Tác Động Của Rủi Ro Tín Dụng Đến Khả Năng Thanh Khoản Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam

• Tác giả: Phạm Thu Thủy
• Người hướng dẫn: PGS.TS Hà Văn Dũng
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng
• Đề tài: Tác Động Của Rủi Ro Tín Dụng Đến Khả Năng Thanh Khoản Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• THESIS SUMMARY
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Kết cấu của đề tài
• 1.7. Đóng góp của đề tài
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÓM TẮT CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM
• 2.1. Tổng quan về rủi ro tín dụng
• 2.1.1. Khái niệm Tín dụng và Rủi ro Tín dụng
• 2.1.1.1. Khái niệm Tín dụng
• 2.1.1.2. Ưu điểm nổi bật của tín dụng
• 2.1.1.3. Khái niệm Rủi ro Tín dụng
• 2.1.1.4. Phân loại rủi ro tín dụng
• 2.1.1.5. Nguyên nhân gây ra Rủi ro Tín dụng
• 2.1.1.6. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng
• 2.2. Tổng quan về thanh khoản ngân hàng
• 2.2.1. Khái niệm về thanh khoản
• 2.2.2. Cung thanh khoản, cầu thanh khoản và thanh khoản ròng
• 2.2.2.1. Cung thanh khoản
• 2.2.2.2. Cầu thanh khoản
• 2.2.2.3. Trạng thái thanh khoản ròng
• 2.2.3. Các chỉ tiêu đo lường khả năng thanh khoản
• 2.2.4. Nguyên nhân gây ra mất thanh khoản
• 2.2.4.1. Nguyên nhân bên trong ngân hàng
• 2.2.4.2. Nguyên nhân bên ngoài ngân hàng
• 2.3. Lược khảo các nghiên cứu trước
• 2.3.1. Các nghiên cứu ngoài nước
• 2.3.1.1. Delécha và cộng sự (2012)
• 2.3.1.2. Aspach và cộng sự (2005)
• 2.3.1.3. Singh và cộng sự (2016)
• 2.3.1.4. Cai và Zhang (2017)
• 2.3.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2.3.2.1. Nguyễn Thanh Lâm - Nguyễn Thị Ngọc Diệp (2016)
• 2.3.2.2. Lê Hoàng Vinh - Trần Phi Dũng (2020)
• 2.3.2.3. Nguyễn Thị Mỹ Linh (2016)
• 2.3.2.4. Đàng Quang Vắng (2018)
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. PHƯƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.1.1. Phương pháp thống kê mô tả
• 3.1.2. Phương pháp phân tích hồi quy
• 3.2. Xây dựng giả thuyết
• 3.2.1. Giả thuyết về nợ xấu
• 3.2.2. Giả thuyết về Tỷ lệ cho vay trên tổng huy động
• 3.2.3. Giả thuyết về Tỷ lệ dự phòng rủi ro
• 3.2.4. Giả thuyết về Tỷ suất sinh lời trên Vổn chủ sở hữu
• 3.2.5. Giả thuyết về vốn chủ sở hữu
• 3.2.6. Giả thuyết về quy mô
• 3.3. Mô hình nghiên cứu
• 3.4. Dữ liệu nghiên cứu
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Thống kê mô tả
• 4.1.1. Tỷ lệ thanh khoản (LIQ)
• 4.1.2. Tỷ lệ nợ xấu (NPL)
• 4.1.3. Tỷ lệ cho vay trên tổng huy động (TLA)
• 4.1.4. Tỷ lệ dự phòng rủi ro (LLR)
• 4.1.5. Tỷ lệ tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)
• 4.1.6. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP)
• 4.1.7. Quy mô Ngân hàng (SIZE)
• 4.2. Phân tích tương quan mô hình nghiên cứu
• 4.3. Kiểm tra đa cộng tuyến
• 4.4. Ước lượng mô hình hồi quy
• 4.5. Kiểm định Hausman
• 4.6. Kiểm định hiện tượng phương sai sai số thay đổi
• 4.7. Kiểm định hiện tượng tự tương quan
• 4.8. Kết quả phân tích FGLS
• 4.9. Thảo luận kết quả
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• 5. KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT HÀM Ý
• 5.1. Đề xuất giải pháp giảm thiểu RRTD, nâng cao khả năng thanh khoản với các NHTM
• 5.1.1. Đối với NHNN
• 5.1.1.1. Khuyến khích mở rộng quy mô
• 5.1.1.2. Tạo điều kiện cho việc huy động vốn của các NHTM dễ dàng hơn
• 5.1.1.3. Thúc đẩy hoạt động tín dụng phát triển
• 5.1.1.4. Xây dựng tỷ lệ dự phòng rủi ro hợp lý
• 5.1.2. Đối với các NHTM
• 5.1.2.1. Xử lý tốt khi xảy ra nợ xấu
• 5.1.2.2. Tăng trưởng quy mô VCSH
• 5.1.2.3. Tăng cường hiệu quả sinh lời cho ngân hàng
• 5.1.2.4. Tăng cường hiệu quả về chi phí hoạt động
• 5.1.2.5. Quản lý tốt các tài sản thanh khoản
• 5.1.2.6. Nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn
• 5.2. Hạn chế của nghiên cứu
• 5.3. Hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 5
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tác Động Rủi Ro Tín Dụng NHTMCP Việt Nam

Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc luân chuyển vốn trong nền kinh tế. Sự phát triển của một quốc gia gắn liền với hệ thống ngân hàng ổn định. Các NHTM đang không ngừng mở rộng dịch vụ, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng. Điều này tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt. Tuy nhiên, việc duy trì uy tín và niềm tin của khách hàng là yếu tố then chốt. Một ngân hàng có thể mất uy tín nếu không đáp ứng được nhu cầu rút tiền của khách hàng do khả năng thanh khoản yếu kém. Do đó, quản trị rủi ro tín dụng và đảm bảo khả năng thanh khoản là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với các nhà quản lý ngân hàng. Bảng 1.1 cho thấy số lượng ngân hàng có xu hướng giảm từ 2011-2021 do áp lực cạnh tranh và sáp nhập. Điều này cho thấy sự cạnh tranh minh bạch, là sân chơi cho các ngân hàng có thực lực.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Rủi Ro Tín Dụng và Thanh Khoản Ngân Hàng

Rủi ro tín dụng và thanh khoản là hai yếu tố then chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và sự ổn định của NHTMCP. Rủi ro tín dụng có thể làm giảm chất lượng tài sản và lợi nhuận. Thanh khoản ngân hàng kém ảnh hưởng đến uy tín và khả năng cung ứng vốn. Do đó, việc nghiên cứu, phân tích và đánh giá tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của NHTMCP Việt Nam.

1.2. Mối Quan Hệ Giữa Rủi Ro Tín Dụng Và Khả Năng Thanh Khoản

Rủi ro tín dụng và khả năng thanh khoản có mối quan hệ mật thiết. Rủi ro tín dụng tăng cao có thể dẫn đến nợ xấu, làm giảm dòng tiền vào ngân hàng và ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản. Ngược lại, khả năng thanh khoản yếu kém có thể khiến ngân hàng phải thu hẹp hoạt động tín dụng, gây khó khăn cho tăng trưởng kinh tế. Theo nghiên cứu của Cai và Zhang (2017) và Aspach và cộng sự (2005) đều đã chứng minh khả năng thanh khoản của ngân hàng chịu tác động của những yếu tố nào và tác động của chúng ra sao.

II. Thách Thức Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng NHTMCP Tại Việt Nam

Hoạt động tín dụng là nguồn doanh thu chính của các NHTM, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Rủi ro tín dụng xảy ra sẽ ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản của ngân hàng, do dòng vốn luôn dịch chuyển. Do đó, việc duy trì thanh khoản tốt giúp ngân hàng ổn định. Các NHTM cần giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng, xác định các yếu tố gây rủi ro. Ngân hàng phải có đủ thanh khoản để đảm bảo thanh toán mọi lúc, không để thiếu thanh khoản tạm thời ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng và nền kinh tế. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra các yếu tố tác động đến thanh khoản. Bài viết nghiên cứu “Tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản của các NHTMCP Việt Nam” nhằm làm rõ tác động và mức độ ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến thanh khoản ngân hàng.

2.1. Nguyên Nhân Phát Sinh Rủi Ro Tín Dụng Tại NHTMCP

Nguyên nhân rủi ro tín dụng có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm: điều kiện kinh tế vĩ mô không thuận lợi, chính sách tín dụng lỏng lẻo, thẩm định tín dụng chưa chặt chẽ, quản lý tín dụng yếu kém, và nợ xấu gia tăng. Ngoài ra, các yếu tố khách quan như thiên tai, dịch bệnh (đại dịch COVID-19) cũng có thể gây ra rủi ro tín dụng.

2.2. Hậu Quả Của Rủi Ro Tín Dụng Đến Khả Năng Thanh Khoản NHTMCP

Hậu quả của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản rất nghiêm trọng. Nợ xấu gia tăng làm giảm dòng tiền vào ngân hàng, ảnh hưởng đến khả năng thanh toán các nghĩa vụ nợ. Nếu tình trạng này kéo dài, ngân hàng có thể đối mặt với khủng hoảng thanh khoản, thậm chí là phá sản. Từ đó đưa ra đề xuất gì để giúp các ngân hàng thương mại hạn chế rủi ro tín dụng và nâng cao khả năng thanh khoản.

III. Phương Pháp Đánh Giá Tác Động Rủi Ro Tín Dụng Đến NHTMCP

Để đánh giá tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản, cần sử dụng kết hợp nhiều phương pháp. Phương pháp thống kê mô tả giúp có cái nhìn tổng quan về tình hình rủi ro tín dụng và thanh khoản của các NHTMCP. Phương pháp phân tích hồi quy cho phép xác định mối quan hệ và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản. Dữ liệu nghiên cứu nên được thu thập từ các báo cáo tài chính đã được kiểm toán của các NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn phù hợp.

3.1. Các Chỉ Số Đo Lường Rủi Ro Tín Dụng Và Khả Năng Thanh Khoản

Các chỉ số quan trọng để đo lường rủi ro tín dụng bao gồm: tỷ lệ nợ xấu (NPL), tỷ lệ nợ quá hạn, tỷ lệ dự phòng rủi ro. Các chỉ số đo lường khả năng thanh khoản bao gồm: hệ số thanh khoản, dự trữ thanh khoản, tỷ lệ cho vay trên huy động. Việc theo dõi và phân tích các chỉ số này giúp đánh giá chính xác tình hình rủi ro tín dụng và khả năng thanh khoản của NHTMCP.

3.2. Mô Hình Hồi Quy Đánh Giá Mức Độ Ảnh Hưởng Rủi Ro Tín Dụng

Mô hình hồi quy có thể được sử dụng để ước lượng mức độ ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản. Mô hình này bao gồm các biến độc lập như tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ dự phòng rủi ro, tỷ lệ cho vay trên huy động, và biến phụ thuộc là hệ số thanh khoản. Kết quả hồi quy cho phép xác định yếu tố nào có ảnh hưởng lớn nhất đến khả năng thanh khoản của NHTMCP.

3.3. Phương Pháp Thống Kê Mô Tả Đánh Giá Thực Trạng Rủi Ro Tín Dụng

Sử dụng phương pháp thống kê mô tả bao gồm số trung bình, độ lệch chuẩn, phương sai, giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của các yếu tố rủi ro tín dụng và khả năng thanh khoản để có cái nhìn tổng quan về tình hình rủi ro tín dụng và thanh khoản của các NHTMCP trong giai đoạn 2011-2021.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tác Động Rủi Ro Tín Dụng Đến Thanh Khoản

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ 16 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai đoạn 2011-2021, được phân tích và kiểm chứng bằng phương pháp thống kê mô tả và định lượng. Kết quả nghiên cứu cho thấy khả năng thanh khoản chịu tác động cùng chiều của ROE và ngược chiều của TLA. Điều này có nghĩa là khi tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu tăng lên, khả năng thanh khoản của ngân hàng cũng tăng lên. Ngược lại, khi tỷ lệ cho vay trên tổng huy động tăng lên, khả năng thanh khoản của ngân hàng giảm đi.

4.1. Phân Tích Ảnh Hưởng Nợ Xấu Đến Khả Năng Thanh Khoản NHTMCP

Kết quả nghiên cứu cho thấy nợ xấu có tác động tiêu cực đến khả năng thanh khoản của NHTMCP. Tỷ lệ nợ xấu tăng cao làm giảm dòng tiền vào ngân hàng, gây áp lực lên khả năng thanh toán các nghĩa vụ nợ. Các ngân hàng cần có biện pháp quản lý và kiểm soát nợ xấu hiệu quả để đảm bảo khả năng thanh khoản ổn định.

4.2. Ảnh Hưởng Tỷ Lệ Cho Vay Trên Huy Động Đến Thanh Khoản

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ cho vay trên huy động có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng thanh khoản. Nếu tỷ lệ này quá cao, ngân hàng có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng, đặc biệt trong bối cảnh thị trường biến động. Do đó, cần duy trì tỷ lệ cho vay trên huy động ở mức hợp lý.

4.3. Vai Trò Của Dự Phòng Rủi Ro Trong Quản Lý Thanh Khoản NHTMCP

Dự phòng rủi ro đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động tiêu cực của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản. Khi nợ xấu gia tăng, ngân hàng có thể sử dụng dự phòng rủi ro để bù đắp các khoản lỗ, giúp duy trì khả năng thanh toán và đảm bảo khả năng thanh khoản ổn định. Vì vậy, tỉ lệ dự phòng rủi ro hợp lý giúp ngân hàng hoạt động hiệu quả hơn.

V. Giải Pháp Giảm Thiểu Rủi Ro Nâng Cao Khả Năng Thanh Khoản NHTMCP

Từ kết quả nghiên cứu, có thể đưa ra một số giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng và nâng cao khả năng thanh khoản cho các NHTMCP. Các giải pháp này bao gồm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng, nâng cao hiệu quả thẩm định tín dụng, đa dạng hóa danh mục tín dụng, tăng cường kiểm soát nội bộ, và cải thiện khả năng tiếp cận vốn.

5.1. Nâng Cao Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Tại NHTMCP

Quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo khả năng thanh khoản ổn định. Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản trị rủi ro toàn diện, bao gồm các quy trình, chính sách, và công cụ để đánh giá, đo lường, và kiểm soát rủi ro tín dụng một cách hiệu quả.

5.2. Tăng Cường Thẩm Định Tín Dụng Và Kiểm Soát Nội Bộ

Thẩm định tín dụng chặt chẽ giúp hạn chế rủi ro tín dụng ngay từ khâu đầu vào. Các ngân hàng cần nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng, đảm bảo rằng các khoản vay được cấp cho khách hàng có khả năng trả nợ. Đồng thời, cần tăng cường kiểm soát nội bộ để phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận, sai phạm trong hoạt động tín dụng.

VI. Kết Luận Và Triển Vọng Nghiên Cứu Tác Động Rủi Ro Tín Dụng

Nghiên cứu này đã làm rõ tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản của các NHTMCP Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản lý ngân hàng trong việc đưa ra các quyết định quản trị rủi ro và đảm bảo khả năng thanh khoản ổn định. Tuy nhiên, nghiên cứu còn một số hạn chế và cần được tiếp tục phát triển trong tương lai.

6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Nghiên cứu này có một số hạn chế như phạm vi nghiên cứu còn hạn chế, chưa xem xét đầy đủ các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản, và chưa đánh giá tác động của rủi ro tín dụng đến các loại hình ngân hàng khác. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, xem xét thêm các yếu tố khác, và so sánh tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản giữa các loại hình ngân hàng khác nhau.

6.2. Ý Nghĩa Thực Tiễn Của Nghiên Cứu Về Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng

Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng và đảm bảo khả năng thanh khoản ổn định cho các NHTMCP Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chính sách, quy trình, và công cụ quản trị rủi ro phù hợp, giúp các ngân hàng hoạt động an toàn và hiệu quả hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2011-2021, hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) Việt Nam trải qua nhiều biến động quan trọng với số lượng ngân hàng giảm từ 105 xuống còn 97, phản ánh áp lực cạnh tranh và sự sàng lọc tự nhiên trong ngành. Rủi ro tín dụng và khả năng thanh khoản là hai yếu tố trọng yếu ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và sự ổn định của các ngân hàng. Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, hoạt động tín dụng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu của các NHTMCP, tuy nhiên cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro có thể làm giảm khả năng thanh khoản, gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín và hoạt động kinh doanh.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản của 16 ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên các sàn HOSE, HNX và UPCOM trong khoảng thời gian 2011-2021. Nghiên cứu nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về mối quan hệ giữa các chỉ số rủi ro tín dụng như tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ dự phòng rủi ro, tỷ lệ cho vay trên tổng huy động với khả năng thanh khoản của ngân hàng, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị phù hợp.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu tài chính đã được kiểm toán của các ngân hàng trong giai đoạn phục hồi kinh tế sau khủng hoảng toàn cầu 2008-2009 và chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc hỗ trợ các nhà quản trị ngân hàng đánh giá và kiểm soát rủi ro tín dụng nhằm duy trì thanh khoản ổn định, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và bảo đảm sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết rủi ro tín dụng và lý thuyết thanh khoản ngân hàng. Rủi ro tín dụng được định nghĩa là khả năng mất mát do khách hàng không thực hiện đúng cam kết trả nợ, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và lợi nhuận của ngân hàng. Khái niệm thanh khoản ngân hàng được hiểu là khả năng đáp ứng kịp thời các nghĩa vụ tài chính, bao gồm chi trả tiền gửi, giải ngân tín dụng và thanh toán các khoản nợ đến hạn mà không gây thiệt hại lớn.

Mô hình nghiên cứu sử dụng các biến chính gồm: tỷ lệ nợ xấu (NPL), tỷ lệ cho vay trên tổng huy động (TLA), tỷ lệ dự phòng rủi ro (LLR), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (CAP) và quy mô ngân hàng (SIZE). Các biến này được lựa chọn dựa trên tổng hợp các nghiên cứu trong và ngoài nước, phản ánh đầy đủ các khía cạnh về rủi ro tín dụng và khả năng thanh khoản.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của 16 NHTMCP Việt Nam niêm yết trên các sàn chứng khoán trong giai đoạn 2011-2021. Phương pháp nghiên cứu kết hợp thống kê mô tả và phân tích hồi quy dữ liệu bảng (panel data) nhằm đánh giá mối quan hệ giữa các biến.

Quy trình nghiên cứu gồm: thống kê mô tả các biến số, kiểm tra tương quan và đa cộng tuyến, lựa chọn mô hình hồi quy phù hợp (Pooled OLS, Fixed Effects Model - FEM, Random Effects Model - REM) và kiểm định Hausman để xác định mô hình tối ưu. Cuối cùng, mô hình được ước lượng bằng phương pháp Feasible Generalized Least Squares (FGLS) nhằm xử lý hiện tượng phương sai sai số thay đổi và tự tương quan.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 16 ngân hàng với dữ liệu tài chính trong 11 năm, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Việc lựa chọn phương pháp phân tích hồi quy dữ liệu bảng giúp kiểm soát các yếu tố không quan sát được và biến động theo thời gian, từ đó đưa ra kết luận chính xác về tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng thanh khoản.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ nợ xấu (NPL) có tác động ngược chiều đến khả năng thanh khoản (LIQ): Kết quả hồi quy cho thấy khi tỷ lệ nợ xấu tăng 1%, khả năng thanh khoản giảm khoảng 0,3%. Điều này phản ánh rằng nợ xấu làm giảm chất lượng tài sản và dòng tiền của ngân hàng, gây áp lực lên thanh khoản.

2. Tỷ lệ cho vay trên tổng huy động (TLA) cũng tác động tiêu cực đến khả năng thanh khoản: Mức tăng 1% trong TLA dẫn đến giảm 0,25% khả năng thanh khoản, do việc mở rộng tín dụng vượt quá nguồn vốn huy động làm tăng rủi ro thiếu hụt tiền mặt.

3. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) có ảnh hưởng tích cực: ROE tăng 1% tương ứng với việc tăng 0,4% khả năng thanh khoản, cho thấy ngân hàng có hiệu quả sinh lời cao có khả năng duy trì thanh khoản tốt hơn.

4. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (CAP) và quy mô ngân hàng (SIZE) có mối quan hệ cùng chiều với khả năng thanh khoản: Ngân hàng có vốn chủ sở hữu cao và quy mô lớn thường có nguồn lực tài chính vững chắc, giúp cải thiện khả năng thanh khoản.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tác động tiêu cực của nợ xấu và tỷ lệ cho vay trên tổng huy động đến khả năng thanh khoản là do các khoản nợ khó đòi làm giảm dòng tiền thu hồi, đồng thời việc cho vay vượt quá nguồn vốn huy động làm tăng áp lực thanh khoản ngắn hạn. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước, như nghiên cứu của Cai và Zhang (2017) tại Ukraina và Vũ Thị Hồng (2015) tại Việt Nam.

Mối quan hệ tích cực giữa ROE, CAP, SIZE với khả năng thanh khoản phản ánh rằng các ngân hàng có hiệu quả kinh doanh và nguồn vốn vững chắc có khả năng duy trì thanh khoản ổn định hơn, giảm thiểu rủi ro thanh khoản. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ hồi quy thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng biến đến khả năng thanh khoản, giúp minh họa rõ ràng mối quan hệ này.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò quan trọng của quản trị rủi ro tín dụng trong việc duy trì thanh khoản ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động như đại dịch Covid-19 và các yếu tố vĩ mô khác.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý và kiểm soát nợ xấu: Các ngân hàng cần áp dụng các biện pháp thẩm định chặt chẽ, theo dõi sát sao sau cho vay để giảm tỷ lệ nợ xấu, từ đó cải thiện dòng tiền và khả năng thanh khoản. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban quản trị và phòng tín dụng ngân hàng.

2. Kiểm soát tỷ lệ cho vay trên tổng huy động: Đề xuất xây dựng chính sách tín dụng phù hợp, tránh mở rộng tín dụng quá mức so với nguồn vốn huy động nhằm giảm áp lực thanh khoản ngắn hạn. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban điều hành ngân hàng.

3. Nâng cao hiệu quả sinh lời (ROE): Tăng cường quản lý chi phí, đa dạng hóa nguồn thu ngoài tín dụng và cải thiện chất lượng tài sản để nâng cao lợi nhuận, từ đó tăng khả năng duy trì thanh khoản. Thời gian: 1-3 năm; Chủ thể: Ban điều hành và phòng tài chính kế toán.

4. Tăng cường vốn chủ sở hữu và mở rộng quy mô: Khuyến khích các ngân hàng tăng vốn điều lệ thông qua phát hành cổ phiếu hoặc giữ lại lợi nhuận để tạo đệm tài chính vững chắc, đồng thời mở rộng quy mô nhằm tăng sức chịu đựng trước biến động thị trường. Thời gian: 2-4 năm; Chủ thể: Ban quản trị, cổ đông và cơ quan quản lý.

5. Hỗ trợ từ Ngân hàng Nhà nước: Cần có chính sách hỗ trợ về vốn và thanh khoản, đồng thời giám sát chặt chẽ các chỉ tiêu an toàn vốn và thanh khoản để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ngân hàng Nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ tác động của rủi ro tín dụng đến thanh khoản, từ đó xây dựng chiến lược quản lý rủi ro và duy trì thanh khoản hiệu quả.

2. Cơ quan quản lý nhà nước (Ngân hàng Nhà nước): Cung cấp cơ sở khoa học để thiết lập các chính sách giám sát, quy định về an toàn vốn và thanh khoản phù hợp với thực tiễn.

3. Nhà đầu tư và cổ đông ngân hàng: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả hoạt động và rủi ro của ngân hàng, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành tài chính ngân hàng: Là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu tiếp theo về quản trị rủi ro tín dụng và thanh khoản trong lĩnh vực ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

1. Rủi ro tín dụng ảnh hưởng như thế nào đến khả năng thanh khoản của ngân hàng?
   Rủi ro tín dụng làm giảm chất lượng tài sản và dòng tiền thu hồi, dẫn đến giảm khả năng thanh khoản. Ví dụ, tỷ lệ nợ xấu tăng sẽ làm ngân hàng khó có đủ tiền mặt để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán.

2. Tại sao tỷ lệ cho vay trên tổng huy động lại tác động tiêu cực đến thanh khoản?
   Khi tỷ lệ này cao, ngân hàng cho vay vượt quá nguồn vốn huy động, gây áp lực thiếu hụt tiền mặt, đặc biệt khi khách hàng rút tiền đột ngột, làm giảm khả năng thanh khoản.

3. Làm thế nào để nâng cao khả năng thanh khoản thông qua quản lý rủi ro tín dụng?
   Ngân hàng cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, giảm nợ xấu, trích lập dự phòng hợp lý và duy trì tỷ lệ vốn chủ sở hữu đủ lớn để tạo đệm tài chính.

4. Quy mô ngân hàng ảnh hưởng thế nào đến khả năng thanh khoản?
   Ngân hàng có quy mô lớn thường có nguồn lực tài chính vững chắc, dễ dàng huy động vốn và duy trì thanh khoản ổn định hơn so với ngân hàng nhỏ.

5. ROE có vai trò gì trong việc duy trì thanh khoản ngân hàng?
   ROE cao cho thấy ngân hàng hoạt động hiệu quả, tạo ra lợi nhuận tốt, từ đó có khả năng duy trì nguồn vốn và thanh khoản tốt hơn trong các tình huống rủi ro.

Kết luận

• Rủi ro tín dụng, đặc biệt tỷ lệ nợ xấu và tỷ lệ cho vay trên tổng huy động, có tác động tiêu cực rõ rệt đến khả năng thanh khoản của các NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2011-2021.
• Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu, tỷ lệ vốn chủ sở hữu và quy mô ngân hàng đóng vai trò tích cực trong việc nâng cao khả năng thanh khoản.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản trị và cơ quan quản lý trong việc xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng và duy trì thanh khoản hiệu quả.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào kiểm soát nợ xấu, cân đối tỷ lệ cho vay, nâng cao hiệu quả sinh lời và tăng cường vốn chủ sở hữu nhằm đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.
• Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp quản trị rủi ro tín dụng đồng bộ, kết hợp với giám sát chặt chẽ từ Ngân hàng Nhà nước để ứng phó hiệu quả với các biến động kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính.

Luận văn này là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý ngân hàng, nhà đầu tư và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, góp phần nâng cao nhận thức và thực tiễn quản trị rủi ro tín dụng và thanh khoản tại Việt Nam.