Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2021, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình đã triển khai nhiều dự án đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) với nguồn vốn chủ yếu từ ngân sách nhà nước (NSNN). Tổng mức vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN của thành phố tăng dần qua các năm, năm 2017 đạt khoảng 268 tỷ đồng, trong đó chi đầu tư xây dựng chiếm gần 48%. Việc quản lý hiệu quả nguồn vốn này đóng vai trò quan trọng trong phát triển kết cấu hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống người dân. Tuy nhiên, công tác quản lý vốn đầu tư XDCB tại Ban Quản lý dự án (QLDA) Đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất thành phố Đồng Hới còn tồn tại nhiều hạn chế như tiến độ giải ngân chậm, năng lực nhà thầu yếu, công tác quyết toán kéo dài, dẫn đến hiệu quả đầu tư chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Ban QLDA ĐTXD và PTQĐ thành phố Đồng Hới trong giai đoạn 2017-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư trong giai đoạn 2022-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN do Ban QLDA quản lý trên địa bàn thành phố Đồng Hới. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước: NSNN là nguồn lực tài chính quan trọng, có chức năng phân bổ nguồn lực, điều chỉnh kinh tế vĩ mô và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Vốn đầu tư xây dựng từ NSNN là phần vốn được Nhà nước huy động để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội.

  • Mô hình quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Quản lý vốn đầu tư là quá trình điều chỉnh, giám sát và sử dụng vốn đầu tư xây dựng từ NSNN nhằm đảm bảo hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí. Quy trình quản lý vốn gồm các giai đoạn: lập kế hoạch, phân bổ vốn, tạm ứng và thanh toán, kiểm tra giám sát, quyết toán vốn đầu tư.

  • Khái niệm chính: Ngân sách nhà nước, vốn đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý vốn đầu tư, quyết toán vốn đầu tư, Ban quản lý dự án, hiệu quả sử dụng vốn.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản của UBND thành phố Đồng Hới, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Kho bạc Nhà nước, Ban QLDA ĐTXD và PTQĐ thành phố; các văn bản pháp luật liên quan như Luật NSNN, Luật Đầu tư công, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích, tổng hợp các số liệu thực tế về kế hoạch, phân bổ, giải ngân, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản. So sánh các chỉ tiêu thực hiện qua các năm để đánh giá hiệu quả quản lý vốn.

  • Phương pháp khảo sát: Thu thập ý kiến của các chuyên gia, cán bộ quản lý dự án, các đơn vị sử dụng vốn đầu tư từ NSNN tại thành phố Đồng Hới nhằm đánh giá thực trạng và nguyên nhân tồn tại trong công tác quản lý vốn.

  • Timeline nghiên cứu: Phân tích số liệu giai đoạn 2017-2021, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2022-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Tổng mức vốn đầu tư từ NSNN của thành phố Đồng Hới tăng từ 268 tỷ đồng năm 2017 lên khoảng 283 tỷ đồng năm 2021, với tỷ lệ tăng trưởng bình quân khoảng 5% mỗi năm. Chi đầu tư xây dựng chiếm khoảng 48-52% tổng chi ngân sách hàng năm.

  2. Tiến độ giải ngân và thanh toán vốn còn chậm: Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản đạt khoảng 85-90% kế hoạch hàng năm, thấp hơn so với các địa phương phát triển như thị xã Phúc Yên (90-95%) và TP Hạ Long (gần 100%). Nguyên nhân chủ yếu do năng lực nhà thầu yếu, thủ tục hành chính phức tạp và công tác giải phóng mặt bằng kéo dài.

  3. Công tác quyết toán vốn đầu tư kéo dài: Số lượng dự án chưa được thẩm tra quyết toán chiếm khoảng 20-25% tổng số dự án hoàn thành trong giai đoạn 2017-2021, gây ảnh hưởng đến việc đánh giá hiệu quả đầu tư và kế hoạch bố trí vốn cho các năm tiếp theo.

  4. Nguồn nhân lực quản lý còn hạn chế: Ban QLDA hiện có 31 cán bộ, trong đó 22,5% có trình độ thạc sĩ, 74,2% có trình độ đại học. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ còn thiếu chuyên gia giỏi, kinh nghiệm thực tiễn chưa đồng đều, chứng chỉ hành nghề chuyên môn chưa đầy đủ (chỉ 64,5% có chứng chỉ giám sát, 42% có chứng chỉ đấu thầu).

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, điều kiện kinh tế xã hội và nguồn lực ngân sách hạn chế ảnh hưởng đến khả năng bố trí và giải ngân vốn. Về chủ quan, năng lực quản lý, trình độ chuyên môn của cán bộ Ban QLDA còn hạn chế, quy trình nghiệp vụ chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các đơn vị liên quan.

So sánh với các địa phương như thị xã Phúc Yên và TP Hạ Long, Đồng Hới còn nhiều điểm cần cải thiện, đặc biệt trong công tác lập kế hoạch vốn, phân bổ vốn tập trung, đẩy nhanh tiến độ giải ngân và quyết toán vốn đầu tư. Việc minh bạch, công khai trong quản lý vốn đầu tư cũng cần được tăng cường để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và giảm thiểu thất thoát, lãng phí.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn đầu tư hàng năm, bảng so sánh tỷ lệ giải ngân và quyết toán vốn giữa các địa phương, cũng như sơ đồ tổ chức bộ máy Ban QLDA để minh họa thực trạng nhân lực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn đầu tư

    • Động từ hành động: Rà soát, điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư hàng năm theo hướng tập trung, ưu tiên các dự án trọng điểm.
    • Target metric: Tỷ lệ giải ngân vốn đạt trên 95% kế hoạch.
    • Timeline: Triển khai ngay từ năm 2022 và duy trì đến 2025.
    • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Ban QLDA.
  2. Nâng cao hiệu quả công tác tạm ứng và thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản

    • Động từ hành động: Rà soát quy trình thanh toán, tăng cường kiểm soát và giám sát việc tạm ứng vốn cho nhà thầu.
    • Target metric: Giảm tỷ lệ tạm ứng vượt mức hợp đồng xuống dưới 5%.
    • Timeline: Áp dụng từ quý 2 năm 2022.
    • Chủ thể thực hiện: Ban QLDA, Kho bạc Nhà nước, các nhà thầu.
  3. Đẩy nhanh công tác quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành

    • Động từ hành động: Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan liên quan để rút ngắn thời gian quyết toán.
    • Target metric: Tỷ lệ dự án quyết toán đúng hạn đạt trên 90%.
    • Timeline: Thực hiện trong giai đoạn 2022-2025.
    • Chủ thể thực hiện: Ban QLDA, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Sở Tài chính.
  4. Nâng cao trình độ và năng lực cán bộ quản lý dự án

    • Động từ hành động: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và cấp chứng chỉ hành nghề cho cán bộ.
    • Target metric: 100% cán bộ quản lý dự án có chứng chỉ hành nghề phù hợp.
    • Timeline: Kế hoạch đào tạo từ năm 2022 đến 2024.
    • Chủ thể thực hiện: Ban QLDA phối hợp với các cơ sở đào tạo, Sở Nội vụ.
  5. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát sử dụng vốn đầu tư

    • Động từ hành động: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm.
    • Target metric: Tỷ lệ dự án được kiểm tra đạt trên 30% tổng số dự án.
    • Timeline: Thực hiện liên tục từ năm 2022.
    • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Thanh tra Nhà nước, Ban QLDA.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo UBND thành phố và các phòng ban chuyên môn

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản.
    • Use case: Áp dụng trong hoạch định chính sách, phân bổ ngân sách và giám sát đầu tư công.
  2. Cán bộ quản lý dự án tại Ban QLDA ĐTXD và PTQĐ

    • Lợi ích: Nâng cao kiến thức về quy trình quản lý vốn, kỹ năng lập kế hoạch, thanh toán và quyết toán vốn.
    • Use case: Cải thiện năng lực quản lý dự án, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
  3. Các nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yêu cầu về quản lý vốn, quy trình thanh toán và trách nhiệm trong dự án.
    • Use case: Tăng cường phối hợp với chủ đầu tư, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý đầu tư công

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn và các công trình khoa học liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN là gì?
    Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN là quá trình điều chỉnh, giám sát và sử dụng nguồn vốn do Nhà nước cấp để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nhằm đảm bảo hiệu quả, chống thất thoát và lãng phí.

  2. Tại sao công tác quyết toán vốn đầu tư lại quan trọng?
    Quyết toán vốn đầu tư giúp xác định chính xác tổng mức vốn đã sử dụng, đánh giá hiệu quả đầu tư, làm cơ sở cho việc lập kế hoạch vốn các năm tiếp theo và xử lý các sai phạm nếu có.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý vốn đầu tư tại Đồng Hới là gì?
    Bao gồm tiến độ giải ngân chậm, năng lực nhà thầu yếu, thủ tục hành chính phức tạp, công tác giải phóng mặt bằng kéo dài và nguồn nhân lực quản lý còn hạn chế về chuyên môn và kinh nghiệm.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư xây dựng?
    Cần tăng cường lập kế hoạch vốn hợp lý, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, nâng cao năng lực cán bộ quản lý, minh bạch công khai thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát.

  5. Ai là chủ thể chịu trách nhiệm chính trong quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản?
    Chủ yếu là Ban QLDA ĐTXD và PTQĐ thành phố Đồng Hới, phối hợp với UBND thành phố, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Kho bạc Nhà nước và các đơn vị liên quan.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN cấp huyện, làm rõ các khái niệm, quy trình và tiêu chí đánh giá.
  • Thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư tại Ban QLDA ĐTXD và PTQĐ thành phố Đồng Hới giai đoạn 2017-2021 còn nhiều hạn chế như tiến độ giải ngân chậm, công tác quyết toán kéo dài và nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu.
  • Đã đề xuất các giải pháp trọng tâm như tăng cường lập kế hoạch vốn, nâng cao hiệu quả thanh toán, đẩy nhanh quyết toán, đào tạo cán bộ và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương.
  • Giai đoạn tiếp theo (2022-2025) cần triển khai đồng bộ các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và Ban QLDA cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản, góp phần phát triển bền vững thành phố Đồng Hới.