I. Tính cấp thiết của đề tài
Cà phê là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế. Tây Nguyên, với điều kiện tự nhiên thuận lợi, là vùng trồng cà phê lớn nhất. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành cà phê đang bị ảnh hưởng bởi nhiều loại sâu bệnh, trong đó rệp sáp hại cà phê là một trong những tác nhân chính. Rệp sáp không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Việc sử dụng các biện pháp hóa học để phòng trừ rệp sáp hiện nay không đạt hiệu quả cao do sự kháng thuốc của rệp. Do đó, nghiên cứu và ứng dụng các biện pháp sinh học như nấm Metarhizium anisopliae và nấm Beauveria bassiana là cần thiết để phát triển bền vững ngành cà phê.
II. Mục đích và yêu cầu của đề tài
Mục đích của đề tài là xác định thành phần chủng nấm ký sinh trên rệp sáp hại cà phê, từ đó nghiên cứu và xây dựng quy trình sản xuất chế phẩm sinh học đặc hiệu. Yêu cầu của đề tài bao gồm điều tra các loài rệp sáp gây hại, thu thập và xác định thành phần chủng nấm ký sinh, nghiên cứu đặc điểm sinh học của các chủng nấm có độc tính cao, và khảo nghiệm hiệu lực của chế phẩm. Việc xây dựng quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm nấm sẽ giúp người trồng cà phê có giải pháp hiệu quả trong phòng trừ rệp sáp.
III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài cung cấp các dẫn liệu về thành phần các loài nấm ký sinh trên rệp sáp hại cà phê tại Tây Nguyên, bổ sung kiến thức về đặc điểm sinh học và sinh thái của các chủng nấm. Về mặt thực tiễn, nghiên cứu giúp người trồng cà phê có chế phẩm sinh học đặc hiệu để phòng trừ rệp sáp, xây dựng quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm và mô hình sử dụng chế phẩm trên đồng ruộng. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngành cà phê.
IV. Những đóng góp mới của đề tài
Đề tài là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu hệ thống về nấm ký sinh trên rệp sáp hại cà phê. Đã phân lập và định danh được 20 chủng thuộc 4 loài nấm ký sinh, trong đó có 12 chủng tại Tây Nguyên. Nghiên cứu cũng bổ sung những dẫn liệu mới về đặc điểm sinh học, sinh thái và độc lực của 25 chủng nấm. Quy trình công nghệ sản xuất và sử dụng hai chế phẩm nấm ký sinh BIOFUN 1 và BIOFUN 2 đã được xây dựng, hứa hẹn mang lại hiệu quả kinh tế và môi trường cho sản xuất cà phê tại Tây Nguyên.
V. Cơ sở khoa học của đề tài
Việc sử dụng chế phẩm sinh học trong phòng trừ dịch hại, đặc biệt là rệp sáp hại cà phê, đang gặp nhiều thách thức. Các chủng vi sinh vật (VSV) thường không được bảo quản và phục tráng đúng cách, dẫn đến giảm hiệu quả phòng trừ. Hệ sinh thái vườn cà phê có điều kiện thuận lợi cho nấm ký sinh phát triển, do đó, nghiên cứu này nhằm tìm ra giải pháp kỹ thuật để nâng cao hoạt lực của các chủng nấm, từ đó ứng dụng hiệu quả trong phòng chống rệp sáp.