Tổng quan nghiên cứu

Điều dưỡng là lực lượng nòng cốt trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, chịu nhiều áp lực nghề nghiệp dẫn đến stress. Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng, với quy mô 590 giường bệnh và hơn 700 nhân viên y tế, số lượt bệnh nhân khám chữa bệnh tăng liên tục qua các năm, tạo áp lực lớn lên đội ngũ điều dưỡng. Năm 2020, nghiên cứu trên 287 điều dưỡng tại bệnh viện này cho thấy tỷ lệ điều dưỡng bị stress chiếm 43,5%, trong đó mức độ stress vừa chiếm 16,1%, mức độ nặng và rất nặng chiếm gần 14%. Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng stress và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến stress của điều dưỡng tại bệnh viện trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân, giảm sai sót trong công việc và cải thiện sức khỏe tinh thần, thể chất của điều dưỡng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý bệnh viện và sự hài lòng của người bệnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết stress của Hans Selye, định nghĩa stress là phản ứng không đặc hiệu của cơ thể trước các thay đổi môi trường, và mô hình Expanded Nursing Stress Scale (ENSS) dùng để đo lường các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp gây stress cho điều dưỡng. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Stress nghề nghiệp: áp lực tâm lý, thể chất phát sinh từ công việc điều dưỡng.
  • Yếu tố nguy cơ nghề nghiệp: gồm 8 nhóm như đối mặt với cái chết bệnh nhân, mâu thuẫn với bác sĩ, khối lượng công việc, mối quan hệ đồng nghiệp, và gia đình bệnh nhân.
  • Mức độ stress: được phân loại theo thang đo DASS 21 thành các mức bình thường, nhẹ, vừa, nặng và rất nặng.
  • Ảnh hưởng của môi trường làm việc và thói quen sinh hoạt đến stress.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Cỡ mẫu định lượng là 287 điều dưỡng được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo đại diện cho các khoa/phòng tại bệnh viện. Dữ liệu định lượng thu thập qua bảng câu hỏi tự điền dựa trên thang đo ENSS và DASS 21, được nhập và quản lý bằng phần mềm EPI DATA, phân tích bằng SPSS 18.0 với các phân tích mô tả và kiểm định thống kê. Phương pháp định tính gồm phỏng vấn sâu lãnh đạo và thảo luận nhóm với 20 điều dưỡng nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến stress. Thời gian nghiên cứu từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2020 tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng. Nghiên cứu tuân thủ quy trình đạo đức, được Hội đồng đạo đức trường Đại học Y tế Công cộng phê duyệt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ stress của điều dưỡng: 43,5% điều dưỡng bị stress với các mức độ khác nhau, trong đó stress vừa chiếm 16,1%, stress nặng 11,8% và rất nặng 1,7%. Điều dưỡng nữ chiếm đa số (90,6%), nhóm tuổi 25-35 chiếm 66,21%.

  2. Yếu tố nguy cơ nghề nghiệp: Các yếu tố có nguy cơ cao gồm làm các thủ thuật gây đau đớn cho người bệnh (40,8%), cảm giác bất lực khi không cứu chữa được người bệnh (32,8%), thiếu cơ hội nói chuyện cởi mở với đồng nghiệp khác khoa, chịu trách nhiệm ngoài nghĩa vụ, và khối lượng công việc quá tải. Điều dưỡng làm việc tại khu vực khám bệnh, làm thêm giờ và môi trường ồn ào có nguy cơ stress cao hơn (p<0,05).

  3. Ảnh hưởng của thói quen sinh hoạt: Điều dưỡng có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia và không tập thể dục có tỷ lệ stress cao hơn so với nhóm không có các thói quen này (p>0,05).

  4. Mối liên quan nhân khẩu học: Điều dưỡng dưới 30 tuổi có nguy cơ stress cao gấp 6,6 lần so với nhóm trên 30 tuổi. Thâm niên công tác dưới 5 năm chiếm 38,32%, cho thấy nhóm trẻ tuổi và ít kinh nghiệm dễ bị stress hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy stress là vấn đề phổ biến và nghiêm trọng trong đội ngũ điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa tỉnh Lâm Đồng, tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Áp lực từ khối lượng công việc lớn, mâu thuẫn trong quan hệ đồng nghiệp, và cảm giác bất lực khi đối mặt với cái chết bệnh nhân là những nguyên nhân chính. Môi trường làm việc ồn ào, làm thêm giờ và thiếu nghỉ ngơi hợp lý làm tăng nguy cơ stress. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như hút thuốc và uống rượu cũng góp phần làm tăng mức độ stress. Các biểu đồ phân bố mức độ stress theo nhóm tuổi, giới tính và khu vực làm việc sẽ minh họa rõ nét sự khác biệt này. So với các nghiên cứu trước, tỷ lệ stress tại bệnh viện này cao hơn mức trung bình quốc gia, phản ánh áp lực công việc ngày càng tăng do số lượng bệnh nhân tăng nhanh. Kết quả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện môi trường làm việc và hỗ trợ tâm lý cho điều dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa quy hoạch khoa phòng và giảm tiếng ồn: Bệnh viện cần mở rộng, cải tạo không gian làm việc, áp dụng các biện pháp cách âm để giảm tiếng ồn, nhằm tạo môi trường làm việc yên tĩnh, giảm stress cho điều dưỡng. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp phòng kỹ thuật.

  2. Sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý và bổ sung nhân lực: Điều chỉnh lịch trực, tăng cường nhân lực để giảm khối lượng công việc và tránh làm thêm giờ quá mức. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Phòng nhân sự và điều dưỡng trưởng.

  3. Tăng cường đối thoại và hoạt động giao lưu: Tổ chức các buổi đối thoại giữa lãnh đạo và điều dưỡng, các hoạt động vui chơi, giải trí nhằm nâng cao sự gắn kết, giảm căng thẳng và cải thiện mối quan hệ đồng nghiệp. Thời gian thực hiện: liên tục hàng quý. Chủ thể: Ban lãnh đạo bệnh viện và phòng tổ chức cán bộ.

  4. Nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng giao tiếp: Tổ chức các khóa đào tạo về chăm sóc bệnh nhân, kỹ năng xử lý tình huống và quản lý stress cho điều dưỡng. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Phòng đào tạo và điều dưỡng trưởng.

  5. Khám sức khỏe định kỳ và tư vấn tâm lý: Đẩy mạnh hoạt động khám sức khỏe định kỳ, phát hiện sớm các trường hợp stress nặng và cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên nghiệp. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể: Phòng y tế cơ quan và phòng điều dưỡng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo bệnh viện: Giúp hiểu rõ thực trạng stress của điều dưỡng, từ đó xây dựng chính sách quản lý nhân sự, cải thiện môi trường làm việc và nâng cao hiệu quả hoạt động bệnh viện.

  2. Phòng nhân sự và điều dưỡng trưởng: Áp dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh lịch làm việc, phân bổ nhân lực hợp lý, tổ chức đào tạo và hỗ trợ tâm lý cho điều dưỡng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý bệnh viện: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính, cũng như các thang đo ENSS và DASS 21 trong đánh giá stress nghề nghiệp.

  4. Điều dưỡng và nhân viên y tế: Nhận thức về các yếu tố gây stress, từ đó chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa, nâng cao sức khỏe tinh thần và hiệu quả công việc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Stress ở điều dưỡng được đo như thế nào?
    Nghiên cứu sử dụng thang đo DASS 21 để đánh giá mức độ stress qua 7 câu hỏi liên quan đến cảm xúc và trạng thái tâm lý, kết hợp thang đo ENSS để xác định các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp gây stress.

  2. Tỷ lệ điều dưỡng bị stress tại bệnh viện là bao nhiêu?
    Khoảng 43,5% điều dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng bị stress với các mức độ từ nhẹ đến rất nặng, trong đó mức độ vừa chiếm 16,1%.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến stress của điều dưỡng?
    Khối lượng công việc quá tải, làm các thủ thuật gây đau đớn cho bệnh nhân, cảm giác bất lực khi không cứu chữa được người bệnh, và mối quan hệ đồng nghiệp là những yếu tố chính.

  4. Có mối liên hệ giữa thói quen sinh hoạt và stress không?
    Có, điều dưỡng có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia và không tập thể dục có tỷ lệ stress cao hơn so với nhóm không có các thói quen này.

  5. Làm thế nào để giảm stress cho điều dưỡng?
    Bệnh viện cần cải thiện môi trường làm việc, sắp xếp lịch làm việc hợp lý, tăng cường đào tạo kỹ năng, tổ chức hoạt động giao lưu và cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý cho điều dưỡng.

Kết luận

  • Tỷ lệ điều dưỡng bị stress tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng năm 2020 là 43,5%, với mức độ stress vừa và nặng chiếm tỷ lệ cao.
  • Các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp như khối lượng công việc, mâu thuẫn đồng nghiệp, và cảm giác bất lực khi chăm sóc bệnh nhân là nguyên nhân chính gây stress.
  • Thói quen sinh hoạt không lành mạnh và môi trường làm việc ồn ào, làm thêm giờ làm tăng nguy cơ stress.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm giảm stress, nâng cao sức khỏe tinh thần và hiệu quả công việc của điều dưỡng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các bệnh viện khác để có cái nhìn toàn diện hơn.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện môi trường làm việc và sức khỏe tinh thần cho điều dưỡng, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân và phát triển bền vững hệ thống y tế.