Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp tại Việt Nam, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh, đang phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường quốc tế. Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương năm 2020, chỉ khoảng 36% doanh nghiệp tại Việt Nam có bộ phận giám sát thực hiện trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR), trong khi đó chỉ 2% doanh nghiệp là thành viên của các nhóm thực hiện tiêu chuẩn CSR. Điều này cho thấy nhận thức và thực thi CSR tại Việt Nam còn nhiều hạn chế. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu khám phá tác động của nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR đến sự hài lòng của họ trong công việc tại các doanh nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 250 nhân viên làm việc tại các doanh nghiệp có thực hiện CSR trong giai đoạn từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2021. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học giúp các nhà quản lý doanh nghiệp nâng cao hiệu quả thực hiện CSR, từ đó gia tăng sự hài lòng và gắn bó của nhân viên, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình tháp trách nhiệm xã hội của Carroll (1979), trong đó CSR được chia thành bốn thành phần: trách nhiệm kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện. Nhận thức của nhân viên về CSR được xem xét qua ba khía cạnh chính: hoạt động CSR liên quan đến môi trường, từ thiện và đạo đức. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng lý thuyết nhận thức triết học Mác-Lênin về quá trình phản ánh hiện thực khách quan, cùng với lý thuyết trao đổi xã hội (SET) để giải thích cách nhận thức CSR ảnh hưởng đến thái độ và hành vi của nhân viên. Các khái niệm chính bao gồm: sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR, khả năng nhận thức CSR của nhân viên, chương trình đạo đức doanh nghiệp, nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR và sự hài lòng của nhân viên trong công việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn: định tính sơ bộ và định lượng chính thức. Giai đoạn định tính bao gồm phỏng vấn sâu 5 chuyên gia và thảo luận nhóm với 20 nhân viên nhằm hiệu chỉnh thang đo cho phù hợp với bối cảnh doanh nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh. Giai đoạn định lượng sử dụng phương pháp khảo sát bằng bảng câu hỏi Likert 5 điểm với cỡ mẫu 250 nhân viên từ các doanh nghiệp có thực hiện CSR. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng để đảm bảo khả năng tiếp cận và tiết kiệm chi phí. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS, sử dụng phân tích thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích hồi quy bình phương nhỏ nhất (OLS) để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng trong công việc: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy nhận thức CSR có tác động trực tiếp và tỷ lệ thuận đến sự hài lòng của nhân viên với hệ số hồi quy dương và mức ý nghĩa thống kê dưới 0,05. Mức độ giải thích biến phụ thuộc đạt khoảng 78,4%, cho thấy mô hình phù hợp.

  2. Sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR tác động đến nhận thức của nhân viên về CSR: Các biến quan sát về sự phù hợp văn hóa và CSR có hệ số tải cao, thể hiện sự tương quan chặt chẽ. Khoảng 70% nhân viên đồng ý rằng hoạt động CSR phù hợp với văn hóa doanh nghiệp giúp họ nhận thức tích cực hơn về CSR.

  3. Khả năng nhận thức CSR của nhân viên ảnh hưởng đến nhận thức về hoạt động CSR: Nhân viên có kiến thức và kỹ năng tốt về CSR có nhận thức rõ ràng và tích cực hơn về các hoạt động CSR của doanh nghiệp, với hệ số hồi quy có ý nghĩa thống kê.

  4. Chương trình đạo đức doanh nghiệp có tác động tích cực đến nhận thức của nhân viên về CSR: Các chương trình đào tạo đạo đức và bộ quy tắc đạo đức được nhân viên đánh giá cao, góp phần nâng cao nhận thức về CSR và sự hài lòng trong công việc.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy nhận thức CSR là biến trung gian quan trọng ảnh hưởng đến thái độ và hành vi của nhân viên. Sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR tạo điều kiện thuận lợi để nhân viên chấp nhận và cam kết với các sáng kiến CSR, từ đó nâng cao sự hài lòng và gắn bó với tổ chức. Khả năng nhận thức CSR phản ánh trình độ hiểu biết và kỹ năng của nhân viên, đóng vai trò then chốt trong việc tiếp nhận và thực thi các hoạt động CSR. Chương trình đạo đức doanh nghiệp không chỉ nâng cao văn hóa tổ chức mà còn tạo ra môi trường làm việc tích cực, thúc đẩy sự hài lòng của nhân viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng ý của nhân viên với các yếu tố CSR và biểu đồ hồi quy minh họa mức độ ảnh hưởng của từng biến đến sự hài lòng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông và đào tạo về CSR cho nhân viên: Doanh nghiệp cần tổ chức các khóa đào tạo định kỳ nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng nhận thức CSR, từ đó cải thiện sự hiểu biết và cam kết của nhân viên. Mục tiêu đạt 90% nhân viên tham gia đào tạo trong vòng 12 tháng.

  2. Phát triển chương trình đạo đức doanh nghiệp bài bản: Xây dựng và duy trì bộ quy tắc đạo đức rõ ràng, kết hợp với các chương trình đào tạo và trao đổi thường xuyên để củng cố văn hóa đạo đức trong tổ chức. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm và đánh giá hiệu quả hàng năm.

  3. Đảm bảo sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR: Các nhà quản lý cần điều chỉnh hoạt động CSR sao cho phù hợp với giá trị và văn hóa doanh nghiệp, tạo sự đồng thuận và cam kết từ nhân viên. Thực hiện đánh giá định kỳ mỗi 6 tháng.

  4. Thiết lập hệ thống đánh giá và báo cáo hiệu quả hoạt động CSR: Xây dựng quy trình đánh giá hiệu quả các hoạt động CSR và công khai kết quả để tăng tính minh bạch và tạo niềm tin cho nhân viên. Triển khai trong vòng 3 tháng và duy trì liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ tầm quan trọng của CSR trong việc nâng cao sự hài lòng và gắn bó của nhân viên, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững.

  2. Chuyên viên nhân sự và phát triển tổ chức: Cung cấp cơ sở để thiết kế các chương trình đào tạo, phát triển văn hóa doanh nghiệp và chính sách nhân sự phù hợp với CSR.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về mối quan hệ giữa nhận thức CSR và sự hài lòng của nhân viên trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam.

  4. Các tổ chức tư vấn và phát triển bền vững: Hỗ trợ xây dựng các giải pháp tư vấn về CSR và phát triển nguồn nhân lực cho doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhận thức của nhân viên về CSR là gì?
    Nhận thức CSR là cách nhân viên cảm nhận, đánh giá và phản ứng với các hoạt động trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, bao gồm các khía cạnh môi trường, từ thiện và đạo đức. Ví dụ, nhân viên hiểu rõ các chương trình bảo vệ môi trường và tham gia các hoạt động tình nguyện do doanh nghiệp tổ chức.

  2. Tại sao sự hài lòng của nhân viên lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Sự hài lòng giúp tăng năng suất lao động, giảm tỷ lệ nghỉ việc và nâng cao sự gắn bó với tổ chức. Một nhân viên hài lòng thường có thái độ tích cực và đóng góp hiệu quả hơn cho doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để đo lường sự hài lòng của nhân viên?
    Thông qua các bảng khảo sát sử dụng thang đo Likert, đánh giá các yếu tố như môi trường làm việc, quan hệ đồng nghiệp, cơ hội thăng tiến và mức độ hài lòng chung với công việc.

  4. Chương trình đạo đức doanh nghiệp ảnh hưởng thế nào đến CSR?
    Chương trình đạo đức giúp xây dựng văn hóa tổ chức tích cực, nâng cao nhận thức và cam kết của nhân viên đối với các hoạt động CSR, từ đó thúc đẩy sự hài lòng và hiệu quả công việc.

  5. Doanh nghiệp nên làm gì để nâng cao nhận thức CSR của nhân viên?
    Tổ chức đào tạo, truyền thông nội bộ về CSR, xây dựng các chính sách phù hợp và tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện do doanh nghiệp tổ chức.

Kết luận

  • Nhận thức của nhân viên về hoạt động CSR có ảnh hưởng tích cực và trực tiếp đến sự hài lòng trong công việc tại các doanh nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh.
  • Sự phù hợp giữa văn hóa doanh nghiệp và hoạt động CSR, khả năng nhận thức CSR của nhân viên, cùng chương trình đạo đức doanh nghiệp là các yếu tố quan trọng tác động đến nhận thức CSR của nhân viên.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược CSR hiệu quả, nâng cao sự hài lòng và gắn bó của nhân viên.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo, phát triển văn hóa đạo đức, điều chỉnh hoạt động CSR phù hợp và minh bạch trong đánh giá hiệu quả.
  • Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp trong thực tiễn và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để so sánh và hoàn thiện mô hình.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao nhận thức CSR trong doanh nghiệp của bạn và tạo dựng môi trường làm việc hài lòng, bền vững!