I. Tổng Quan Về Liên Kết Sản Xuất Thuốc Lá Nguyên Liệu Hòa An
Liên kết kinh tế trong nông nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng suất, tăng thu nhập và gắn kết sản xuất với tiêu thụ. Tại huyện Hòa An, Cao Bằng, nơi có số hộ trồng thuốc lá lớn nhất tỉnh, cây thuốc lá được xem là cây trồng chủ lực. Tuy nhiên, sản xuất thuốc lá vẫn đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự liên kết lỏng lẻo giữa các tác nhân. Do đó, việc tăng cường liên kết chuỗi giá trị thuốc lá là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 62/2013/QĐ-TTg về chính sách khuyến khích và phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng lớn. Nghị quyết số 26/NQ-TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn cũng đã đề cập đến nhiệm vụ và giải pháp nhằm “Tiếp tục tổng kết, đổi mới và xây dựng các mô hình kinh tế, hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở nông thôn; có chính sách khuyến khích phát triển các mối liên kết giữa hộ nông dân với các DN, HTX, tổ chức khoa học, hiệp hội ngành hàng và thị trường tiêu thụ sản phẩm”.
1.1. Vai Trò Của Liên Kết Trong Chuỗi Giá Trị Thuốc Lá
Liên kết sản xuất giúp các hộ nông dân giảm thiểu rủi ro, tiếp cận nguồn vốn và kỹ thuật canh tác tiên tiến. Đồng thời, nó tạo điều kiện cho việc tiêu thụ sản phẩm ổn định, tránh tình trạng bị ép giá. Hiệu quả liên kết sản xuất thuốc lá thể hiện rõ qua việc nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của người dân. Liên kết kinh tế trong nông nghiệp đóng một vai trò quan trọng góp phần làm tăng năng suất, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho các hộ nông dân, gắn liền khâu sản xuất với tiêu thụ.
1.2. Tiềm Năng Phát Triển Ngành Thuốc Lá Nguyên Liệu Cao Bằng
Cao Bằng có điều kiện tự nhiên và khí hậu phù hợp cho việc trồng thuốc lá, tạo ra sản phẩm có chất lượng cao. Việc phát triển ngành thuốc lá nguyên liệu không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Sản xuất thuốc lá nguyên liệu Cao Bằng có tiềm năng lớn để mở rộng thị trường và nâng cao giá trị gia tăng. Thuốc lá là cây công nghiệp ngắn ngày ở Cao Bằng, do có điều kiện khí hậu cận nhiệt đới ẩm, đất đai thuận lợi nên cây sinh trưởng và phát triển tốt, cho chất lượng cao, ưu điểm của vụ thuốc lá tận dụng được nguồn nhân lực (UBND huyện Hòa An, 2018).
II. Thách Thức Trong Liên Kết Sản Xuất Thuốc Lá Tại Hòa An
Mặc dù có tiềm năng phát triển, liên kết sản xuất thuốc lá Hòa An vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các hộ sản xuất thường hoạt động đơn lẻ, thiếu sự liên kết chặt chẽ với nhau và với các doanh nghiệp. Khó khăn trong khâu tiêu thụ, rủi ro do sâu bệnh và thời tiết bất lợi là những vấn đề thường gặp. Các hình thức liên kết còn lỏng lẻo, thiếu bền vững, chưa đảm bảo để nâng tầm cây thuốc lá lên làm sản phẩm chính để xuất khẩu, mang lại thu nhập ngày càng cao và ổn định cho người dân. Các hộ trồng thuốc lá còn gặp nhiều khó khăn, rủi ro do sâu bệnh, thời tiết bất thuận và đặc biệt là trong khâu tiêu thụ; Các hình thức liên kết giữa các hộ với các tác nhân khác trong khâu tiêu thụ còn lỏng lẻo, thiếu bền vững, chưa đảm bảo để nâng tầm cây thuốc lá lên làm sản phẩm chính để xuất khẩu, mang lại thu nhập ngày càng cao và ổn định cho người dân.
2.1. Thiếu Liên Kết Giữa Hộ Nông Dân Và Doanh Nghiệp
Sự thiếu liên kết giữa hộ nông dân và doanh nghiệp dẫn đến tình trạng sản xuất không theo kế hoạch, chất lượng sản phẩm không đồng đều và khó khăn trong việc tiêu thụ. Doanh nghiệp thu mua thuốc lá cần có vai trò chủ động hơn trong việc xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững với người nông dân. Các hộ sản xuất vẫn sản xuất đơn lẻ, chưa có sự liên kết với nhau; chưa có các tổ chức cùng, liên kết, học hỏi kinh nghiệm và bảo vệ lợi ích của nhau.
2.2. Rủi Ro Về Giá Cả Và Thị Trường Tiêu Thụ
Giá cả thuốc lá biến động thất thường và thị trường tiêu thụ không ổn định gây ra nhiều rủi ro cho người nông dân. Cần có các giải pháp để ổn định giá cả và mở rộng thị trường tiêu thụ, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Tiêu thụ thuốc lá nguyên liệu là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành. Về mặt ổn định và hiệu quả chưa có sản phẩm nông nghiệp nào thay thế được cây thuốc lá.
2.3. Hạn Chế Về Kỹ Thuật Canh Tác Và Giống
Nhiều hộ nông dân vẫn sử dụng kỹ thuật canh tác lạc hậu và giống thuốc lá kém chất lượng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Cần tăng cường chuyển giao kỹ thuật và cung cấp giống tốt cho người nông dân. Kỹ thuật trồng thuốc lá Hòa An cần được cải tiến để nâng cao năng suất và chất lượng.
III. Giải Pháp Tăng Cường Liên Kết Sản Xuất Thuốc Lá Hòa An
Để giải pháp tăng cường liên kết sản xuất thuốc lá, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, bao gồm nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và người nông dân. Xây dựng các mô hình liên kết hiệu quả, hỗ trợ về vốn và kỹ thuật, đảm bảo quyền lợi của các bên là những giải pháp quan trọng. Để tăng cường tính chặt chẽ và bền vững khi tham gia các hình thức liên kết trong tiêu thụ sản phẩm cần có các giải pháp cụ thể như sau: (1) Đẩy mạnh mối liên kết 4 nhà trong sản xuất sản phẩm thuốc lá nguyên liệu; (2) Xây dựng cơ chế liên kết giữa doanh nghiệp thu mua với hộ sản xuất thuốc lá nguyên liệu; (3) Nâng cao năng lực cho các tác nhân liên quan trong liên kết (4) Tăng cường liên kết trong khâu chuyển giao tiến bộ khoa học ký thuật cho sản xuất thuốc lá(5)Nâng cao trình độ chủ hộ trong hoạt động liên kết sản xuất.
3.1. Phát Triển Mô Hình Hợp Tác Xã Sản Xuất Thuốc Lá
Hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong việc tập hợp các hộ nông dân, tạo thành sức mạnh tập thể để đàm phán với doanh nghiệp và tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ. Hợp tác xã sản xuất thuốc lá cần được củng cố và phát triển để nâng cao hiệu quả hoạt động. Đặc biệt là các mô hình doanh nghiệp, HTX, tổ, đội, nhóm giúp hạn chế tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu tập trung, làm tăng mối liên kết giữa các hộ với doanh nghiệp.
3.2. Chính Sách Hỗ Trợ Liên Kết Sản Xuất Thuốc Lá
Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật và thị trường để khuyến khích các doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia vào liên kết sản xuất. Chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất thuốc lá cần được xây dựng và triển khai một cách hiệu quả. Nhờ những chủ trương chính sách đó mà nhiều hình thức liên kết trong sản xuất và tiêu thụ nông sản đã được hình thành và phần nào phát huy tác dụng như hình thức liên kết bốn nhà, hình thức liên kết trực tiếp giữa hộ nông dân với doanh nghiệp, hình thức nhóm liên kết giữa thương lái và nông dân, hình thức liên kết trực tiếp giữa người nông dân và người tiêu dùng sản phẩm (Ban chấp hành Trung ương, 2008).
3.3. Ứng Dụng Khoa Học Kỹ Thuật Vào Sản Xuất
Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất. Cần tăng cường chuyển giao công nghệ và đào tạo kỹ thuật cho người nông dân. Ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất thuốc lá là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Hiệu Quả Liên Kết Tại Huyện Hòa An
Nghiên cứu tại huyện Hòa An cho thấy, các hộ nông dân tham gia liên kết sản xuất có thu nhập cao hơn so với các hộ không tham gia. Liên kết giúp người nông dân tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ, giảm thiểu rủi ro và ổn định đầu ra cho sản phẩm. Kết quả của liên kết đã tạo ra thu nhập bình quân hộ tăng lên, năm 2019 hộ liên kết tăng 103,36 % so hộ không liên kết tại 3 xã điều tra. Qua đánh giá thực trạng liên kết trong sản xuất thuốc lá nguyên liệu trên địa bàn huyện Hòa An cho thấy: Số hộ nông dân tham gia liên kết tăng dần qua các năm, tại 3 xã điều tra năm 2019 tăng 123,81 % so 2018.
4.1. Phân Tích SWOT Về Liên Kết Sản Xuất Thuốc Lá
Phân tích SWOT giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của liên kết sản xuất thuốc lá tại huyện Hòa An. Từ đó, đưa ra các giải pháp phù hợp để phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, tận dụng cơ hội và đối phó với thách thức. Trong quá trình liên kết các tác nhân chịu ảnh hưởng của rất nhiều các yếu tố:Về phía hộ nông dân thì việc sản xuất thuốc lá chịu ảnh hưởng về điều kiện sản xuất, kinh tế của hộ, nhận thức của hộ trong việc thực hiện liên kết.
4.2. Thu Nhập Của Hộ Nông Dân Tham Gia Liên Kết
Các hộ nông dân tham gia liên kết sản xuất có thu nhập cao hơn so với các hộ không tham gia. Liên kết giúp người nông dân tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ, giảm thiểu rủi ro và ổn định đầu ra cho sản phẩm. Thu nhập từ sản xuất thuốc lá nguyên liệu là nguồn thu nhập quan trọng của người dân Hòa An.
V. Kết Luận Phát Triển Bền Vững Ngành Thuốc Lá Hòa An
Tăng cường liên kết trong sản xuất thuốc lá nguyên liệu là yếu tố then chốt để phát triển bền vững ngành thuốc lá tại huyện Hòa An, Cao Bằng. Cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, xây dựng các mô hình liên kết hiệu quả và chính sách hỗ trợ phù hợp để đạt được mục tiêu này. Quá trình nghiên cứu cho thấy các hình thức liên kết trong sản xuất và tiêu thụ còn thiếu tính chặt chẽ và bền vững. Vẫn tồn tại hình thức thỏa thuận bằng hợp đồng miệng hoặc không thỏa thuận. Lợi ích giữa các bên tham gia chưa được cân bằng.
5.1. Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Ngành Thuốc Lá
Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật và thị trường để khuyến khích các doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia vào liên kết sản xuất. Phát triển bền vững ngành thuốc lá cần có sự hỗ trợ từ chính sách của nhà nước.
5.2. Hướng Đến Chuỗi Giá Trị Thuốc Lá Bền Vững
Cần xây dựng chuỗi giá trị thuốc lá bền vững, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên liên quan và bảo vệ môi trường. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị thuốc lá là mục tiêu quan trọng để phát triển bền vững ngành.
