Tình Trạng Dinh Dưỡng và Yếu Tố Liên Quan của Người Bệnh Suy Thận Mạn Chưa Lọc Máu

• Tác giả: Nguyễn Công Thành
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hương Lan
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Tình Trạng Dinh Dưỡng và Một Số Yếu Tố Liên Quan ở Bệnh Nhân Suy Thận Mạn Chưa Lọc Máu Tại Bệnh Viện Đa Khoa Xanh Pôn
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Một số khái niệm, thuật ngữ sử dụng trong nghiên cứu
• 1.1.1. Suy thận mạn và bệnh thận mạn
• 1.1.2. Tình trạng dinh dưỡng và nhu cầu dinh dưỡng ở người bệnh suy thận mạn
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.4. Các biến số nghiên cứu
• 2.5. Các khái niệm và phương pháp đánh giá
• 2.6. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.7. Đạo đức nghiên cứu
• 2.8. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Một số đặc điểm chung của người tham gia nghiên cứu
• 3.2. Tình trạng dinh dưỡng của người bệnh suy thận mạn chưa lọc máu điều trị nội trú tại bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn
• 3.3. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng của người bệnh suy thận mạn chưa lọc máu điều trị nội trú tại Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn năm 2018
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Một số đặc điểm chung của người tham gia nghiên cứu
• 4.2. Tình trạng dinh dưỡng của người bệnh suy thận mạn chưa lọc máu
• 4.3. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng của người bệnh STM chưa lọc máu điều trị nội trú tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
• PHỤ LỤC 2 PHIẾU ĐIỀU TRA NGHIÊN CỨU
• PHIẾU ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG
• HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU NHÂN VIÊN Y TẾ
• HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU NGƯỜI BỆNH

I. Tổng Quan Về Tình Trạng Dinh Dưỡng Suy Thận Mạn STM

Bệnh thận mạn tính (STM) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại, đặc biệt với tốc độ gia tăng nhanh và tỷ lệ tử vong cao. Tại Việt Nam, STM được xem là một trong những bệnh hiểm nghèo được nhà nước hỗ trợ. Theo nghiên cứu tại Hoa Kỳ, tỷ lệ STM giai đoạn 1-4 trong cộng đồng tăng từ 10% lên 13,1% do sự gia tăng bệnh đái tháo đường và tăng huyết áp, hai nguyên nhân phổ biến nhất của STM. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc can thiệp vào các yếu tố ảnh hưởng đến sự tiến triển bệnh, cải thiện chất lượng sống của người bệnh. Suy dinh dưỡng (SDD) và STM có mối quan hệ hai chiều, SDD làm gia tăng sự tiến triển của bệnh lý thận, phối hợp với tình trạng viêm và các bệnh lý tim mạch làm tăng tỷ lệ tử vong. Việc điều trị SDD bằng các liệu pháp hỗ trợ dinh dưỡng có thể cải thiện sống còn và chất lượng cuộc sống ở người bệnh STM [41].

1.1. Định Nghĩa Bệnh Thận Mạn BTM và Suy Thận Mạn

Bệnh thận mạn (BTM) là tình trạng tổn thương thận về mặt cấu trúc hoặc chức năng, kéo dài trên 3 tháng. Suy thận mạn (STM) là hậu quả cuối cùng của các bệnh thận mạn tính, làm chức năng thận giảm sút dần và không hồi phục. Hội thận học Hoa Kỳ (NKF) định nghĩa bệnh thận mạn vào năm 2002, và được cập nhật bởi KDIGO năm 2012. Mức lọc cầu thận (GFR) là chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ STM. Khi GFR giảm xuống dưới 60 ml/phút, creatinin máu tăng, cho thấy suy thận rõ ràng. Nitơ phi protein máu cũng được sử dụng để đánh giá mức độ và tiên lượng nặng nhẹ của STM.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Dinh Dưỡng Trong Quản Lý STM

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc quản lý bệnh STM. Tình trạng dinh dưỡng tốt phản ánh sự cân bằng giữa thức ăn vào và tình trạng sức khỏe. Suy dinh dưỡng (SDD) làm trầm trọng thêm sự suy giảm chức năng thận, làm suy giảm khả năng bài tiết chất thải và giảm lưu lượng máu tới thận. Việc điều trị SDD có thể cải thiện sống còn và chất lượng cuộc sống. Theo nghiên cứu, đa số người bệnh STM có sự hiểu biết hạn chế về dinh dưỡng, dẫn đến việc ít chú ý đến chế độ dinh dưỡng đúng đắn. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ SDD ở bệnh nhân trước khi bắt đầu liệu pháp thay thế thận là 39-48%.

II. Thách Thức Tỷ Lệ Suy Dinh Dưỡng Cao Ở Bệnh Nhân STM

Suy dinh dưỡng (SDD) là một biến chứng phổ biến ở bệnh nhân Suy Thận Mạn (STM) và có thể làm gia tăng sự tiến triển của bệnh lý thận. SDD làm giảm độ lọc cầu thận, lưu lượng máu đến thận và phối hợp với tình trạng viêm cùng bệnh lý tim mạch, dẫn đến tăng tỷ lệ tử vong. Nghiên cứu của Trần Văn Vũ (2015) cho thấy tỷ lệ SDD ở bệnh nhân trước khi bắt đầu liệu pháp thay thế thận là 39-48%, tỷ lệ này tăng lên khi chức năng thận suy giảm nặng hơn. Một nghiên cứu tại Úc cho thấy người bệnh SDD có nguy cơ tử vong hoặc phải lọc máu cao gấp 3 lần so với người dinh dưỡng tốt.

2.1. Nguyên Nhân Dẫn Đến Tình Trạng Suy Dinh Dưỡng Ở Bệnh Nhân STM

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở bệnh nhân STM. Các nguyên nhân này bao gồm: chán ăn do tích tụ các chất độc trong máu, hạn chế ăn uống để kiểm soát các triệu chứng bệnh, rối loạn tiêu hóa, giảm hấp thu chất dinh dưỡng và tăng dị hóa protein. Thêm vào đó, kiến thức hạn chế về dinh dưỡng cũng khiến bệnh nhân không tuân thủ chế độ ăn uống phù hợp, làm trầm trọng thêm tình trạng SDD. Các bệnh đi kèm như đái tháo đường và bệnh tim mạch cũng ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân.

2.2. Hậu Quả Nghiêm Trọng Của SDD Đối Với Bệnh Nhân STM

Suy dinh dưỡng (SDD) gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho bệnh nhân Suy Thận Mạn (STM). SDD làm suy giảm chức năng miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng, kéo dài thời gian nằm viện và tăng chi phí điều trị. SDD còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, loãng xương và giảm chất lượng cuộc sống. Nghiêm trọng hơn, SDD làm tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân STM. Chính vì vậy, việc đánh giá và can thiệp dinh dưỡng sớm là vô cùng quan trọng để cải thiện tiên lượng và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân STM.

2.3. Đánh Giá Tình Trạng Dinh Dưỡng ở Bệnh Nhân STM Phương Pháp và Tiêu Chí

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng ở bệnh nhân STM bao gồm nhiều phương pháp. Đánh giá tổng thể chủ quan (SGA) là phương pháp phổ biến, dựa trên tiền sử bệnh, khám thực thể và đánh giá chủ quan của bệnh nhân. Chỉ số khối cơ thể (BMI) và các chỉ số nhân trắc học khác cũng được sử dụng. Xét nghiệm máu như albumin, prealbumin và creatinine giúp đánh giá tình trạng protein và chức năng thận. Việc kết hợp các phương pháp đánh giá khác nhau giúp đưa ra cái nhìn toàn diện về tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân STM.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đánh Giá Tình Trạng Dinh Dưỡng Tại Xanh Pôn

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, một bệnh viện hạng I trực thuộc Sở Y tế Hà Nội, nơi tiếp nhận và điều trị cho khoảng 350-400 người bệnh nội trú STM chưa lọc máu hàng năm. Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá tình trạng dinh dưỡng của người bệnh STM chưa lọc máu và xác định các yếu tố liên quan. Nghiên cứu sử dụng thiết kế định lượng kết hợp định tính, thu thập số liệu trên 138 người bệnh STM chưa lọc máu. Tình trạng dinh dưỡng được đánh giá bằng phương pháp đánh giá tổng thể chủ quan (SGA) và phỏng vấn sâu người bệnh, nhân viên y tế.

3.1. Đối Tượng Nghiên Cứu và Phương Pháp Chọn Mẫu

Đối tượng nghiên cứu là người bệnh STM chưa lọc máu điều trị nội trú tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn trong thời gian từ tháng 04 đến tháng 11/2018. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo đủ số lượng cần thiết để phân tích thống kê. Các tiêu chí loại trừ bao gồm: bệnh nhân có bệnh lý cấp tính, bệnh nhân đang được nuôi dưỡng tĩnh mạch và bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu.

3.2. Công Cụ Thu Thập Số Liệu và Quy Trình Thực Hiện

Công cụ thu thập số liệu bao gồm: phiếu điều tra, phiếu đánh giá tình trạng dinh dưỡng (SGA), hướng dẫn phỏng vấn sâu nhân viên y tế và người bệnh. Phiếu điều tra thu thập thông tin về đặc điểm nhân khẩu học, tiền sử bệnh, thói quen ăn uống và các yếu tố liên quan khác. Phiếu SGA được sử dụng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng dựa trên các tiêu chí chủ quan. Phỏng vấn sâu được thực hiện để thu thập thông tin chi tiết hơn về kinh nghiệm và quan điểm của người bệnh và nhân viên y tế về vấn đề dinh dưỡng.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tỷ Lệ Suy Dinh Dưỡng Cao và Các Yếu Tố Liên Quan

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người bệnh suy dinh dưỡng đánh giá bằng phương pháp SGA là khá cao, ở mức 76,1%. Trong đó, suy dinh dưỡng nhẹ là 46,4%, suy dinh dưỡng nặng là 29,7%. Theo chỉ số khối cơ thể (BMI), 34,0% người bệnh thiếu năng lượng trường diễn. Theo chỉ số albumin huyết thanh, 48,6% người bệnh suy dinh dưỡng ở các mức độ khác nhau. Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa suy dinh dưỡng với các yếu tố: tuổi, thời gian mắc bệnh, tư vấn dinh dưỡng từ nhân viên y tế và thực hành dinh dưỡng.

4.1. Ảnh Hưởng Của Tuổi Tác và Thời Gian Mắc Bệnh Đến Tình Trạng DD

Nghiên cứu cho thấy người bệnh trên 60 tuổi có nguy cơ bị suy dinh dưỡng cao gấp 3,29 lần so với người dưới 60 tuổi. Nhóm người có thời gian mắc bệnh từ hai năm trở lên có nguy cơ bị suy dinh dưỡng cao hơn gấp 3,68 lần so với nhóm có thời gian mắc bệnh dưới 2 năm. Điều này cho thấy tuổi cao và thời gian mắc bệnh kéo dài là những yếu tố nguy cơ quan trọng của suy dinh dưỡng ở bệnh nhân STM.

4.2. Vai Trò Của Tư Vấn Dinh Dưỡng và Thực Hành Ăn Uống Đúng Cách

Người bệnh không được nhân viên y tế tư vấn về chế độ ăn có nguy cơ suy dinh dưỡng cao hơn gấp 4 lần so với người được tư vấn. Những người bệnh có thực hành dinh dưỡng không đạt nguy cơ suy dinh dưỡng cao gấp 4,83 lần so với người thực hành đạt về dinh dưỡng. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp tư vấn dinh dưỡng và hỗ trợ người bệnh thực hành chế độ ăn uống đúng cách để cải thiện tình trạng dinh dưỡng.

4.3. Kết quả Nghiên cứu định tính làm rõ yếu tố liên quan đến SDD

Kết quả nghiên cứu định tính làm rõ một số yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng của người bệnh thuộc về kiến thức, thái độ cũng như công tác chăm sóc dinh dưỡng từ phía bệnh viện. Bệnh viện cần có những giải pháp giúp góp phần cải thiện tình trạng dinh dưỡng của người bệnh suy thận mạn thông qua tác động đến các yếu tố liên quan được chỉ ra từ nghiên cứu này.

V. Giải Pháp và Khuyến Nghị Cải Thiện Dinh Dưỡng Cho Bệnh Nhân STM

Từ kết quả nghiên cứu, có thể thấy rõ sự cần thiết của các giải pháp can thiệp để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho bệnh nhân STM. Bệnh viện cần xây dựng kế hoạch tư vấn, tài liệu truyền thông và can thiệp dinh dưỡng phù hợp với từng nhóm đối tượng, đặc biệt lưu ý đến nhóm người cao tuổi. Đa dạng hóa hình thức truyền thông, hướng dẫn thực hành suất ăn mẫu cho người bệnh/người nhà và chuẩn hóa quy trình chăm sóc dinh dưỡng là những bước quan trọng.

5.1. Xây Dựng Kế Hoạch Tư Vấn và Truyền Thông Dinh Dưỡng

Kế hoạch tư vấn và truyền thông dinh dưỡng cần được xây dựng dựa trên nhu cầu và đặc điểm của từng nhóm bệnh nhân. Nội dung tư vấn cần bao gồm: kiến thức cơ bản về bệnh STM và vai trò của dinh dưỡng, hướng dẫn xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, cách lựa chọn thực phẩm và chế biến món ăn. Các tài liệu truyền thông cần được thiết kế dễ hiểu, hấp dẫn và phù hợp với trình độ dân trí của người bệnh.

5.2. Chuẩn Hóa Quy Trình Chăm Sóc Dinh Dưỡng Tại Bệnh Viện

Quy trình chăm sóc dinh dưỡng cần được chuẩn hóa từ khâu sàng lọc, đánh giá đến can thiệp và theo dõi. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm chăm sóc, bao gồm: bác sĩ, điều dưỡng, chuyên gia dinh dưỡng và người nhà bệnh nhân. Việc theo dõi sát sao tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân và điều chỉnh chế độ ăn uống kịp thời là rất quan trọng để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

5.3. Nâng cao kiến thức thái độ và công tác chăm sóc dinh dưỡng từ phía bệnh viện

Nâng cao kiến thức, thái độ và công tác chăm sóc dinh dưỡng từ phía bệnh viện. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm chăm sóc, bao gồm: bác sĩ, điều dưỡng, chuyên gia dinh dưỡng và người nhà bệnh nhân. Việc theo dõi sát sao tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân và điều chỉnh chế độ ăn uống kịp thời là rất quan trọng để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

VI. Kết Luận Tập Trung Cải Thiện Dinh Dưỡng Cho Bệnh Nhân Suy Thận

Tình trạng dinh dưỡng kém là một vấn đề nghiêm trọng ở bệnh nhân suy thận mạn chưa lọc máu tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn. Các yếu tố như tuổi cao, thời gian mắc bệnh kéo dài, thiếu tư vấn dinh dưỡng và thực hành ăn uống không đúng cách có liên quan đến tình trạng này. Cần có các biện pháp can thiệp toàn diện để cải thiện dinh dưỡng cho bệnh nhân STM, góp phần làm chậm tiến triển bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm tỷ lệ tử vong.

6.1. Tương Lai Nghiên Cứu Về Dinh Dưỡng Ở Bệnh Nhân STM

Trong tương lai, cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn về dinh dưỡng ở bệnh nhân STM, đặc biệt là các nghiên cứu can thiệp để đánh giá hiệu quả của các biện pháp cải thiện dinh dưỡng. Các nghiên cứu này cần tập trung vào việc tìm ra các giải pháp dinh dưỡng phù hợp với từng giai đoạn bệnh và từng nhóm đối tượng, đồng thời đánh giá ảnh hưởng của dinh dưỡng đến các biến chứng và kết cục lâm sàng của bệnh STM.

6.2. Lời Kêu Gọi Hành Động Cho Cộng Đồng Y Tế

Cộng đồng y tế cần nhận thức rõ tầm quan trọng của dinh dưỡng trong việc quản lý bệnh STM và có những hành động cụ thể để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho bệnh nhân. Cần tăng cường đào tạo về dinh dưỡng cho nhân viên y tế, xây dựng các hướng dẫn thực hành dinh dưỡng dựa trên bằng chứng và khuyến khích người bệnh chủ động tham gia vào quá trình chăm sóc dinh dưỡng của mình.

Tổng quan nghiên cứu

Suy thận mạn (STM) là một trong những bệnh lý mạn tính có tỷ lệ gia tăng nhanh và gây tử vong cao trên toàn cầu. Tại Việt Nam, STM được xếp vào nhóm bệnh hiểm nghèo, được nhà nước hỗ trợ điều trị. Theo ước tính, tỷ lệ người mắc STM giai đoạn 1-4 tại cộng đồng đã tăng từ 10% lên 13,1% trong giai đoạn 1988-2004, chủ yếu do gia tăng bệnh đái tháo đường và tăng huyết áp. Suy dinh dưỡng (SDD) là biến chứng phổ biến và nghiêm trọng ở người bệnh STM, làm gia tăng tiến triển bệnh và tỷ lệ tử vong. Việc đánh giá và cải thiện tình trạng dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng sống và hiệu quả điều trị cho người bệnh.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội, trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 11 năm 2018, với 138 người bệnh STM chưa lọc máu điều trị nội trú. Mục tiêu chính là đánh giá tình trạng dinh dưỡng và xác định các yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng ở nhóm đối tượng này. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học hỗ trợ nhân viên y tế trong việc đánh giá và can thiệp dinh dưỡng, góp phần làm chậm tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng điều trị. Tỷ lệ suy dinh dưỡng theo phương pháp đánh giá tổng thể chủ quan (SGA) lên tới 76,1%, trong đó suy dinh dưỡng nhẹ chiếm 46,4% và nặng chiếm 29,7%, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết về suy thận mạn và tiến triển bệnh: STM được định nghĩa là sự giảm chức năng thận kéo dài trên 3 tháng, biểu hiện qua mức lọc cầu thận (GFR) giảm dưới 60 ml/phút/1,73m². Suy thận mạn tiến triển qua các giai đoạn từ I đến IV, tương ứng với mức độ giảm chức năng thận và tăng creatinin máu.

• Lý thuyết về tình trạng dinh dưỡng và đánh giá: Tình trạng dinh dưỡng phản ánh sự cân bằng giữa cung cấp và sử dụng chất dinh dưỡng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tiến triển bệnh. Phương pháp đánh giá tổng thể chủ quan (SGA) được sử dụng làm tiêu chuẩn vàng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng, kết hợp với chỉ số khối cơ thể (BMI) và nồng độ albumin huyết thanh.

• Khái niệm chính:

  • Suy dinh dưỡng (SDD): Tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng ảnh hưởng đến sức khỏe, được xác định qua các chỉ số SGA, BMI và albumin.
  • Mức lọc cầu thận (GFR): Chỉ số đánh giá chức năng thận.
  • Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh STM: Nhu cầu năng lượng khoảng 35 kcal/kg cân nặng lý tưởng/ngày, protein giảm tùy giai đoạn bệnh, hạn chế muối và kali phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang kết hợp định lượng và định tính.

• Đối tượng nghiên cứu: 138 người bệnh STM chưa lọc máu, điều trị nội trú tại BVĐK Xanh Pôn từ tháng 4 đến tháng 11/2018, tuổi trên 18, có khả năng giao tiếp và đồng ý tham gia.

• Chọn mẫu: Toàn bộ người bệnh đủ tiêu chuẩn trong thời gian nghiên cứu được chọn. Nghiên cứu định tính chọn mẫu có chủ đích gồm 2 nhân viên y tế và 8 người bệnh để phỏng vấn sâu.

• Công cụ thu thập số liệu:

  • Định lượng: Bảng kiểm SGA, bảng câu hỏi về tình trạng dinh dưỡng và các yếu tố liên quan, hồ sơ bệnh án.
  • Định tính: Hướng dẫn phỏng vấn sâu nhân viên y tế và người bệnh.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20 để phân tích mô tả (tần số, tỷ lệ) và kiểm định thống kê (khi bình phương, tỷ suất chênh OR) với mức ý nghĩa p=0,05.

• Đạo đức nghiên cứu: Tuân thủ quy trình đạo đức, bảo mật thông tin, người bệnh tự nguyện tham gia và có quyền rút lui bất kỳ lúc nào.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ suy dinh dưỡng cao: Theo phương pháp SGA, 76,1% người bệnh STM chưa lọc máu bị suy dinh dưỡng, trong đó 46,4% suy dinh dưỡng nhẹ và 29,7% suy dinh dưỡng nặng. Chỉ có 23,9% người bệnh có tình trạng dinh dưỡng tốt.

2. Chỉ số BMI và albumin: Có 34,0% người bệnh thiếu năng lượng trường diễn theo BMI, và 48,6% người bệnh suy dinh dưỡng theo nồng độ albumin huyết thanh. Tỷ lệ suy dinh dưỡng theo albumin ở nữ giới (56,5%) cao hơn nam giới (44,7%) với ý nghĩa thống kê (p<0,05).

3. Yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng:

   • Người trên 60 tuổi có nguy cơ suy dinh dưỡng cao gấp 3,29 lần so với nhóm dưới 60 tuổi.
   • Thời gian mắc bệnh từ 2 năm trở lên làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng gấp 3,68 lần.
   • Người bệnh không được tư vấn dinh dưỡng có nguy cơ suy dinh dưỡng cao gấp 4 lần so với người được tư vấn.
   • Thực hành dinh dưỡng không đạt làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng gấp 4,83 lần.

4. Triệu chứng lâm sàng và thể lực: Hơn 54% người bệnh có triệu chứng chán ăn, 42,8% bị ỉa chảy, 39,1% buồn nôn. Hơn một nửa người bệnh có thay đổi chức năng vận động nhẹ đến vừa, 14,5% giảm vận động nặng.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ suy dinh dưỡng cao ở người bệnh STM chưa lọc máu tại BVĐK Xanh Pôn phản ánh thực trạng chưa được quan tâm đúng mức về dinh dưỡng trong điều trị bảo tồn. Kết quả phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, cho thấy suy dinh dưỡng là yếu tố nguy cơ làm tăng tiến triển bệnh và tử vong. Việc sử dụng phương pháp SGA kết hợp BMI và albumin giúp đánh giá toàn diện tình trạng dinh dưỡng.

Người cao tuổi và người bệnh có thời gian mắc bệnh dài có nguy cơ suy dinh dưỡng cao do chức năng thận suy giảm kéo dài, ảnh hưởng đến hấp thu và chuyển hóa dinh dưỡng. Thiếu tư vấn dinh dưỡng và thực hành dinh dưỡng không đúng làm trầm trọng thêm tình trạng này, cho thấy vai trò quan trọng của nhân viên y tế trong giáo dục và hỗ trợ người bệnh.

Triệu chứng tiêu hóa phổ biến như chán ăn, buồn nôn góp phần làm giảm hấp thu dinh dưỡng, ảnh hưởng đến thể lực và khả năng vận động. Kết quả này nhấn mạnh cần có các can thiệp dinh dưỡng sớm và toàn diện, kết hợp chăm sóc y tế và hỗ trợ tâm lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ suy dinh dưỡng theo SGA, biểu đồ so sánh tỷ lệ suy dinh dưỡng theo nhóm tuổi và thời gian mắc bệnh, bảng phân tích mối liên quan các yếu tố với suy dinh dưỡng bằng OR.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng kế hoạch tư vấn dinh dưỡng chuyên biệt: Thiết kế chương trình tư vấn và tài liệu truyền thông phù hợp với từng nhóm đối tượng, đặc biệt nhóm người cao tuổi và người bệnh có thời gian mắc bệnh dài. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do khoa Dinh dưỡng phối hợp khoa Nội tổng hợp 2 thực hiện.

2. Đa dạng hóa hình thức truyền thông: Sử dụng các kênh truyền thông đa phương tiện, tổ chức hội thảo, phát tài liệu hướng dẫn thực hành dinh dưỡng, tăng cường tư vấn trực tiếp và qua mạng internet. Mục tiêu nâng tỷ lệ người bệnh được tư vấn dinh dưỡng lên trên 80% trong 1 năm.

3. Hướng dẫn thực hành suất ăn mẫu: Tổ chức các buổi hướng dẫn thực hành chế biến và lựa chọn thực phẩm phù hợp cho người bệnh và người nhà, giúp cải thiện thực hành dinh dưỡng. Thực hiện định kỳ hàng quý tại bệnh viện.

4. Chuẩn hóa quy trình chăm sóc dinh dưỡng: Xây dựng quy trình đánh giá và theo dõi tình trạng dinh dưỡng định kỳ bằng phương pháp SGA, BMI và xét nghiệm albumin, tích hợp vào quy trình điều trị nội trú. Đào tạo nhân viên y tế về kỹ năng đánh giá và tư vấn dinh dưỡng. Thực hiện trong vòng 12 tháng.

5. Tăng cường hỗ trợ từ bảo hiểm y tế: Đề xuất bổ sung các gói hỗ trợ dinh dưỡng và thuốc hỗ trợ dinh dưỡng đặc hiệu cho người bệnh STM chưa lọc máu trong chính sách bảo hiểm y tế, nhằm giảm gánh nặng chi phí và nâng cao hiệu quả điều trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và chuyên gia dinh dưỡng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về tình trạng dinh dưỡng và các yếu tố liên quan, giúp cải thiện quy trình đánh giá và can thiệp dinh dưỡng cho người bệnh STM chưa lọc máu.

2. Quản lý bệnh viện và nhà hoạch định chính sách y tế: Thông tin về tỷ lệ suy dinh dưỡng và nhu cầu tư vấn dinh dưỡng hỗ trợ xây dựng chính sách chăm sóc toàn diện, nâng cao chất lượng điều trị và giảm chi phí y tế.

3. Người bệnh và gia đình: Hiểu rõ tầm quan trọng của dinh dưỡng trong điều trị STM, từ đó nâng cao nhận thức và thực hành dinh dưỡng đúng đắn, góp phần cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

4. Nghiên cứu sinh và học viên y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực y tế công cộng, đặc biệt về dinh dưỡng và bệnh mạn tính.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao suy dinh dưỡng lại phổ biến ở người bệnh suy thận mạn chưa lọc máu?
   Suy dinh dưỡng xuất phát từ giảm hấp thu dinh dưỡng do triệu chứng tiêu hóa, chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, và tiến triển bệnh làm giảm chức năng thận. Nghiên cứu cho thấy 76,1% người bệnh bị suy dinh dưỡng, phản ánh thực trạng này.

2. Phương pháp SGA có ưu điểm gì trong đánh giá tình trạng dinh dưỡng?
   SGA là phương pháp đánh giá tổng thể chủ quan, kết hợp thông tin lâm sàng và phỏng vấn, giúp đánh giá toàn diện tình trạng dinh dưỡng, dễ thực hiện và có độ nhạy cao trong phát hiện suy dinh dưỡng.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến tình trạng suy dinh dưỡng ở người bệnh?
   Tuổi trên 60, thời gian mắc bệnh trên 2 năm, thiếu tư vấn dinh dưỡng và thực hành dinh dưỡng không đúng là các yếu tố làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng với tỷ lệ nguy cơ lần lượt là 3,29; 3,68; 4,0 và 4,83 lần.

4. Làm thế nào để cải thiện thực hành dinh dưỡng của người bệnh?
   Cần tăng cường tư vấn dinh dưỡng, hướng dẫn thực hành suất ăn mẫu, cung cấp tài liệu truyền thông đa dạng và hỗ trợ từ gia đình để người bệnh hiểu và tuân thủ chế độ dinh dưỡng phù hợp.

5. Vai trò của gia đình trong chăm sóc dinh dưỡng cho người bệnh là gì?
   Gia đình hỗ trợ nhắc nhở và chuẩn bị bữa ăn theo chế độ, giúp người bệnh tuân thủ tốt hơn. Nghiên cứu cho thấy 81,2% người bệnh nhận được sự hỗ trợ này, tuy nhiên kiến thức dinh dưỡng của người thân còn hạn chế cần được nâng cao.

Kết luận

• Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở người bệnh STM chưa lọc máu tại BVĐK Xanh Pôn năm 2018 rất cao, lên tới 76,1% theo phương pháp SGA.
• Các yếu tố liên quan chính gồm tuổi cao, thời gian mắc bệnh dài, thiếu tư vấn dinh dưỡng và thực hành dinh dưỡng không đúng.
• Phương pháp SGA kết hợp BMI và albumin huyết thanh là công cụ đánh giá hiệu quả, toàn diện tình trạng dinh dưỡng.
• Cần triển khai các giải pháp tư vấn, truyền thông, hướng dẫn thực hành và chuẩn hóa quy trình chăm sóc dinh dưỡng để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng.
• Đề nghị các cơ sở y tế và nhà quản lý chính sách tăng cường hỗ trợ dinh dưỡng và đào tạo nhân viên y tế nhằm nâng cao chất lượng điều trị cho người bệnh STM.

Next steps: Triển khai các chương trình can thiệp dinh dưỡng theo đề xuất, đánh giá hiệu quả sau 6-12 tháng, mở rộng nghiên cứu trên các cơ sở y tế khác.

Call to action: Các chuyên gia y tế và quản lý bệnh viện cần phối hợp xây dựng và thực hiện các chính sách chăm sóc dinh dưỡng toàn diện cho người bệnh suy thận mạn nhằm giảm thiểu biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.