Thực Trạng Nguồn Nhân Lực Tại Trung Tâm Y Tế Huyện Ea H’Leo Giai Đoạn 2019-2021

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhân lực y tế bao gồm tất cả những người tham gia vào các hoạt động có mục đích chính là nâng cao sức khỏe. Bao gồm nhân viên y tế, người quản lý và các nhân viên khác như cấp dưỡng, hộ lý, lái xe, kế toán... Họ góp phần quan trọng trong việc thực hiện hầu hết chức năng hệ thống y tế. Tại Việt Nam, Nguồn nhân lực được xem là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công hay thất bại trong việc phát triển kinh tế - xã hội của một đơn vị, một ngành hay của quốc gia. Vì vậy, NNL luôn được xem là mối quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia và vùng lãnh thổ. Nguồn nhân lực y tế là một phần không thể thiếu của hệ thống y tế, là yếu tố chính đảm bảo hiệu quả, quyết định toàn bộ chất lượng của hoạt động y tế. Phát triển NNL cho y tế là một trong những ưu tiên hàng đầu mà Nhà nước cần đầu tư và có trách nhiệm chính.

Quản lý nguồn nhân lực y tế hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế. Nó bao gồm việc thu hút, duy trì và phát triển đội ngũ cán bộ y tế có năng lực, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Nếu nhà quản lý y tế quản lý tốt NNL, thì các cơ sở y tế sẽ có được các nhân viên được đào tạo giỏi, có kỹ năng nghề nghiệp có kiến thức và sự nhiệt tình trong công việc, khuyến khích được các nhân viên y tế làm việc hết khả năng của mình, từ đó tạo được thế mạnh và uy tín cao cho các cơ sở y tế đối với nhân dân.

Sự thiếu hụt nhân viên y tế, đặc biệt là bác sĩ và điều dưỡng có kinh nghiệm, là một vấn đề nan giải tại nhiều cơ sở y tế tuyến huyện, trong đó có Ea H'Leo. Bên cạnh đó, sự phân bổ không đồng đều giữa các chuyên khoa cũng gây khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh đa dạng của người dân. Đại đa số cán bộ Y tế (CBYT) có trình độ cao đại học (57,8%) và sau đại học (95,2%) thường tập trung ở tuyến trung ương và tỉnh. Đồng thời, nguồn nhân lực chất lượng cao như các bác sĩ thường chuyển từ bệnh viện công sang bệnh viện tư, bệnh viện có vốn đầu tư nước ngoài.

Các yếu tố như điều kiện làm việc khó khăn, thu nhập thấp và cơ hội phát triển hạn chế khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài y tế tại trung tâm y tế huyện gặp nhiều trở ngại. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân lực. Gánh nặng, áp lực công việc, gia đình cũng như các chính sách đãi ngộ không phù hợp khiến hang nghìn NVYT đã nghỉ việc hoặc đổi việc.

Cần tổ chức thường xuyên các khóa đào tạo chuyên môn ngắn hạn và dài hạn để cập nhật kiến thức y khoa mới nhất cho bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế khác. Bên cạnh đó, các khóa đào tạo kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý thời gian cũng rất cần thiết để nâng cao hiệu quả công việc. Theo Bộ y tế và nhóm đối tác y tế (5), quản lý nhà nước và điều hành về nhân lực y tế được tiến hành ở cấp trung ương, cấp tỉnh/thành phố, huyện và cấp cơ sở (bệnh viện, các trung tâm y tế, viện, trường…) với các đặc điểm và vai trò khác nhau.

Các chương trình đào tạo cần được thiết kế dựa trên nhu cầu thực tế của trung tâm y tế và phù hợp với đặc thù bệnh tật của địa phương. Cần tăng cường thực hành lâm sàng và tạo điều kiện cho nhân viên y tế tham gia các hội thảo, hội nghị khoa học để học hỏi kinh nghiệm từ các chuyên gia đầu ngành. Nghị quyết số 20/NQ-TW ngày 25/10/2018, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới, trong đó đề ra nhiệm vụ phát triển nhân lực y tế, trong đó xác định xây dựng đội ngũ nhân lực đáp ứng yêu cầu cả về y đức và chuyên môn trong điều kiện chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.

Cần xem xét tăng lương cơ bản và các khoản phụ cấp, đặc biệt là phụ cấp ưu đãi nghề, phụ cấp trách nhiệm cho nhân viên y tế làm việc tại trung tâm y tế huyện. Điều này sẽ giúp cải thiện đời sống vật chất và tạo động lực cho họ gắn bó lâu dài với nghề. Theo Trần Thị Kim Dung thì quản lý nguồn nhân lực có những nội dung gồm: (1) Hoạch định nguồn nhân lực, (2) phân tích công việc, (3) tuyển dụng nguồn nhân lực, (4) đánh giá năng lực của nhân viên, (5) trả công lao động, (6) đào tạo và phát triển nguồn lực (1).

Cần đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế để cải thiện điều kiện làm việc cho nhân viên y tế. Đồng thời, cần đảm bảo cung cấp đầy đủ các phương tiện bảo hộ cá nhân để bảo vệ sức khỏe cho họ trong quá trình làm việc. Trong hệ thống y tế, quản lý nhân lực là bất kỳ hoạt động, một hệ thống hay một chính sách nào dẫn đến việc đào tạo (kỹ năng, kiến thức và thái độ), sử dụng, bố trí và phân công nhiệm vụ nhân lực nào đó có hiệu quả hơn để góp phần tăng cường sức khỏe cộng đồng.

Giai đoạn 2019-2021, nhân lực y tế tại trung tâm biến động nhẹ, với số lượng NVYT dao động quanh mức 230 người. Cơ cấu nhân lực chủ yếu là nhóm lâm sàng, tiếp đến là nhóm cận lâm sàng và hành chính. Số cơ sở khám chữa bệnh do Nhà nước quản lý tại thời điểm 31/12/2017 là 13.085 bệnh viện, 579 phòng khám đa khoa khu vực và 11.830 trạm y tế xã, phường, cơ quan, xí nghiệp. Số giường bệnh do Nhà nước quản lý tại thời điểm trên là 308,4 nghìn giường, giảm 2,1% so với năm 2016, trong đó có 239,6 nghìn giường trong các bệnh viện, giảm 0,9%; 6,7 nghìn giường tại phòng khám đa khoa khu vực, giảm 11,8% và 54,3 nghìn giường tại các trạm y tế, giảm 5,1%.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc, cơ hội phát triển và áp lực công việc là những yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng và gắn bó của nhân viên y tế với trung tâm. Đây là những vấn đề cần được quan tâm giải quyết để cải thiện thực trạng nhân lực tại trung tâm. Tại thời điểm 31/12/2017, số nhân lực y tế do Nhà nước quản lý là 297,7 nghìn người, giảm 1,8% so với năm 2016, trong đó 264,9 nghìn người làm việc trong ngành Y, giảm 2%; 32,9 nghìn người làm việc trong ngành Dược, giảm 0,3%. Số bác sĩ bình quân 1 vạn dân đạt 7,9 người (19).

Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp cải thiện nguồn nhân lực, bao gồm tăng cường đào tạo chuyên môn, cải thiện chế độ đãi ngộ, tạo môi trường làm việc thân thiện và nâng cao vai trò của nhân viên y tế trong việc ra quyết định. Chất lượng nguồn nhân lực y tế cải thiện, cụ thể có những thành tựu sau: Chất lượng nhân lực y tế đã có nhiều tiến bộ: Năm 2008 trong tổng số cán bộ y tế nhà nước chỉ còn 7% cán bộ ở trình độ sơ học (gồm điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên, dược tá). Số cán bộ y tế có trình độ học vấn cao đẳng và trung cấp tổng cộng là 163 322 người, chiếm khoảng 55% tổng số cán bộ y tế.

Để phát triển nguồn nhân lực y tế bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa trung tâm y tế, các cơ sở đào tạo và các cơ quan quản lý nhà nước. Cần xây dựng hệ thống thông tin nhân lực y tế đầy đủ, chính xác để có cơ sở hoạch định chính sách hiệu quả. Cần tiếp tục tạo cơ hội cho NVYT phát huy kỹ năng chuyên môn, thế mạnh; Ban Lãnh đạo TTYT chú trọng cải thiện, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế khám chữa bệnh; Xây dựng chiến lược phát triển nhân lực và kế hoạch đào tạo của Trung tâm phù hợp với tình hình thực tế.