Đối Chiếu Thành Ngữ Có Yếu Tố Chỉ Hiện Tượng Tự Nhiên Trong Tiếng Hàn Và Tiếng Việt

• Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Nga
• Người hướng dẫn: TS. Lê Lâm Thi
• Trường học: Đại học Huế
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh
• Đề tài: Đối Chiếu Thành Ngữ Có Yếu Tố Chỉ Hiện Tượng Tự Nhiên Giữa Tiếng Hàn Và Tiếng Việt
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thừa Thiên Huế

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 0.3.2. Phạm vi đối chiếu
• 0.4. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn
• 0.4.1. Ý nghĩa lý luận
• 0.4.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 0.5. Bố cục của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ THUYẾT
• 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu và tính mới của đề tài
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu thành ngữ
• 1.1.1.1. Ở Hàn Quốc
• 1.2. Khái niệm thành ngữ
• 1.2.1. Thành ngữ tiếng Hàn
• 1.2.2. Đặc điểm thành ngữ trong tiếng Hàn và tiếng Việt
• 1.2.2.1. Về cấu tạo
• 1.2.2.1.1. a) Đặc điểm cấu tạo thành ngữ tiếng Hàn
• 1.2.2.1.2. b) Đặc điểm cấu tạo thành ngữ tiếng Việt
• 1.2.2.2. Về ngữ nghĩa
• 1.2.2.2.1. a) Đặc điểm ngữ nghĩa thành ngữ tiếng Hàn
• 1.2.2.2.2. b) Đặc điểm ngữ nghĩa thành ngữ tiếng Việt
• 1.2.3. Phân loại thành ngữ tiếng Hàn và tiếng Việt
• 1.2.3.1. Phân loại thành ngữ tiếng Hàn
• 1.2.3.1.1. a) Thành ngữ dạng thể từ
• 1.2.3.1.2. b) Thành ngữ dạng vị từ
• 1.2.3.2. Phân loại thành ngữ tiếng Việt
• 1.2.3.2.1. a) Thành ngữ so sánh
• 1.2.3.2.2. b) Thành ngữ ẩn dụ hoá hay thành ngữ miêu tả ẩn dụ
• 1.2.3.2.2.1. b1) Thành ngữ ẩn dụ hoá đối xứng
• 1.2.3.2.2.2. b2) Thành ngữ ẩn dụ hoá phi đối xứng
• 1.3. Thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN
• 1.4. Khái quát chung về văn hoá trong thành ngữ
• 1.4.1. Ngôn ngữ và văn hoá
• 1.4.2. Yếu tố văn hoá trong thành ngữ
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Hướng tiếp cận đề tài
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp thu thập ngữ liệu
• 2.4. Phương pháp miêu tả
• 2.5. Phương pháp so sánh đối chiếu
• 2.6. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: ĐẶC ĐIỂM THÀNH NGỮ CÓ YẾU TỐ CHỈ HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN TRONG TIẾNG HÀN
• 3.1. Đặc điểm cấu tạo của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn
• 3.2. Kết quả khảo sát từ chỉ HTTN trong thành ngữ tiếng Hàn
• 3.3. Đặc điểm ngữ nghĩa của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn
• 3.3.1. Nhóm nghĩa thể hiện hình thức, vẻ ngoài của con người và sự vật
• 3.3.2. Nhóm nghĩa thể hiện quan hệ giữa con người và giữa sự vật
• 3.3.3. Nhóm nghĩa thể hiện tâm lý, tình cảm con người
• 3.3.4. Nhóm nghĩa thể hiện tình hình, hoàn cảnh của con người và sự vật
• 3.3.5. Nhóm nghĩa thể hiện tính chất, phẩm chất của con người và sự vật
• 3.3.6. Nhóm nghĩa thể hiện trạng thái hoạt động của con người và sự vật
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM THÀNH NGỮ CÓ YẾU TỐ CHỈ HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN TRONG TIẾNG VIỆT
• 4.1. Đặc điểm cấu tạo của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Việt
• 4.2. Từ chỉ HTTN trong thành ngữ tiếng Việt
• 4.3. Đặc điểm ngữ nghĩa của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Việt
• 4.3.1. Nhóm nghĩa thể hiện hình thức, vẻ ngoài của con người và sự vật
• 4.3.2. Nhóm nghĩa thể hiện quan hệ giữa con người và giữa sự vật
• 4.3.3. Nhóm nghĩa thể hiện tâm lý, tình cảm con người
• 4.3.4. Nhóm nghĩa thể hiện tính chất, phẩm chất của con người và sự vật
• 4.3.5. Nhóm nghĩa thể hiện tình hình, hoàn cảnh của con người và sự vật
• 4.3.6. Nhóm nghĩa thể hiện trạng thái hoạt động của con người và sự vật
• 4.3.7. Nhóm nghĩa thể hiện quan niệm dân gian
• 4.4. Tiểu kết chương 4
• 5. CHƯƠNG 5: ĐỐI CHIẾU THÀNH NGỮ CÓ YẾU TỐ CHỈ HTTN TRONG TIẾNG HÀN VÀ TIẾNG VIỆT
• 5.1. Những điểm tương đồng và dị biệt của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong thành ngữ tiếng Hàn và tiếng Việt dựa trên đặc điểm cấu tạo
• 5.2. Những điểm tương đồng và dị biệt thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn và tiếng Việt dựa trên yếu tố chỉ HTTN trong thành ngữ
• 5.3. Về sự xuất hiện của yếu tố chỉ HTTN trong thành ngữ tiếng Hàn và tiếng Việt
• 5.4. Về tần suất xuất hiện của yếu tố chỉ HTTN trong thành ngữ tiếng Hàn và tiếng Việt
• 5.5. Những điểm tương đồng và dị biệt của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn và tiếng Việt dựa trên đặc điểm cấu tạo thành ngữ
• 5.6. Những điểm tương đồng và dị biệt của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn và tiếng Việt dựa trên đặc điểm ngữ nghĩa của thành ngữ
• 5.7. Tiểu kết chương 5
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Thành Ngữ Tự Nhiên Hàn Việt Giới Thiệu Chi Tiết

Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp thiết yếu của con người. Thông qua ngôn ngữ, con người trao đổi thông tin, thể hiện cảm xúc và ý muốn bằng các biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ,... Thành ngữ là một phần quan trọng của từ vựng, chứa đựng các phép tỉ dụ, ẩn dụ và ý nghĩa biểu trưng phong phú, không chỉ là ngữ nghĩa đơn thuần. Thành ngữ được xem là sáng tạo dân gian, mang đậm bản sắc dân tộc, chịu ảnh hưởng từ văn hóa. Vì vậy, thành ngữ được sử dụng rộng rãi trong giao tiếp, giúp lời văn hay, hình tượng đẹp, biểu đạt ý tưởng sâu sắc, tế nhị, hàm súc. Hiện tượng tự nhiên như trời, đất, mây, mưa,... luôn chiếm vị trí quan trọng trong nhận thức và đời sống lao động của con người từ xa xưa. Khi các yếu tố này được đưa vào thành ngữ, chúng tạo ra những biểu thức mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, tư duy của mỗi quốc gia. Việc sử dụng thành ngữ về tự nhiên mang lại sự gần gũi, giản dị và góp phần lớn trong việc trao đổi thông tin, tiếp cận, thông hiểu lẫn nhau.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Thành Ngữ Chỉ Hiện Tượng Tự Nhiên

Việc so sánh đối chiếu giữa các ngôn ngữ về thành ngữ chỉ hiện tượng tự nhiên là cần thiết cho nghiên cứu ngôn ngữ, giúp ích cho việc học và giảng dạy ngoại ngữ. Hiểu và tận dụng điểm tương đồng, giải thích ý nghĩa thích hợp của các thành ngữ, mang lại cái nhìn bao quát hơn, giúp tìm hiểu thêm về văn hóa các quốc gia. Nghiên cứu này tập trung vào thành ngữ tiếng Hàn và thành ngữ tiếng Việt, đối chiếu song song với tên đề tài “Đối chiếu thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên trong tiếng Hàn và tiếng Việt”.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Tìm Hiểu Điểm Tương Đồng Thành Ngữ

Mục đích nghiên cứu là tìm ra những điểm tương đồng và dị biệt trong đặc điểm của thành ngữ tiếng Hàn về tự nhiên và thành ngữ tiếng Việt về tự nhiên, cụ thể là đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa. Luận văn hướng đến mục tiêu hỗ trợ xây dựng ngữ liệu thành ngữ và hỗ trợ những đối tượng đang tìm hiểu, học tập ngôn ngữ Hàn Quốc, Việt Nam để phục vụ quá trình công tác dịch thuật hay giảng dạy. Đối tượng nghiên cứu tập trung phân tích đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của những thành ngữ thu thập được, không đi sâu vào cấu trúc thành phần hay chức năng.

II. Phân Tích Vấn Đề Nghiên Cứu Thành Ngữ Thách Thức Hiện Tại

Nghiên cứu thành ngữ ở Hàn Quốc là một lĩnh vực được nhiều học giả quan tâm, nghiên cứu trên nhiều lĩnh vực như ý nghĩa, tính ẩn dụ và nội hàm văn hoá. Các học giả tiêu biểu như Kim Young Cheol (2003), Shim Ji – Yeon (2009), Lee Nam (2010),… Trong hướng nghiên cứu thành ngữ tiếng Hàn, có những công trình tiêu biểu như nghiên cứu của Kim Young Cheol (2003) về ý nghĩa biểu trưng của thành ngữ với đối tượng là từ chỉ màu sắc, và nghiên cứu của Shim Ji-Yeon (2009) về tính ẩn dụ xuất hiện trong thành ngữ.

2.1. Tổng Quan Nghiên Cứu Thành Ngữ Hàn Việt Trước Đây

Trong hướng nghiên cứu đối chiếu thành ngữ tiếng Hàn với một ngôn ngữ khác, có luận án tiến sĩ (2008) của Hwang Jeong Ah về đối chiếu các biểu hiện thành ngữ Hàn - Trung và nội hàm văn hoá trong thành ngữ. Nghiên cứu này đã tìm ra những điểm tương đồng và dị biệt về nội hàm văn hoá, góp phần nâng cao nhận thức của người Hàn Quốc, Trung Quốc về đặc điểm văn hoá trong thành ngữ. Nghiên cứu này đã xem xét phạm vi và phân loại của các thành ngữ liên quan đến cơ thể người, hành vi và cách diễn đạt cảm xúc.

2.2. Hạn Chế Trong Nghiên Cứu Thành Ngữ Về Tự Nhiên

Tuy nhiên, số lượng nghiên cứu chuyên sâu về so sánh thành ngữ có yếu tố tự nhiên giữa tiếng Hàn và tiếng Việt còn hạn chế. Đa phần các công trình tập trung vào phân tích cấu trúc, ngữ nghĩa thành ngữ nói chung, chưa đi sâu vào yếu tố tự nhiên như một tiêu chí so sánh văn hóa và tư duy. Do đó, đề tài này hướng đến việc lấp đầy khoảng trống này bằng cách tập trung so sánh đối chiếu thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên trong cả hai ngôn ngữ.

III. Phương Pháp Đối Chiếu Thành Ngữ Cách Tìm Ra Điểm Chung Khác

Đề tài được tiến hành nghiên cứu đối chiếu song song thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Việt và tiếng Hàn trên bình diện đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của hai ngôn ngữ. Ngữ liệu chủ yếu được khảo sát trong hai nguồn tiếng Hàn và tiếng Việt. Về tiếng Hàn, đề tài nghiên cứu được tiến hành thông qua việc khảo sát hai cuốn từ điển thành ngữ tiếng Hàn và thu thập được 323 thành ngữ tiếng Hàn chứa yếu tố chỉ HTTN. Về tiếng Việt, đề tài khảo sát cuốn Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt Nam và thu thập được 321 thành ngữ tiếng Việt có yếu tố chỉ HTTN.

3.1. Thu Thập Ngữ Liệu Cho Thành Ngữ Tự Nhiên Hàn Việt

Nguồn ngữ liệu tiếng Hàn được lấy từ cuốn 관용어사전 (Từ điển thành ngữ) (1996) của Park Young Joon - Choi Kyung Bong và cuốn 한국어 관용어 사전 (Từ điển thành ngữ tiếng Hàn) (2013) của Park Kyubyong – Michael Elliott. Ngữ liệu được thu thập dựa trên cơ sở từ chỉ HTTN theo 표준국어대사전 (Đại từ điển ngôn ngữ chuẩn) (1999). Nguồn ngữ liệu tiếng Việt được lấy từ cuốn Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt Nam của tác giả Nguyễn Lân và thu thập dựa trên cơ sở từ chỉ HTTN theo Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học (1988) do GS. Hoàng Phê chủ biên.

3.2. Phương Pháp So Sánh Ngôn Ngữ Học Thành Ngữ Chi Tiết

Luận văn sử dụng các phương pháp chính: phương pháp thu thập ngữ liệu, phương pháp miêu tả và phương pháp so sánh đối chiếu. Phương pháp thu thập ngữ liệu giúp chọn lọc các thành ngữ phù hợp với phạm vi nghiên cứu. Phương pháp miêu tả giúp phân tích đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của từng thành ngữ. Phương pháp so sánh đối chiếu giúp tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa thành ngữ tiếng Hàn và thành ngữ tiếng Việt.

IV. Ứng Dụng So Sánh Thành Ngữ Hiểu Sâu Văn Hóa Hàn Việt

Thông qua quá trình thu thập, bóc tách, phân tích đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa thành ngữ có yếu tố từ chỉ HTTN trong tiếng Hàn và tiếng Việt, luận văn chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt về đặc điểm ngôn ngữ, cũng như sự ảnh hưởng của văn hoá, phong tục, tư duy, cách sử dụng thành ngữ đến sự tương đồng và dị biệt đó. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa đối với việc nghiên cứu, đối chiếu thành ngữ tiếng Hàn và tiếng Việt, góp phần làm phong phú hơn lịch sử nghiên cứu đối với thành ngữ.

4.1. Ảnh Hưởng Văn Hóa Đến Thành Ngữ Tự Nhiên Phân Tích

Sự khác biệt trong cách người Hàn Quốc và người Việt Nam quan sát và trải nghiệm hiện tượng tự nhiên được phản ánh rõ nét trong thành ngữ. Ví dụ, những thành ngữ liên quan đến mưa, gió, mặt trời có thể mang ý nghĩa biểu tượng khác nhau tùy thuộc vào quan niệm văn hóa và đời sống kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia.

4.2. So Sánh Văn Hóa Qua Thành Ngữ Ví Dụ Cụ Thể

Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc giải thích các ví dụ cụ thể về thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên trong tiếng Hàn và tiếng Việt để làm rõ sự khác biệt về văn hóa. Điều này giúp người học ngôn ngữ không chỉ hiểu nghĩa đen của thành ngữ mà còn nắm bắt được ý nghĩa sâu xa và giá trị văn hóa mà nó mang lại.

V. Kết Luận Nghiên Cứu Thành Ngữ Ý Nghĩa Và Hướng Phát Triển

Kết quả nghiên cứu đóng góp thêm vào lĩnh vực nghiên cứu đối chiếu các ngôn ngữ trên thế giới nói chung. Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu còn góp phần hỗ trợ người học tiếng Việt và tiếng Hàn, người có quan tâm đến ngôn ngữ, văn hoá của Hàn Quốc và Việt Nam có thêm kiến thức về việc sử dụng thành ngữ để đạt được hiệu quả giao tiếp cũng như hiểu thêm được nhiều về văn hoá của hai quốc gia. Luận văn gồm 5 chương: Tổng quan, Phương pháp, Đặc điểm thành ngữ trong tiếng Hàn, Đặc điểm thành ngữ trong tiếng Việt, và Đối chiếu.

5.1. Giá Trị Thực Tiễn Của Nghiên Cứu Thành Ngữ Tóm Tắt

Nghiên cứu này cung cấp một nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho những người quan tâm đến việc học và giảng dạy ngôn ngữ Hàn Quốc và Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các bài học, giáo trình về thành ngữ, giúp học viên hiểu sâu hơn về văn hóa và tư duy của hai dân tộc.

5.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Thành Ngữ Tự Nhiên

Trong tương lai, có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu bằng cách so sánh thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên trong tiếng Hàn và tiếng Việt với các ngôn ngữ khác trên thế giới. Ngoài ra, có thể tập trung nghiên cứu về cách thành ngữ được sử dụng trong các ngữ cảnh giao tiếp khác nhau và tác động của chúng đến người nghe.

Tổng quan nghiên cứu

Thành ngữ là một bộ phận quan trọng trong từ vựng của mỗi ngôn ngữ, mang đậm dấu ấn văn hóa và tư duy của cộng đồng người nói. Trong tiếng Hàn và tiếng Việt, thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên (HTTN) phản ánh kinh nghiệm sống, lao động sản xuất và nhận thức về thiên nhiên của người dân hai quốc gia. Qua khảo sát 323 thành ngữ tiếng Hàn và 321 thành ngữ tiếng Việt có yếu tố chỉ HTTN, nghiên cứu tập trung phân tích đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của nhóm thành ngữ này, đồng thời đối chiếu để tìm ra điểm tương đồng và khác biệt giữa hai ngôn ngữ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn và tiếng Việt, từ đó hỗ trợ việc xây dựng ngữ liệu thành ngữ, góp phần nâng cao hiệu quả học tập, giảng dạy và dịch thuật giữa hai ngôn ngữ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN được thu thập từ các từ điển thành ngữ tiêu chuẩn của hai ngôn ngữ, trong đó tiếng Hàn dựa trên hai cuốn từ điển thành ngữ chính và tiếng Việt dựa trên Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt Nam của Nguyễn Lân. Thời gian nghiên cứu được thực hiện trong năm 2023 tại Đại học Huế.

Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ nằm ở việc làm phong phú thêm kho tàng nghiên cứu thành ngữ mà còn giúp người học và nghiên cứu ngôn ngữ hiểu sâu sắc hơn về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu văn hóa và hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và Hàn Quốc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về thành ngữ trong ngôn ngữ học, đặc biệt là quan điểm của các học giả Hàn Quốc và Việt Nam về cấu tạo và ngữ nghĩa thành ngữ. Thành ngữ được định nghĩa là cụm từ cố định, có nghĩa bóng hoặc nghĩa biểu trưng, không thể hiểu đơn giản qua nghĩa các thành phần cấu thành. Trong tiếng Hàn, thành ngữ được phân loại thành hai dạng chính: thành ngữ dạng thể từ (bao gồm cấu tạo định ngữ - thể từ và cụm danh từ) và thành ngữ dạng vị từ (bao gồm quan hệ chủ ngữ - vị ngữ, tân ngữ - vị ngữ, trạng ngữ - vị ngữ). Trong tiếng Việt, thành ngữ được phân loại thành thành ngữ so sánh và thành ngữ ẩn dụ hoá (đối xứng và phi đối xứng), dựa trên cấu trúc và cơ chế tạo nghĩa.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên (HTTN): các từ ngữ chỉ các hiện tượng thiên nhiên như mưa, gió, núi, sông, lửa, nước, trời, v.v.
• Cấu tạo thành ngữ: cách các thành phần từ vựng kết hợp tạo thành thành ngữ.
• Ngữ nghĩa thành ngữ: nghĩa bóng, nghĩa biểu trưng của thành ngữ, phản ánh tư duy và văn hóa.
• Phương pháp đối chiếu: so sánh song song đặc điểm thành ngữ giữa hai ngôn ngữ để tìm điểm tương đồng và khác biệt.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Phương pháp định lượng được áp dụng qua việc thống kê số lượng thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn (323 thành ngữ) và tiếng Việt (321 thành ngữ) bằng phần mềm Excel, đảm bảo độ chính xác và tin cậy. Phương pháp định tính được sử dụng để phân tích, mô tả đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của các thành ngữ dựa trên dữ liệu thu thập được.

Nguồn dữ liệu chính gồm:

• Thành ngữ tiếng Hàn: thu thập từ hai cuốn từ điển thành ngữ tiêu chuẩn, dựa trên danh sách 29 yếu tố chỉ HTTN theo Đại từ điển ngôn ngữ chuẩn.
• Thành ngữ tiếng Việt: thu thập từ Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt Nam của Nguyễn Lân, dựa trên 23 yếu tố chỉ HTTN theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học.

Quy trình nghiên cứu gồm 5 bước: thu thập ngữ liệu, phân loại và thống kê, phân tích đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa, đối chiếu song song giữa hai ngôn ngữ, và đánh giá, đề xuất kết luận. Phương pháp miêu tả được sử dụng để trình bày đặc điểm ngôn ngữ, trong khi phương pháp so sánh đối chiếu giúp làm rõ sự tương đồng và khác biệt về mặt ngôn ngữ và văn hóa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tần suất xuất hiện yếu tố chỉ HTTN trong thành ngữ

   • Tiếng Hàn: Từ "물 (nước)" xuất hiện 66 lần (20,18%), "불 (lửa)" 47 lần (14,37%), "바람 (gió)" 38 lần (11,62%), "하늘 (trời)" 30 lần (9,17%), "산 (núi)" 24 lần (7,34%).
   • Tiếng Việt: Từ "nước" xuất hiện 73 lần (18,30%), "gió" 46 lần (11,53%), "trời" 44 lần (11,03%), "mưa" và "đất" cùng 31 lần (7,81%).

2. Phân loại cấu tạo thành ngữ

   • Tiếng Hàn: 323 thành ngữ gồm 91 thành ngữ dạng thể từ (26 định ngữ - thể từ, 65 cụm danh từ) chiếm 28,17%, và 232 thành ngữ dạng vị từ (100 chủ ngữ - vị ngữ, 103 tân ngữ - vị ngữ, 29 trạng ngữ - vị ngữ) chiếm 71,83%.
   • Tiếng Việt: 321 thành ngữ gồm 196 thành ngữ ẩn dụ phi đối xứng (kết cấu chủ vị, danh ngữ, động ngữ, tính ngữ), 196 thành ngữ ẩn dụ đối xứng (14 dạng AX-AY, 182 dạng AX-BY), và 35 thành ngữ so sánh (19 dạng "như B" biểu thị mức độ, 16 dạng biểu thị thể cách).

3. Phân nhóm ngữ nghĩa thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong tiếng Hàn

   • Nhóm "Tình hình, hoàn cảnh của con người và sự vật" chiếm 41,49%.
   • Nhóm "Trạng thái hoạt động của con người và sự vật" chiếm 35,60%.
   • Nhóm "Tính chất, phẩm chất của con người và sự vật" chiếm 13,62%.
   • Các nhóm còn lại gồm "Tâm lý, tình cảm con người" (5,26%), "Quan hệ giữa con người và sự vật" (3,10%), và "Hình thức, vẻ ngoài của con người và sự vật" (0,93%).

4. Ý nghĩa biểu trưng và văn hóa trong thành ngữ

   • Thành ngữ tiếng Hàn thường dùng HTTN để biểu thị sự biến động, khó khăn, tâm trạng con người, ví dụ: "하늘의 별 따기" (hái sao trên trời) biểu thị sự khó khăn.
   • Thành ngữ tiếng Việt sử dụng HTTN để phản ánh kinh nghiệm nông nghiệp, thiên nhiên và quan niệm về công lý, ví dụ: "trời có mắt" biểu thị sự công bằng.

Thảo luận kết quả

Sự xuất hiện phổ biến của các yếu tố như nước, lửa, gió, trời, núi trong thành ngữ của cả hai ngôn ngữ phản ánh tầm quan trọng của các hiện tượng tự nhiên trong đời sống và tư duy của người Hàn Quốc và Việt Nam. Tuy nhiên, cách thức cấu tạo thành ngữ và cách biểu đạt ngữ nghĩa có sự khác biệt do đặc điểm loại hình ngôn ngữ và văn hóa riêng biệt.

Tiếng Hàn với đặc trưng ngôn ngữ chắp dính ưa chuộng thành ngữ dạng vị từ, tạo nên sự đa dạng về hình thức và ngữ nghĩa. Trong khi đó, tiếng Việt với cấu trúc ngôn ngữ phân tích có nhiều thành ngữ dạng ẩn dụ đối xứng và phi đối xứng, cũng như thành ngữ so sánh, thể hiện sự phong phú trong cách biểu đạt.

Về ngữ nghĩa, thành ngữ tiếng Hàn tập trung vào biểu thị trạng thái, hoàn cảnh và tính chất của con người và sự vật qua hình ảnh thiên nhiên, phản ánh tư duy biến động và phức tạp. Thành ngữ tiếng Việt lại thể hiện nhiều hơn các khía cạnh văn hóa nông nghiệp, quan niệm về thiên nhiên và xã hội, đồng thời có sự đa dạng trong cách biểu đạt so sánh và ẩn dụ.

Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về sự ảnh hưởng của văn hóa và loại hình ngôn ngữ đến thành ngữ, đồng thời cung cấp dữ liệu cụ thể và hệ thống hơn về thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN trong hai ngôn ngữ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất xuất hiện các yếu tố HTTN và bảng phân loại cấu tạo, giúp minh họa rõ nét sự khác biệt và tương đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng bộ ngữ liệu thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN đa ngôn ngữ

   • Động từ hành động: Thu thập, hệ thống hóa
   • Target metric: Tăng số lượng thành ngữ được chuẩn hóa và giải thích chi tiết
   • Timeline: 1-2 năm
   • Chủ thể thực hiện: Các viện nghiên cứu ngôn ngữ, trường đại học

2. Phát triển tài liệu giảng dạy và học tập thành ngữ tiếng Hàn - Việt

   • Động từ hành động: Biên soạn, thiết kế bài giảng
   • Target metric: Tăng hiệu quả học tập thành ngữ, nâng cao nhận thức văn hóa
   • Timeline: 6-12 tháng
   • Chủ thể thực hiện: Giáo viên, giảng viên ngoại ngữ, nhà xuất bản giáo dục

3. Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo về thành ngữ và văn hóa ngôn ngữ

   • Động từ hành động: Tổ chức, truyền thông
   • Target metric: Nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng thành ngữ trong giao tiếp
   • Timeline: Hàng năm
   • Chủ thể thực hiện: Các trung tâm ngoại ngữ, tổ chức văn hóa

4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong nghiên cứu và phổ biến thành ngữ

   • Động từ hành động: Phát triển phần mềm, ứng dụng di động
   • Target metric: Tăng khả năng truy cập và sử dụng thành ngữ cho người học và dịch giả
   • Timeline: 1 năm
   • Chủ thể thực hiện: Các công ty công nghệ, nhóm nghiên cứu ngôn ngữ

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Sinh viên và học viên ngành Ngôn ngữ học, Văn hóa học

   • Lợi ích: Hiểu sâu về đặc điểm thành ngữ, mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa
   • Use case: Nghiên cứu, làm luận văn, học tập chuyên sâu

2. Giáo viên và giảng viên dạy tiếng Hàn và tiếng Việt

   • Lợi ích: Cung cấp tài liệu giảng dạy phong phú, nâng cao hiệu quả truyền đạt thành ngữ
   • Use case: Soạn bài giảng, thiết kế chương trình học

3. Dịch giả và biên tập viên

   • Lợi ích: Hiểu rõ nghĩa biểu trưng và cách sử dụng thành ngữ để dịch chính xác, tự nhiên
   • Use case: Dịch tài liệu, biên tập văn bản song ngữ

4. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ và văn hóa đối chiếu

   • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu và phân tích chuyên sâu về thành ngữ có yếu tố HTTN
   • Use case: Phát triển nghiên cứu, so sánh ngôn ngữ, văn hóa

Câu hỏi thường gặp

1. Thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên là gì?
   Thành ngữ có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên là những cụm từ cố định chứa các từ ngữ chỉ các hiện tượng thiên nhiên như mưa, gió, núi, sông, lửa, nước, trời, v.v., mang nghĩa bóng hoặc biểu trưng trong giao tiếp.

2. Tại sao nghiên cứu thành ngữ có yếu tố chỉ HTTN lại quan trọng?
   Vì thành ngữ phản ánh tư duy, văn hóa và kinh nghiệm sống của cộng đồng người nói, nghiên cứu giúp hiểu sâu sắc hơn về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa, hỗ trợ học tập và dịch thuật hiệu quả.

3. Phương pháp nào được sử dụng để phân tích thành ngữ trong nghiên cứu này?
   Nghiên cứu kết hợp phương pháp định lượng (thống kê, phân loại) và định tính (phân tích, miêu tả), đồng thời sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu để tìm điểm tương đồng và khác biệt giữa tiếng Hàn và tiếng Việt.

4. Yếu tố chỉ HTTN nào xuất hiện nhiều nhất trong thành ngữ tiếng Hàn và tiếng Việt?
   Trong tiếng Hàn, từ "nước" (물) và "lửa" (불) xuất hiện nhiều nhất; trong tiếng Việt, từ "nước" và "gió" xuất hiện phổ biến nhất, phản ánh vai trò quan trọng của các yếu tố này trong đời sống và tư duy.

5. Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào giảng dạy ngoại ngữ?
   Giáo viên có thể sử dụng các phân tích về cấu tạo và ngữ nghĩa thành ngữ để thiết kế bài giảng sinh động, giúp học viên hiểu và sử dụng thành ngữ đúng ngữ cảnh, đồng thời tăng cường nhận thức văn hóa song ngữ.

Kết luận

• Luận văn đã thu thập và phân tích 323 thành ngữ tiếng Hàn và 321 thành ngữ tiếng Việt có yếu tố chỉ hiện tượng tự nhiên, làm rõ đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của nhóm thành ngữ này.
• Thành ngữ tiếng Hàn chủ yếu thuộc dạng vị từ, trong khi tiếng Việt đa dạng với thành ngữ so sánh và ẩn dụ hoá.
• Các yếu tố HTTN như nước, lửa, gió, trời, núi đóng vai trò quan trọng trong tạo lập nghĩa biểu trưng của thành ngữ.
• Sự khác biệt về cấu trúc và ngữ nghĩa phản ánh đặc điểm loại hình ngôn ngữ và văn hóa riêng biệt của hai quốc gia.
• Nghiên cứu góp phần làm phong phú kho tàng ngữ liệu thành ngữ, hỗ trợ học tập, giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ - văn hóa Hàn - Việt.

Next steps: Mở rộng nghiên cứu sang các nhóm thành ngữ khác, phát triển tài liệu giảng dạy và ứng dụng công nghệ để phổ biến kết quả nghiên cứu.

Call to action: Các nhà nghiên cứu, giảng viên và học viên được khuyến khích sử dụng kết quả luận văn để nâng cao hiểu biết và kỹ năng sử dụng thành ngữ trong giao tiếp và nghiên cứu ngôn ngữ.