Tác Động Của Các Gói Hỗ Trợ Chống Suy Thoái Kinh Tế Do Đại Dịch COVID-19 Đến Lạm Phát Ở Việt Nam

• Tác giả: Đào Hồng Vân
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Trọng Tài
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế - Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
• Đề tài: Tác Động Của Các Gói Hỗ Trợ Chống Suy Thoái Kinh Tế Do Đại Dịch Covid-19 Đến Lạm Phát Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA, CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ NHẰM CHỐNG SUY THOÁI KINH TẾ VÀ LẠM PHÁT
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu
• 1.1.1. Nghiên cứu trong nước
• 1.1.2. Nghiên cứu quốc tế
• 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.2. Cơ sở lý luận về tác động của việc sử dụng các công cụ chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ nhằm chống suy thoái kinh tế và lạm phát
• 1.2.1. Khái quát chung về chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ
• 1.2.2. Sử dụng các công cụ chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ nhằm chống suy thoái kinh tế
• 1.2.3. Tác động của việc sử dụng chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ tới lạm phát
• 1.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Quy trình nghiên cứu
• 2.2. Dữ liệu nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Dữ liệu nghiên cứu
• 2.2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Mô hình nghiên cứu
• 2.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA VÀ TIỀN TỆ NHẰM CHỐNG SUY THOÁI KINH TẾ DO ĐẠI DỊCH COVID-19 VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Khái quát chung về Đại dịch COVID-19 và tác động của Đại dịch đối với nền kinh tế
• 3.1.1. Diễn biến Đại dịch COVID-19
• 3.1.2. Tác động của Đại dịch COVID-19 đối với nền kinh tế thế giới và Việt Nam
• 3.2. Lạm phát từ các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ chống suy thoái kinh tế do Đại dịch COVID-19
• 3.2.1. Các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ chống suy thoái kinh tế do Đại dịch COVID-19
• 3.2.2. Đánh giá tác động của các gói hỗ trợ chống suy thoái kinh tế do Đại dịch COVID-19 đến lạm phát
• 3.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP ỨNG PHÓ VỚI NGUY CƠ LẠM PHÁT TỪ CÁC GÓI HỖ TRỢ TÀI KHÓA VÀ TIỀN TỆ NHẰM CHỐNG SUY THOÁI KINH TẾ DO ĐẠI DỊCH COVID-19 TẠI VIỆT NAM NHỮNG NĂM TỚI
• 4.1. Triển vọng phát triển kinh tế sau đại dịch COVID-19
• 4.1.1. Triển vọng toàn cầu
• 4.1.2. Triển vọng của Việt Nam
• 4.1.3. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam giai đoạn đến năm 2025
• 4.2. Giải pháp ứng phó với nguy cơ lạm phát từ các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ chống đại dịch COVID-19 tại Việt Nam
• 4.2.1. Nhóm giải pháp chung
• 4.2.2. Nhóm giải pháp cụ thể
• 4.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 4
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Tác Động Gói Hỗ Trợ COVID 19 Lạm Phát Việt Nam

Đại dịch COVID-19, bùng phát từ cuối năm 2019, đã gây ra những tác động chưa từng có đối với nền kinh tế toàn cầu. Các quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, đã triển khai các gói hỗ trợ COVID-19 quy mô lớn nhằm giảm thiểu thiệt hại và thúc đẩy phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, việc bơm một lượng lớn tiền vào nền kinh tế đặt ra những lo ngại về nguy cơ lạm phát. Việt Nam cũng không nằm ngoài vòng xoáy này. Các gói hỗ trợ được tung ra có thể vô tình tạo áp lực lên giá cả hàng hóa và làm xói mòn sức mua của người dân. Việc đánh giá tác động kinh tế của các gói hỗ trợ, đặc biệt là đối với lạm phát, là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này đi sâu vào vấn đề này, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp kiểm soát lạm phát phù hợp. Theo EIU, COVID-19 đã gây tổn thất cho nền kinh tế toàn cầu khoảng 43% GDP đến cuối năm 2021.

1.1. Tình Hình Lạm Phát Việt Nam Trong Bối Cảnh COVID 19

Lạm phát ở Việt Nam trong giai đoạn COVID-19 có những diễn biến phức tạp. Mặc dù CPI năm 2021 chỉ tăng 1,84%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của thế giới, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Sự mất cân đối giữa tiền và hàng hóa là một trong những yếu tố đáng lo ngại. Việc duy trì chính sách tiền tệ hiện hành có thể không còn phù hợp nếu tình trạng này kéo dài. Ngân hàng Nhà nước cần theo dõi sát sao diễn biến thị trường và có những điều chỉnh kịp thời. Gói hỗ trợ tài khóa lớn năm 2020 và đầu năm 2022, mặc dù cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, nhưng cũng cần được quản lý chặt chẽ để tránh gây ra lạm phát.

1.2. Mục Tiêu Và Phạm Vi Nghiên Cứu Tác Động Lạm Phát

Luận văn tập trung phân tích tác động của các gói hỗ trợ COVID-19 đến lạm phát ở Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp ứng phó. Đối tượng nghiên cứu là việc sử dụng chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ để chống suy thoái kinh tế. Phạm vi nghiên cứu bao gồm cả Việt Nam và một số quốc gia khác, đặc biệt là các nước phát triển. Thời gian nghiên cứu chủ yếu tập trung vào giai đoạn 2020-2022, gắn liền với các gói hỗ trợ chống suy thoái kinh tế do COVID-19. Phương pháp nghiên cứu kết hợp phân tích định tính và định lượng, sử dụng mô hình VAR để đánh giá tác động.

II. Thách Thức Lạm Phát Từ Gói Hỗ Trợ COVID 19 Giải Pháp

Các gói hỗ trợ COVID-19, mặc dù mang lại những lợi ích nhất định trong việc giảm thiểu tác động tiêu cực của đại dịch, cũng tiềm ẩn những rủi ro lạm phát. Việc bơm một lượng lớn tiền vào nền kinh tế có thể làm tăng cung tiền và kích cầu, gây áp lực lên giá cả hàng hóa. Bên cạnh đó, tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng do dịch bệnh cũng góp phần làm tăng lạm phát. Việc kiểm soát lạm phát trong bối cảnh này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, cũng như sự linh hoạt trong việc điều chỉnh các công cụ chính sách. Cần có những giải pháp đồng bộ để vừa hỗ trợ phục hồi kinh tế, vừa đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Theo một chuyên gia từ Viện Friedrich Naumann Foundation for Freedom, gói hỗ trợ tín dụng 250 nghìn tỷ đồng năm 2020 chỉ giúp "bôi trơn" nền kinh tế.

2.1. Ảnh Hưởng Của Cung Tiền Đến Lạm Phát Thực Tế Việt Nam

Việc tăng cung tiền có thể dẫn đến lạm phát nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Khi lượng tiền trong lưu thông tăng lên, trong khi lượng hàng hóa và dịch vụ không tăng tương ứng, giá cả sẽ có xu hướng tăng. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa cung tiền và lạm phát không phải lúc nào cũng tuyến tính và dễ dự đoán. Nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến lạm phát, chẳng hạn như cầu tiền, tỷ giá hối đoái và giá cả hàng hóa thế giới. Ngân hàng Nhà nước cần sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ một cách linh hoạt để điều tiết cung tiền và ổn định giá trị đồng tiền. Nghiên cứu của Hoang and Thi (2020) cho thấy khi mức cung tiền tăng lên sẽ làm CPI giữ nguyên ở quý đầu tiên nhưng sẽ tăng lên ở quý tiếp theo.

2.2. Tác Động Của Gói Hỗ Trợ Đến Các Ngành Nghề Cụ Thể

Các gói hỗ trợ có thể có tác động khác nhau đến các ngành nghề khác nhau. Một số ngành có thể được hưởng lợi nhiều hơn, trong khi những ngành khác có thể chịu ảnh hưởng tiêu cực. Ví dụ, các ngành sản xuất có thể gặp khó khăn do chi phí nguyên vật liệu tăng cao do lạm phát, trong khi các ngành dịch vụ có thể được hưởng lợi từ việc kích cầu. Việc phân tích ảnh hưởng đến ngành nghề cụ thể là rất quan trọng để có những chính sách hỗ trợ phù hợp và hiệu quả. Cần có những đánh giá chi tiết về tác động của các gói hỗ trợ đến từng ngành để có những điều chỉnh kịp thời.

III. Giải Pháp Ứng Phó Nguy Cơ Lạm Phát Bí Quyết Từ Chuyên Gia

Để ứng phó với nguy cơ lạm phát từ các gói hỗ trợ COVID-19, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào việc kiểm soát cung tiền, ổn định tỷ giá hối đoái, tăng cường sản xuất và phân phối hàng hóa, và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương trong việc thực hiện các giải pháp này. Việc quản lý kỳ vọng lạm phát cũng là một yếu tố quan trọng. Nếu người dân và doanh nghiệp tin rằng lạm phát sẽ tăng cao, họ sẽ có xu hướng tăng giá cả và lương, điều này sẽ càng làm trầm trọng thêm tình hình lạm phát. Theo Cuong (2019), Việt Nam cần tuân theo một chính sách tài khóa chặt chẽ hơn để cân bằng ngân sách trong dài hạn.

3.1. Kiểm Soát Cung Tiền Và Điều Hành Chính Sách Tiền Tệ

Ngân hàng Nhà nước cần sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ một cách linh hoạt để kiểm soát cung tiền. Các công cụ này bao gồm lãi suất, tỷ giá hối đoái, dự trữ bắt buộc và nghiệp vụ thị trường mở. Việc tăng lãi suất có thể giúp giảm cung tiền và kiềm chế lạm phát, nhưng cũng có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế. Do đó, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định điều chỉnh lãi suất. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa để đảm bảo hiệu quả của các biện pháp kiểm soát lạm phát.

3.2. Tăng Cường Sản Xuất Và Phân Phối Hàng Hóa Thiết Yếu

Để giảm áp lực lên giá cả hàng hóa, cần tăng cường sản xuất và phân phối hàng hóa thiết yếu. Điều này đòi hỏi sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng, cải thiện năng suất lao động và giảm chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, cần có những biện pháp để đảm bảo lưu thông hàng hóa thông suốt, tránh tình trạng khan hiếm hàng hóa và đẩy giá cả lên cao. Việc hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất và phân phối hàng hóa cũng là một yếu tố quan trọng. Cần có những chính sách ưu đãi về vốn, thuế và các thủ tục hành chính để giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn và mở rộng sản xuất.

3.3. Các Nhóm Giải Pháp Cụ Thể Để Ổn Định Kinh Tế

Ngoài các giải pháp chung, cần có những giải pháp cụ thể để giải quyết các vấn đề cụ thể liên quan đến lạm phát. Ví dụ, cần có những biện pháp để kiểm soát giá cả xăng dầu, điện và các hàng hóa dịch vụ do nhà nước quản lý. Bên cạnh đó, cần có những chính sách để hỗ trợ người nghèo và người có thu nhập thấp, những đối tượng dễ bị tổn thương nhất bởi lạm phát. Các chính sách này có thể bao gồm trợ cấp tiền mặt, hỗ trợ việc làm và đào tạo nghề.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nghiên Cứu Tác Động Đến Doanh Nghiệp

Nghiên cứu về tác động của các gói hỗ trợ COVID-19 đến lạm phát có ý nghĩa thực tiễn quan trọng đối với doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần hiểu rõ về những rủi ro lạm phát để có những kế hoạch kinh doanh phù hợp. Ví dụ, doanh nghiệp có thể cần điều chỉnh giá cả sản phẩm, quản lý chi phí hiệu quả hơn và tìm kiếm những nguồn cung ứng mới. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm thông tin về các chính sách hỗ trợ của nhà nước và tận dụng những cơ hội này để phát triển. Các doanh nghiệp cần đánh giá lại các chiến lược kinh doanh của mình trong bối cảnh lạm phát gia tăng.

4.1. Quản Lý Chi Phí Sản Xuất Trong Bối Cảnh Lạm Phát

Trong bối cảnh lạm phát, việc quản lý chi phí sản xuất trở nên đặc biệt quan trọng. Doanh nghiệp cần tìm kiếm những giải pháp để giảm chi phí nguyên vật liệu, năng lượng và nhân công. Các giải pháp này có thể bao gồm cải tiến quy trình sản xuất, áp dụng công nghệ mới và tìm kiếm những nguồn cung ứng chi phí thấp hơn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần quản lý hàng tồn kho hiệu quả để tránh tình trạng mất giá do lạm phát. Cần có những biện pháp để kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất và đảm bảo lợi nhuận của doanh nghiệp.

4.2. Điều Chỉnh Chiến Lược Giá Bán Sản Phẩm Phù Hợp

Khi lạm phát gia tăng, doanh nghiệp có thể cần điều chỉnh giá bán sản phẩm để bù đắp cho chi phí sản xuất tăng lên. Tuy nhiên, việc tăng giá bán quá cao có thể làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm và làm mất khách hàng. Do đó, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định điều chỉnh giá bán. Doanh nghiệp có thể cần thực hiện nghiên cứu thị trường để đánh giá mức độ chấp nhận giá bán của khách hàng và tìm kiếm những giải pháp để tăng giá trị sản phẩm mà không tăng giá bán quá nhiều.

V. Nghiên Cứu Gói Hỗ Trợ COVID 19 Tương Lai Kiểm Soát Lạm Phát

Nghiên cứu về tác động của các gói hỗ trợ COVID-19 đến lạm phát không chỉ có ý nghĩa trong ngắn hạn mà còn có ý nghĩa quan trọng trong dài hạn. Kết quả nghiên cứu có thể giúp nhà nước xây dựng những chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp để đảm bảo ổn định kinh tế và tăng trưởng bền vững. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng có thể giúp doanh nghiệp có những kế hoạch kinh doanh linh hoạt và hiệu quả trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động. Việc tiếp tục nghiên cứu và theo dõi diễn biến lạm phát là rất quan trọng để có những phản ứng kịp thời và phù hợp.

5.1. Dự Báo Lạm Phát Và Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Lạm Phát

Việc dự báo lạm phát là rất quan trọng để nhà nước và doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định chính sách và kinh doanh phù hợp. Các yếu tố ảnh hưởng đến lạm phát bao gồm cung tiền, cầu tiền, tỷ giá hối đoái, giá cả hàng hóa thế giới, chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. Việc phân tích và đánh giá các yếu tố này là rất quan trọng để có những dự báo lạm phát chính xác. Cần có những mô hình kinh tế phức tạp để dự báo lạm phát và đánh giá tác động của các yếu tố khác nhau.

5.2. Vai Trò Của Chính Sách Tiền Tệ Trong Ổn Định Kinh Tế

Chính sách tiền tệ đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát. Ngân hàng Nhà nước cần sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ một cách linh hoạt và hiệu quả để đạt được mục tiêu này. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa để đảm bảo hiệu quả của các biện pháp ổn định kinh tế.

Tổng quan nghiên cứu

Đại dịch COVID-19, bắt đầu từ cuối năm 2019, đã gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu nghiêm trọng nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ II. Theo báo cáo của Economist Intelligence Unit (EIU), tổn thất kinh tế toàn cầu do đại dịch ước tính lên tới khoảng 43% GDP trong giai đoạn 2019-2021. Tại Việt Nam, Chính phủ đã triển khai nhiều gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ với quy mô lớn, bao gồm gói an sinh xã hội 62 nghìn tỷ đồng và các gói miễn, giảm, giãn thuế trị giá khoảng 180 nghìn tỷ đồng (tương đương 7,7 tỷ USD), nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của đại dịch. Đầu năm 2022, Quốc hội tiếp tục ban hành gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ trên 347 nghìn tỷ đồng để thúc đẩy phục hồi kinh tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích tác động của các gói hỗ trợ chống suy thoái kinh tế do đại dịch COVID-19 đến lạm phát tại Việt Nam trong giai đoạn 2020-2022, từ đó đề xuất các giải pháp ứng phó phù hợp. Phạm vi nghiên cứu không chỉ tập trung vào Việt Nam mà còn tham khảo kinh nghiệm của một số nước phát triển nhằm so sánh và rút ra bài học. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách tài khóa và tiền tệ trong việc cân bằng giữa hỗ trợ tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế chịu nhiều cú sốc từ đại dịch.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính về chính sách kinh tế vĩ mô: chính sách tài khóa (CSTK) và chính sách tiền tệ (CSTT). CSTK được hiểu là việc Chính phủ điều chỉnh chi tiêu và thuế nhằm ổn định và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. CSTK mở rộng thường được áp dụng trong giai đoạn suy thoái bằng cách tăng chi tiêu hoặc giảm thuế, trong khi CSTK thắt chặt nhằm kiểm soát lạm phát khi nền kinh tế tăng trưởng nóng.

CSTT do Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhằm điều tiết cung tiền và lãi suất để ổn định giá trị đồng tiền và thúc đẩy tăng trưởng. CSTT có hai hình thức chính: mở rộng (tăng cung tiền, giảm lãi suất) và thắt chặt (giảm cung tiền, tăng lãi suất). Sự phối hợp nhịp nhàng giữa CSTK và CSTT được xem là yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế bền vững và kiểm soát lạm phát hiệu quả.

Ba khái niệm trọng tâm trong nghiên cứu gồm: lạm phát (đo bằng chỉ số CPI), cung tiền (M2), và thâm hụt ngân sách. Lạm phát được phân tích theo hai trường phái kinh tế học: trường phái tiền tệ cho rằng lạm phát là hiện tượng tiền tệ tăng kéo dài, trong khi trường phái Keynes nhấn mạnh vai trò của chi tiêu chính phủ và tổng cầu trong việc gây ra lạm phát.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính, Tổng cục Thống kê, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới trong giai đoạn 1997-2022. Phương pháp phân tích kết hợp giữa định tính và định lượng nhằm đánh giá tác động của các công cụ CSTK và CSTT đến lạm phát.

Phân tích định lượng được thực hiện bằng mô hình Vector Auto Regression (VAR), một phương pháp phổ biến trong nghiên cứu kinh tế vĩ mô, giúp ước lượng mối quan hệ động giữa các biến kinh tế như thâm hụt ngân sách, chi tiêu chính phủ, cung tiền M2, lãi suất, tỷ giá hối đoái, GDP thực và mức độ mở cửa thương mại. Mô hình VAR được lựa chọn vì khả năng xử lý dữ liệu chuỗi thời gian và tính nội sinh của các biến kinh tế.

Quy trình nghiên cứu gồm: xác định vấn đề, tổng quan lý thuyết, thu thập và xử lý dữ liệu, kiểm định tính dừng của dữ liệu bằng kiểm định Phillip-Perron, ước lượng mô hình VAR trên phần mềm Stata 13.0, trình bày và thảo luận kết quả, cuối cùng là đề xuất giải pháp chính sách.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tác động của các gói hỗ trợ tài khóa đến lạm phát: Kết quả mô hình VAR cho thấy chi tiêu chính phủ (GEXP) và thâm hụt ngân sách (BUD) có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến chỉ số lạm phát CPI. Cụ thể, khi chi tiêu chính phủ tăng 1%, lạm phát tăng khoảng 0,3% trong ngắn hạn. Thâm hụt ngân sách tăng 1% cũng làm CPI tăng khoảng 0,25%. Điều này phản ánh rằng các gói hỗ trợ tài khóa mở rộng góp phần làm tăng áp lực lên giá cả.

2. Ảnh hưởng của chính sách tiền tệ: Cung tiền M2 có tác động tích cực đến lạm phát, với hệ số khoảng 0,4, cho thấy việc tăng cung tiền nhằm kích thích kinh tế cũng đồng thời làm tăng lạm phát. Lãi suất (INTE) có tác động ngược chiều, khi lãi suất tăng 1 điểm phần trăm thì lạm phát giảm khoảng 0,15%, thể hiện vai trò kiểm soát lạm phát của chính sách tiền tệ thắt chặt.

3. Tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô khác: Tỷ giá hối đoái (EXC) và mức độ mở cửa thương mại (OPEN) cũng ảnh hưởng đến lạm phát. Tỷ giá tăng làm giá nhập khẩu tăng, từ đó đẩy CPI lên khoảng 0,2%. Mức độ mở cửa thương mại cao có xu hướng làm giảm biến động lạm phát, do tác động của cạnh tranh và nhập khẩu hàng hóa giá rẻ.

4. So sánh với các nghiên cứu trước: Kết quả phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, khẳng định rằng việc sử dụng các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ mở rộng trong bối cảnh đại dịch có thể gây ra nguy cơ lạm phát tiềm ẩn nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Tuy nhiên, mức độ tác động tại Việt Nam thấp hơn so với các nước phát triển do quy mô gói hỗ trợ và cơ cấu kinh tế khác biệt.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tác động tăng lạm phát là do các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ làm tăng tổng cầu trong khi nguồn cung bị hạn chế do gián đoạn chuỗi cung ứng và sản xuất trong đại dịch. Việc tăng chi tiêu chính phủ và cung tiền M2 nhằm kích thích kinh tế đã tạo áp lực lên giá cả, đặc biệt trong nhóm hàng lương thực, thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn trong rổ tính CPI (42,5%).

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ hàm phản ứng đẩy (impulse-response function) trong mô hình VAR, thể hiện sự phản ứng của lạm phát trước các cú sốc từ chi tiêu chính phủ, cung tiền và lãi suất. Bảng phân rã sai số dự báo (forecast error decomposition) cũng minh họa tỷ trọng đóng góp của từng biến vào biến động lạm phát.

So với các nghiên cứu trước, luận văn bổ sung bằng cách lượng hóa tác động của các gói hỗ trợ chống suy thoái kinh tế do đại dịch COVID-19, một khoảng trống nghiên cứu chưa được khai thác đầy đủ. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ để vừa hỗ trợ tăng trưởng vừa kiểm soát lạm phát.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ: Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước cần phối hợp chặt chẽ trong việc điều chỉnh quy mô và thời điểm thực hiện các gói hỗ trợ, nhằm tránh tạo áp lực quá lớn lên cung tiền và lạm phát. Thời gian thực hiện các gói hỗ trợ nên được phân bổ hợp lý trong vòng 1-2 năm tới để giảm thiểu rủi ro lạm phát.

2. Kiểm soát chặt chẽ cung tiền và lãi suất: Ngân hàng Nhà nước cần duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt, sử dụng công cụ nghiệp vụ thị trường mở (OMO) để điều tiết cung tiền, đồng thời điều chỉnh lãi suất phù hợp nhằm kiểm soát áp lực lạm phát. Mục tiêu duy trì lãi suất ổn định trong khoảng 4-5% trong năm 2023-2024.

3. Tăng cường quản lý chi tiêu công: Bộ Tài chính cần ưu tiên chi tiêu hiệu quả, tập trung vào các dự án đầu tư phát triển có khả năng tăng năng suất và mở rộng nguồn cung, giảm thiểu chi tiêu không hiệu quả để tránh thâm hụt ngân sách quá lớn. Kiểm soát thâm hụt ngân sách dưới 4% GDP trong giai đoạn tới.

4. Đẩy mạnh cải thiện năng lực sản xuất và chuỗi cung ứng: Chính phủ cần hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất, đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu, giảm thiểu gián đoạn chuỗi cung ứng nhằm tăng cung hàng hóa, giảm áp lực lên giá cả. Các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nên được triển khai trong 3 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách tài chính và tiền tệ: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và số liệu thực tiễn giúp các cơ quan như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước xây dựng chính sách phù hợp trong bối cảnh hậu đại dịch.

2. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành tài chính – ngân hàng: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu về tác động của chính sách vĩ mô đến lạm phát và kinh tế vĩ mô trong điều kiện khủng hoảng.

3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư: Hiểu rõ tác động của các gói hỗ trợ và chính sách kinh tế giúp doanh nghiệp hoạch định chiến lược kinh doanh, quản lý rủi ro lạm phát và biến động thị trường.

4. Cơ quan truyền thông và báo chí kinh tế: Cung cấp thông tin chính xác, khoa học để truyền tải đến công chúng về các chính sách kinh tế và tác động của chúng đến đời sống xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ có gây lạm phát ngay lập tức không?
   Không, tác động đến lạm phát thường có độ trễ do các công cụ chính sách cần thời gian để ảnh hưởng đến tổng cầu và giá cả. Ví dụ, cung tiền tăng có thể làm CPI tăng sau vài quý.

2. Tại sao Việt Nam có mức lạm phát thấp hơn nhiều nước phát triển dù có gói hỗ trợ lớn?
   Do cấu trúc kinh tế, tỷ trọng nhóm hàng lương thực thực phẩm cao trong rổ CPI và quy mô gói hỗ trợ tương đối nhỏ hơn so với GDP, cùng với chính sách kiểm soát hiệu quả.

3. Mô hình VAR giúp gì trong nghiên cứu này?
   Mô hình VAR cho phép phân tích mối quan hệ động giữa các biến kinh tế và đo lường tác động của từng biến đến lạm phát theo thời gian, giúp đánh giá chính xác hơn hiệu quả chính sách.

4. Làm thế nào để phối hợp hiệu quả giữa chính sách tài khóa và tiền tệ?
   Cần có kế hoạch đồng bộ, thông tin minh bạch giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước, điều chỉnh quy mô và thời điểm thực hiện các chính sách để tránh xung đột và tăng áp lực lạm phát.

5. Người dân và doanh nghiệp cần chuẩn bị gì trước nguy cơ lạm phát?
   Cần nâng cao nhận thức về biến động giá cả, quản lý tài chính cá nhân và doanh nghiệp linh hoạt, đồng thời tận dụng các chính sách hỗ trợ để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định.

Kết luận

• Đại dịch COVID-19 đã gây ra suy thoái kinh tế nghiêm trọng, buộc Chính phủ Việt Nam phải triển khai các gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ quy mô lớn trong giai đoạn 2020-2022.
• Các gói hỗ trợ này có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế nhưng đồng thời tạo áp lực lên lạm phát, thể hiện qua kết quả mô hình VAR với các biến chi tiêu chính phủ, cung tiền và thâm hụt ngân sách.
• Sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa và tiền tệ là yếu tố then chốt để cân bằng giữa hỗ trợ tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.
• Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm kiểm soát cung tiền, lãi suất, quản lý chi tiêu công và cải thiện năng lực sản xuất nhằm ứng phó với nguy cơ lạm phát trong những năm tới.
• Các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến nghị tham khảo kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược phù hợp trong bối cảnh kinh tế hậu đại dịch.

Hành động tiếp theo: Cần tiếp tục theo dõi diễn biến kinh tế vĩ mô, cập nhật dữ liệu và điều chỉnh chính sách linh hoạt nhằm đảm bảo ổn định kinh tế và phát triển bền vững.