Tổng quan nghiên cứu

Ngành Viễn thông đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Viễn thông Bắc Ninh, đơn vị trực thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), có chức năng cung cấp dịch vụ viễn thông và công nghệ thông tin trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Tuy nhiên, từ năm 2015 đến 2019, đơn vị này chứng kiến sự sụt giảm vị thế trên thị trường với doanh thu tăng nhẹ từ khoảng 453 tỷ đồng năm 2015 lên 543 tỷ đồng năm 2019, nhưng thị phần Internet cáp đồng, quang giảm từ 45% xuống còn 20%, thị phần di động giảm từ 30% xuống 20%, đồng thời hiệu quả sử dụng mạng thấp dưới 50%.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào hoạt động thẩm định dự án đầu tư tại Viễn thông Bắc Ninh trong giai đoạn 2015-2019 nhằm đánh giá thực trạng, xác định những tồn tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, tăng cường nội lực cạnh tranh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án đầu tư thuộc Viễn thông Bắc Ninh trong 5 năm, với mục tiêu cụ thể là hoàn thiện quy trình, phương pháp và nội dung thẩm định dự án đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững của đơn vị.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, giảm thiểu rủi ro và tăng cường năng lực quản trị dự án, từ đó cải thiện vị thế cạnh tranh của Viễn thông Bắc Ninh trên thị trường viễn thông khu vực và quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị dự án đầu tư, thẩm định dự án đầu tư được phát triển bởi các chuyên gia như GS.NGƯT Bùi Xuân Phong, PGS.TS Thái Bá Cẩn, TS Đinh Thế Hiển. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết dự án đầu tư: Dự án đầu tư được định nghĩa là tập hợp các hoạt động có liên quan nhằm đạt mục tiêu cụ thể trong phạm vi vốn và thời gian xác định. Dự án có đặc điểm tính hướng đích, chu trình phát triển hữu hạn, tính độc đáo, liên quan nhiều bên và có rủi ro cao. Chu trình dự án gồm ba thời kỳ: chuẩn bị, thực hiện và kết thúc.

  • Lý thuyết thẩm định dự án đầu tư: Thẩm định dự án là quá trình xem xét, đánh giá toàn diện các khía cạnh kinh tế, kỹ thuật, pháp lý, tài chính và xã hội của dự án nhằm xác định tính khả thi và hiệu quả trước khi quyết định đầu tư. Nội dung thẩm định bao gồm thẩm định pháp lý, mục tiêu, thị trường, kỹ thuật, tài chính, kinh tế xã hội và môi trường.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: hiệu quả đầu tư (NPV, IRR), rủi ro dự án, quy trình thẩm định, tiêu chuẩn thẩm định, và nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định (nhân tố chủ quan như năng lực cán bộ, phương pháp thẩm định; nhân tố khách quan như môi trường pháp lý, kinh tế).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, kế hoạch đầu tư, hồ sơ dự án, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu nội bộ Viễn thông Bắc Ninh giai đoạn 2015-2019.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng số liệu doanh thu, chi phí, sản lượng dịch vụ; phân tích định tính thực trạng thẩm định dự án qua đánh giá hồ sơ, quy trình, phương pháp và nhân tố ảnh hưởng. So sánh các chỉ tiêu tài chính dự án với tiêu chuẩn ngành và thực tiễn.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2019, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2023.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lựa chọn tối thiểu ba dự án tiêu biểu mỗi năm trong các nhóm dự án đầu tư chính của Viễn thông Bắc Ninh để phân tích chi tiết.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và khả thi trong việc đánh giá và đề xuất hoàn thiện hoạt động thẩm định dự án đầu tư.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình sản xuất kinh doanh có dấu hiệu suy giảm: Doanh thu tổng thể tăng nhẹ từ 453,7 tỷ đồng năm 2015 lên 543,1 tỷ đồng năm 2019, nhưng tốc độ tăng trưởng doanh thu giảm dần, năm 2019 tăng trưởng âm nhẹ (0,997 lần so với năm trước). Tỷ trọng doanh thu dịch vụ di động giảm từ 54% xuống còn 50%, dịch vụ băng rộng giảm từ 25% xuống 29%, trong khi dịch vụ CNTT tăng từ 0,1% lên 4,3%, cho thấy sự chuyển dịch cơ cấu dịch vụ.

  2. Hiệu quả đầu tư thấp và chi phí tăng cao: Chi phí VT-CNTT năm 2019 đạt khoảng 197,6 tỷ đồng, trong đó chi phí khấu hao tài sản cố định và thuê hạ tầng chiếm tỷ trọng lớn. Chênh lệch thu chi giảm dần qua các năm, phản ánh áp lực cạnh tranh và thay đổi cơ chế doanh thu nội bộ.

  3. Thực trạng thẩm định dự án đầu tư còn nhiều hạn chế: Quy trình thẩm định dự án tại Viễn thông Bắc Ninh chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban. Phương pháp thẩm định chủ yếu dựa trên so sánh chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, chưa áp dụng đầy đủ các phương pháp phân tích độ nhạy và đánh giá rủi ro. Hồ sơ thẩm định chưa đầy đủ, thiếu cập nhật thông tin kịp thời.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định: Năng lực cán bộ thẩm định còn hạn chế về kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn. Hệ thống thông tin và trang thiết bị hỗ trợ thẩm định chưa được tin học hóa đầy đủ. Môi trường pháp lý và kinh tế có nhiều biến động, gây khó khăn trong việc dự báo và đánh giá dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng trên là do sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường viễn thông Bắc Ninh, đặc biệt từ các đối thủ như Viettel và FPT, dẫn đến áp lực giảm giá và mất thị phần. Việc chuyển đổi công nghệ từ cáp đồng sang cáp quang tuy nâng cao chất lượng dịch vụ nhưng làm tăng chi phí đầu tư và giảm hiệu quả sử dụng vốn trong ngắn hạn.

So với các nghiên cứu trong ngành viễn thông, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của các doanh nghiệp viễn thông nhà nước đang trong quá trình tái cơ cấu và chuyển đổi số. Việc thẩm định dự án đầu tư chưa được chú trọng đúng mức làm giảm khả năng lựa chọn dự án hiệu quả, tăng rủi ro đầu tư và ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, tỷ trọng dịch vụ, bảng phân tích chi phí và chênh lệch thu chi, cũng như sơ đồ quy trình thẩm định dự án hiện tại để minh họa rõ ràng các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình thẩm định dự án đầu tư: Xây dựng quy trình chuẩn hóa, minh bạch, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban liên quan. Áp dụng quy trình thẩm định theo các bước tổng quát và chi tiết, đảm bảo kiểm soát chất lượng hồ sơ và đánh giá toàn diện các khía cạnh dự án. Thời gian thực hiện: 2020-2021. Chủ thể: Ban lãnh đạo Viễn thông Bắc Ninh phối hợp phòng Kế hoạch - Kỹ thuật.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ thẩm định: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản trị dự án, phân tích tài chính, đánh giá rủi ro và ứng dụng công nghệ thông tin trong thẩm định. Định kỳ đánh giá năng lực và cập nhật kiến thức mới. Thời gian: 2020-2023. Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  3. Tin học hóa công tác thẩm định dự án: Áp dụng phần mềm quản lý dự án, hệ thống cơ sở dữ liệu dự án đầu tư, công cụ phân tích tài chính và mô phỏng rủi ro để nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong thẩm định. Thời gian: 2021-2022. Chủ thể: Trung tâm Công nghệ thông tin phối hợp phòng Kế hoạch.

  4. Tăng cường thu thập và xử lý thông tin thị trường, pháp lý: Thiết lập hệ thống thu thập thông tin kịp thời, chính xác về thị trường, chính sách pháp luật và công nghệ mới để phục vụ thẩm định dự án. Thời gian: 2020-2023. Chủ thể: Phòng Kế hoạch, Phòng Pháp chế.

  5. Tập trung đầu tư vào các dự án trọng điểm có hiệu quả cao: Ưu tiên các dự án nâng cấp hạ tầng mạng di động và băng rộng, đồng thời phát triển dịch vụ CNTT theo chiến lược VNPT 4.0 nhằm tăng doanh thu và thị phần. Thời gian: 2020-2023. Chủ thể: Ban lãnh đạo, phòng Kế hoạch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Viễn thông Bắc Ninh: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả thẩm định dự án đầu tư, từ đó ra quyết định chiến lược phù hợp.

  2. Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật và phòng Nhân sự: Hỗ trợ xây dựng quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Quản lý Dự án: Cung cấp tài liệu tham khảo về lý thuyết và thực tiễn thẩm định dự án đầu tư trong lĩnh vực viễn thông.

  4. Các đơn vị viễn thông và doanh nghiệp đầu tư: Tham khảo mô hình, phương pháp và kinh nghiệm thẩm định dự án để áp dụng trong quản lý đầu tư, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thẩm định dự án đầu tư là gì và tại sao quan trọng?
    Thẩm định dự án đầu tư là quá trình đánh giá toàn diện tính khả thi, hiệu quả kinh tế, kỹ thuật và pháp lý của dự án trước khi quyết định đầu tư. Nó giúp giảm thiểu rủi ro, lựa chọn dự án tốt nhất và đảm bảo sử dụng vốn hiệu quả.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định dự án?
    Chất lượng thẩm định phụ thuộc vào năng lực cán bộ, phương pháp và tiêu chuẩn thẩm định, tính đầy đủ và chính xác của thông tin, hệ thống trang thiết bị hỗ trợ, cũng như môi trường pháp lý và kinh tế.

  3. Phương pháp thẩm định dự án nào được áp dụng phổ biến?
    Ba phương pháp chính gồm: so sánh các chỉ tiêu dự án với tiêu chuẩn và dự án tương tự; thẩm định theo trình tự từ tổng quát đến chi tiết; và phân tích độ nhạy để đánh giá tác động của các yếu tố bất trắc đến hiệu quả dự án.

  4. Việc tin học hóa công tác thẩm định có lợi ích gì?
    Tin học hóa giúp tăng tốc độ xử lý thông tin, nâng cao độ chính xác, hỗ trợ phân tích tài chính và mô phỏng rủi ro, đồng thời tạo điều kiện lưu trữ và truy xuất dữ liệu hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng thẩm định.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả đầu tư tại Viễn thông Bắc Ninh?
    Cần hoàn thiện quy trình thẩm định, nâng cao năng lực cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin, tập trung đầu tư vào các dự án trọng điểm có hiệu quả cao và tăng cường thu thập thông tin thị trường, pháp lý để ra quyết định chính xác.

Kết luận

  • Viễn thông Bắc Ninh đang đối mặt với thách thức giảm sút hiệu quả kinh doanh và thị phần trong giai đoạn 2015-2019, đặc biệt trong các dịch vụ di động và băng rộng.
  • Hoạt động thẩm định dự án đầu tư tại đơn vị còn nhiều hạn chế về quy trình, phương pháp, năng lực cán bộ và công nghệ hỗ trợ.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực, tin học hóa và tập trung đầu tư trọng điểm nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư.
  • Việc áp dụng các giải pháp này trong giai đoạn 2020-2023 được kỳ vọng giúp Viễn thông Bắc Ninh cải thiện vị thế cạnh tranh và phát triển bền vững.
  • Khuyến nghị các cấp quản lý và các phòng ban liên quan phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp để đạt hiệu quả tối ưu.

Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà quản lý, chuyên gia và sinh viên trong lĩnh vực quản trị dự án đầu tư viễn thông, góp phần thúc đẩy phát triển ngành viễn thông tại địa phương và quốc gia.