán và các phòng ban chuyên môn cung cấp.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm để đánh giá cơ cấu nguồn thu, chi phí và hiệu quả tổ chức công tác kế toán. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu thực trạng với các quy định pháp luật và chuẩn mực kế toán hiện hành.

  • Lấy ý kiến chuyên gia: Phỏng vấn các nhà quản lý bệnh viện, kế toán trưởng và giảng viên chuyên ngành kế toán nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn, đồng thời đánh giá ảnh hưởng của đặc điểm hoạt động bệnh viện đến tổ chức công tác kế toán.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2020, tập trung vào giai đoạn hoạt động 2017-2019 để đảm bảo tính cập nhật và phản ánh đúng thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nguồn thu thay đổi tích cực: Tỷ trọng nguồn thu từ viện phí và bảo hiểm y tế chiếm khoảng 74-76% tổng nguồn thu trong giai đoạn 2016-2019, tăng nhẹ qua các năm, thể hiện sự chuyển dịch từ phụ thuộc ngân sách nhà nước sang tự chủ tài chính. Ví dụ, năm 2019, nguồn thu này đạt 76,05%, cao hơn so với 74,09% năm 2016.

  2. Tổ chức bộ máy kế toán còn hạn chế: Bệnh viện áp dụng mô hình tổ chức kế toán tập trung với phòng kế toán trung tâm, tuy nhiên việc phân công công việc chưa tối ưu, dẫn đến tình trạng quá tải và thiếu sự kiểm tra giám sát tại các bộ phận trực thuộc. Điều này ảnh hưởng đến tính kịp thời và chính xác của thông tin kế toán.

  3. Hệ thống chứng từ và sổ sách kế toán chưa đồng bộ hoàn toàn: Việc vận dụng hệ thống chứng từ kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC đã được triển khai, nhưng vẫn còn tồn tại việc sử dụng chứng từ không thống nhất, gây khó khăn trong kiểm tra và đối chiếu số liệu. Hình thức kế toán chủ yếu là Nhật ký – Sổ cái và kế toán trên máy tính, tuy nhiên chưa tận dụng tối đa công nghệ thông tin.

  4. Báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý: Báo cáo tài chính được lập theo quy định nhưng chưa phản ánh kịp thời và đầy đủ các chỉ tiêu quản lý nội bộ. Công tác kiểm tra kế toán nội bộ chưa được tổ chức thường xuyên và có hệ thống, dẫn đến khó phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ đặc điểm hoạt động đa dạng và phức tạp của bệnh viện, cùng với sự chuyển đổi cơ chế tài chính từ bao cấp sang tự chủ một phần. So với các nghiên cứu trong ngành y tế công lập, Bệnh viện 71 TW có sự tiến bộ rõ rệt trong việc tăng nguồn thu từ dịch vụ y tế, tuy nhiên vẫn chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu quản lý tài chính hiện đại.

Việc tổ chức bộ máy kế toán tập trung phù hợp với quy mô bệnh viện, nhưng cần cải tiến để tăng cường kiểm tra giám sát tại các bộ phận chuyên môn. Hệ thống chứng từ và sổ sách cần được chuẩn hóa và đồng bộ hơn, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả xử lý dữ liệu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu nguồn thu theo năm và bảng so sánh các chỉ tiêu kế toán chủ yếu giữa các năm, giúp minh họa rõ nét sự chuyển biến và tồn tại trong công tác kế toán.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa tổ chức bộ máy kế toán: Phân công rõ ràng, tăng cường nhân lực kế toán tại các phòng ban chuyên môn để nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát và xử lý nghiệp vụ kế toán. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc và Phòng Tài chính Kế toán.

  2. Chuẩn hóa hệ thống chứng từ và sổ sách kế toán: Xây dựng quy trình chuẩn, áp dụng thống nhất các loại chứng từ theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, đồng thời thiết kế thêm chứng từ phục vụ quản trị nội bộ. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Kế toán phối hợp với các phòng ban liên quan.

  3. Nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Triển khai phần mềm kế toán hiện đại, tích hợp quản lý chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính tự động, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc, Phòng CNTT và Phòng Kế toán.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán nội bộ: Thiết lập bộ phận kiểm tra kế toán độc lập, xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, đảm bảo phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc và Phòng Kế toán.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ kế toán, chuẩn mực kế toán công và kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán cho cán bộ kế toán. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với các cơ sở đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc và quản lý bệnh viện công lập: Nắm bắt thực trạng và giải pháp tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Phòng Tài chính Kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập: Áp dụng các mô hình tổ chức, quy trình chứng từ và phương pháp kiểm tra kế toán phù hợp với đặc thù đơn vị.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Quản lý công: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và y tế: Đánh giá hiệu quả cơ chế tự chủ tài chính và công tác kế toán tại các bệnh viện công lập, từ đó hoàn thiện chính sách quản lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện công lập lại quan trọng?
    Kế toán cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời giúp lãnh đạo bệnh viện quản lý nguồn lực hiệu quả, đảm bảo minh bạch tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Bệnh viện 71 TW đã áp dụng mô hình tổ chức kế toán nào?
    Bệnh viện áp dụng mô hình kế toán tập trung với phòng kế toán trung tâm, tuy nhiên cần cải tiến để tăng cường kiểm tra giám sát tại các bộ phận trực thuộc.

  3. Các nguồn thu chính của Bệnh viện 71 TW là gì?
    Nguồn thu chủ yếu gồm viện phí và bảo hiểm y tế, chiếm khoảng 76-77% tổng nguồn thu trong giai đoạn 2016-2019, thể hiện sự chuyển dịch sang tự chủ tài chính.

  4. Những khó khăn trong việc tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện là gì?
    Bao gồm việc chưa đồng bộ hệ thống chứng từ, sổ sách kế toán, thiếu nhân lực kế toán tại các bộ phận chuyên môn, và công tác kiểm tra kế toán nội bộ chưa thường xuyên.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại bệnh viện?
    Tối ưu hóa bộ máy kế toán, chuẩn hóa chứng từ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường kiểm tra nội bộ và đào tạo nâng cao năng lực kế toán là các giải pháp thiết thực.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện 71 TW trong bối cảnh tự chủ tài chính.
  • Phân tích cho thấy nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế chiếm tỷ trọng lớn, tuy nhiên tổ chức bộ máy kế toán và hệ thống chứng từ còn nhiều hạn chế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, bao gồm tối ưu hóa bộ máy, chuẩn hóa chứng từ, ứng dụng CNTT và tăng cường kiểm tra nội bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ bệnh viện nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong vòng 6-12 tháng, đồng thời tiếp tục đào tạo và hoàn thiện quy trình kế toán để đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại.

Call-to-action: Các đơn vị sự nghiệp công lập và bệnh viện công lập nên tham khảo và áp dụng các giải pháp nghiên cứu trong luận văn để nâng cao hiệu quả công tác kế toán, góp phần phát triển ngành y tế bền vững.