Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và cạnh tranh ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các công ty sản xuất dược phẩm như Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động. Với hơn 300 sản phẩm thuốc được phép lưu hành trên toàn quốc và xuất khẩu sang một số nước châu Âu, Hồng Kông, Mông Cổ, Bidiphar 1 cần một hệ thống kế toán quản trị hiệu quả để cung cấp thông tin kịp thời, chính xác phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là tổ chức công tác kế toán quản trị tại Bidiphar 1, tập trung vào các nội dung cấp thiết như phân loại chi phí theo tính chất ứng xử, tính giá thành theo phương pháp chi phí trực tiếp, lập dự toán ngân sách và vận dụng kỹ thuật phân tích thông tin cho quyết định ngắn hạn. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Bidiphar 1 trong giai đoạn từ năm 2007 đến 2013, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, phỏng vấn và khảo sát nội bộ. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, kiểm soát tài chính và hỗ trợ ra quyết định chiến lược, góp phần giúp công ty tồn tại và phát triển bền vững trên thị trường cạnh tranh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán quản trị: Định nghĩa kế toán quản trị là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính, phi tài chính phục vụ cho hoạch định, kiểm soát và ra quyết định trong doanh nghiệp.
  • Mô hình phân loại chi phí: Phân loại chi phí theo chức năng, yếu tố, và cách ứng xử (biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp) để phục vụ kiểm soát và ra quyết định.
  • Mô hình phân tích Chi phí – Khối lượng – Lợi nhuận (CVP): Giúp đánh giá tác động của chi phí và sản lượng đến lợi nhuận, xác định điểm hòa vốn và tỷ lệ số dư đảm phí.
  • Mô hình lập dự toán ngân sách: Bao gồm các mô hình ấn định từ trên xuống, thông tin phản hồi và từ dưới lên, nhằm xây dựng kế hoạch tài chính phù hợp với điều kiện thực tế.
  • Mô hình tổ chức kế toán quản trị: Mô hình kết hợp, tách biệt và hỗn hợp, tùy thuộc vào quy mô và đặc điểm doanh nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm: kế toán quản trị, phân loại chi phí, số dư đảm phí, đòn bẩy kinh doanh, dự toán ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Kết hợp dữ liệu thứ cấp (báo cáo tài chính, tài liệu nội bộ, luật kế toán) và dữ liệu sơ cấp (phỏng vấn kế toán trưởng, khảo sát ý kiến Ban giám đốc, nhân viên kế toán).
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Quan sát thực tế, phỏng vấn chuyên sâu, khảo sát bằng bảng câu hỏi.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, sử dụng thống kê mô tả, so sánh, tính tỷ lệ phần trăm, và tổng hợp suy luận.
  • Cỡ mẫu: Bao gồm toàn bộ nhân viên phòng kế toán và các nhà quản lý cấp cao, trung gian tại Bidiphar 1.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung trong năm 2013, với thu thập dữ liệu và phân tích trong vòng 6 tháng.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, độ tin cậy cao và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán quản trị tại doanh nghiệp sản xuất dược phẩm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  • Thực trạng tổ chức kế toán: Bidiphar 1 áp dụng mô hình kế toán tập trung với bộ máy kế toán gồm kế toán trưởng, kế toán tổng hợp, kế toán công nợ, kế toán thuế, kế toán kho, kế toán tiền mặt và thủ quỹ. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán được vận dụng theo Quyết định 15/2006/QĐ-BTC, phù hợp với quy mô công ty.
  • Phân loại chi phí: Công ty phân loại chi phí theo chức năng và yếu tố chi phí, trong đó chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn từ 70% đến 80% giá thành sản phẩm. Tuy nhiên, phân loại chi phí theo cách ứng xử (biến phí, định phí) chưa được thực hiện đầy đủ, dẫn đến việc chưa phân tích được mối quan hệ chi phí – khối lượng – lợi nhuận.
  • Tính giá thành sản phẩm: Bidiphar 1 sử dụng phương pháp tính giá thành giản đơn theo chi phí toàn bộ, tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Phương pháp này phù hợp với báo cáo tài chính nhưng hạn chế trong việc cung cấp thông tin linh hoạt cho quản trị.
  • Lập dự toán ngân sách: Công ty lập kế hoạch tiêu thụ và sản xuất dựa trên đơn đặt hàng, kế hoạch tiêu thụ được phê duyệt bởi Ban giám đốc và Đại hội đồng cổ đông. Tuy nhiên, việc lập dự toán ngân sách linh hoạt chưa được áp dụng rộng rãi.
  • Khảo sát ý kiến: Khoảng 85% nhà quản lý và nhân viên kế toán đồng tình về sự cần thiết tổ chức công tác kế toán quản trị chuyên sâu để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và hỗ trợ ra quyết định.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong công tác kế toán quản trị tại Bidiphar 1 là do nhận thức về vai trò kế toán quản trị còn hạn chế, thiếu nguồn nhân lực chuyên môn sâu và chưa ứng dụng đầy đủ công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu trong ngành dược phẩm và doanh nghiệp sản xuất khác, Bidiphar 1 có điểm tương đồng về việc áp dụng phương pháp tính giá thành toàn bộ nhưng chưa khai thác hiệu quả các kỹ thuật phân tích chi phí – lợi nhuận. Việc chưa phân loại chi phí theo cách ứng xử làm giảm khả năng dự báo và kiểm soát chi phí, ảnh hưởng đến quyết định giá bán và kế hoạch sản xuất. Kết quả khảo sát cho thấy nhu cầu cao về cải tiến công tác kế toán quản trị, phù hợp với xu hướng phát triển của ngành dược phẩm trong nước và quốc tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí, bảng so sánh phương pháp tính giá thành và biểu đồ kết quả khảo sát ý kiến để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  • Xây dựng hệ thống phân loại chi phí theo tính chất ứng xử: Áp dụng phân loại biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp để nâng cao khả năng phân tích chi phí – lợi nhuận, dự báo và kiểm soát chi phí. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng kế toán và Ban giám đốc.
  • Áp dụng phương pháp tính giá thành theo chi phí trực tiếp: Tính giá thành sản phẩm dựa trên chi phí biến đổi để cung cấp thông tin linh hoạt cho quyết định giá bán và sản xuất. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Phòng kế toán.
  • Xây dựng hệ thống dự toán ngân sách linh hoạt: Lập dự toán ngân sách theo nhiều mức độ hoạt động khác nhau, giúp công ty ứng phó hiệu quả với biến động thị trường. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Phòng kế hoạch và Phòng kế toán.
  • Nâng cao nhận thức và đào tạo nguồn nhân lực kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị và kỹ thuật phân tích chi phí cho nhân viên kế toán và nhà quản lý. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban giám đốc và phòng nhân sự.
  • Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán quản trị: Triển khai phần mềm kế toán quản trị tích hợp, hỗ trợ thu thập, xử lý và báo cáo thông tin nhanh chóng, chính xác. Thời gian: 12-18 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc và phòng công nghệ thông tin.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng thông tin kế toán quản trị trong ra quyết định lên trên 80% trong vòng 2 năm, đồng thời giảm chi phí quản lý không hiệu quả khoảng 15%.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  • Nhà quản lý doanh nghiệp sản xuất dược phẩm: Nắm bắt các phương pháp tổ chức kế toán quản trị phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định chiến lược.
  • Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp: Áp dụng các kỹ thuật phân loại chi phí, tính giá thành và lập dự toán ngân sách linh hoạt nhằm cải thiện chất lượng báo cáo quản trị.
  • Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp và kết quả thực tiễn trong lĩnh vực kế toán quản trị tại doanh nghiệp sản xuất dược phẩm.
  • Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức đào tạo: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ và chương trình đào tạo về kế toán quản trị trong doanh nghiệp Việt Nam.

Mỗi nhóm đối tượng có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao năng lực quản lý, cải tiến hệ thống kế toán và phát triển nguồn nhân lực chuyên môn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị tập trung cung cấp thông tin cho nhà quản trị nội bộ nhằm hỗ trợ ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ các đối tượng bên ngoài như cổ đông, cơ quan thuế. Kế toán quản trị linh hoạt, không bắt buộc tuân thủ chuẩn mực kế toán, còn kế toán tài chính mang tính pháp lệnh và minh bạch.

  2. Tại sao cần phân loại chi phí theo cách ứng xử?
    Phân loại chi phí theo biến phí, định phí giúp nhà quản trị hiểu rõ chi phí thay đổi như thế nào theo mức độ hoạt động, từ đó lập kế hoạch, kiểm soát chi phí và ra quyết định giá bán hiệu quả hơn.

  3. Phương pháp tính giá thành theo chi phí trực tiếp có ưu điểm gì?
    Phương pháp này giúp xác định giá thành linh hoạt, dễ dàng điều chỉnh theo mức sản lượng, hỗ trợ quyết định giá bán và sản xuất ngắn hạn, đồng thời bảo mật thông tin chi phí cạnh tranh.

  4. Lập dự toán ngân sách linh hoạt có lợi ích gì?
    Dự toán linh hoạt cho phép doanh nghiệp chuẩn bị các kịch bản tài chính phù hợp với biến động thị trường, giúp ứng phó nhanh chóng và hiệu quả với các tình huống kinh doanh khác nhau.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán quản trị tại doanh nghiệp?
    Cần nâng cao nhận thức của nhà quản trị, đào tạo nhân lực chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng hệ thống kế toán quản trị phù hợp với đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp.

Kết luận

  • Đã đánh giá thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1, nhận diện các điểm mạnh và hạn chế trong phân loại chi phí, tính giá thành và lập dự toán ngân sách.
  • Xác lập quan điểm tổ chức công tác kế toán quản trị phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh của công ty.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán quản trị, bao gồm phân loại chi phí theo cách ứng xử, áp dụng phương pháp tính giá thành chi phí trực tiếp, lập dự toán ngân sách linh hoạt và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Khuyến nghị nâng cao nhận thức và đào tạo nguồn nhân lực kế toán quản trị để đáp ứng yêu cầu phát triển.
  • Tiếp tục triển khai và đánh giá hiệu quả các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm khác.

Hành động tiếp theo là xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp và tổ chức đào tạo nhằm nâng cao năng lực kế toán quản trị tại Bidiphar 1, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.