Biện Pháp Rèn Luyện Hành Vi Đạo Đức Cho Học Sinh Lớp 5 Ở Quận Tân Phú, TP.HCM

• Tác giả: Nguyễn Thị Xuân Lan
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hữu Long
• Trường học: Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Tiểu học)
• Đề tài: Biện Pháp Rèn Luyện Hành Vi Đạo Đức Cho Học Sinh Lớp 5 Ở Các Trường Tiểu Học Quận Tân Phú, Thành Phố Hồ Chí Minh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ RÈN LUYỆN HÀNH VI ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
• 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
• 1.2. Hệ thống khái niệm
• 1.2.1. Hành vi đạo đức
• 1.2.2. Rèn luyện hành vi đạo đức
• 1.2.3. Hành vi đạo đức của học sinh tiểu học
• 1.2.4. Đặc điểm lứa tuổi của học sinh tiểu học
• 1.2.5. Yêu cầu về hành vi đạo đức của học sinh tiểu học
• 1.3. Một số vấn đề rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh Tiểu học
• 1.3.1. Mục tiêu rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh tiểu học
• 1.3.2. Nội dung rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh tiểu học
• 1.3.3. Hình thức, phương pháp rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh tiểu học
• 1.3.4. Đánh giá kết quả rèn luyện hành vi đạo đức của học sinh tiểu học
• 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến rèn luyện hành vi đạo đức của học sinh tiểu học
• 1.4.1. Yếu tố khách quan
• 1.4.2. Yếu tố chủ quan
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 3. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ RÈN LUYỆN HÀNH VI ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH LỚP 5
• 2.1. Khái quát về tình hình giáo dục Tiểu học của quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh
• 2.2. Thực trạng rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5
• 2.3. Mục đích và tiến trình khảo sát
• 2.4. Kết quả khảo sát
• 2.5. Đánh giá chung và nguyên nhân về thực trạng
• 2.6. Tiểu kết chương 2
• 4. CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN HÀNH VI ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH LỚP 5 TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC Ở QUẬN TÂN PHÚ, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 3.1. Cơ sở xây dựng biện pháp rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5
• 3.2. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp mục tiêu
• 3.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
• 3.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa
• 3.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
• 3.6. Các biện pháp rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5
• 3.6.1. Nhóm biện pháp dành cho giáo viên, giáo viên làm Tổng phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh
• 3.6.2. Nhóm giải pháp đối với Cán bộ quản lí
• 3.7. Khảo nghiệm các biện pháp
• 3.7.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.7.2. Đối tượng khảo nghiệm
• 3.7.3. Nội dung khảo nghiệm
• 3.7.4. Tiến trình khảo nghiệm
• 3.7.5. Kết quả khảo nghiệm
• 3.8. Tiểu kết chương 3
• 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Cơ sở lý luận về rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc rèn luyện đạo đức cho học sinh lớp 5 tại các trường tiểu học, đặc biệt là ở quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh, trở thành một nhiệm vụ quan trọng. Đạo đức không chỉ là một phần của giáo dục mà còn là nền tảng cho sự phát triển nhân cách. Theo Nghị quyết số 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng, giáo dục không chỉ trang bị kiến thức mà còn phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất của người học. Đặc biệt, ở lứa tuổi tiểu học, việc hình thành những hành vi đạo đức chuẩn mực là rất cần thiết. Học sinh lớp 5, với sự phát triển về nhận thức và khả năng vận dụng, cần được hướng dẫn để nhận thức rõ về hành vi đạo đức. Việc giáo dục đạo đức không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà cần được thực hiện qua các hoạt động thực tiễn, giúp học sinh trải nghiệm và thực hành những giá trị đạo đức trong cuộc sống hàng ngày.

1.1. Đặc điểm lứa tuổi của học sinh tiểu học

Học sinh tiểu học, đặc biệt là lớp 5, đang ở giai đoạn phát triển quan trọng về tâm lý và nhận thức. Ở độ tuổi này, các em có khả năng tư duy độc lập và dễ dàng tiếp thu những giá trị đạo đức. Tuy nhiên, các em cũng rất nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh. Do đó, việc rèn luyện hành vi đạo đức cần được thực hiện một cách đồng bộ và liên tục, kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Các hoạt động giáo dục đạo đức cần được thiết kế sao cho gần gũi và thực tiễn, giúp học sinh nhận thức rõ về hành vi của mình và tác động của nó đến cộng đồng. Việc này không chỉ giúp các em hình thành nhân cách mà còn góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

II. Thực trạng rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5

Thực trạng rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5 tại quận Tân Phú cho thấy nhiều vấn đề cần được giải quyết. Mặc dù các trường tiểu học đã có những nỗ lực trong việc giáo dục đạo đức, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Một trong những vấn đề lớn là sự thiếu đồng bộ trong việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Nhiều phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho con em mình, dẫn đến việc các em không có môi trường thuận lợi để phát triển hành vi đạo đức. Bên cạnh đó, nội dung giáo dục đạo đức trong chương trình học còn mang tính lý thuyết, chưa gắn liền với thực tiễn cuộc sống. Điều này khiến cho học sinh khó có thể áp dụng những gì đã học vào thực tế. Đặc biệt, việc thiếu thời gian và cơ hội để trải nghiệm thực tế cũng là một yếu tố cản trở quá trình rèn luyện đạo đức cho học sinh.

2.1. Kết quả khảo sát thực trạng

Kết quả khảo sát cho thấy rằng phần lớn học sinh lớp 5 nhận thức được tầm quan trọng của đạo đức trong cuộc sống. Tuy nhiên, chỉ một số ít em có thể thực hành những hành vi đạo đức một cách thường xuyên. Nhiều em vẫn còn bỡ ngỡ trong việc áp dụng các giá trị đạo đức vào cuộc sống hàng ngày. Điều này cho thấy rằng việc giáo dục đạo đức cần phải được cải thiện, không chỉ thông qua lý thuyết mà còn qua các hoạt động thực tiễn, giúp học sinh có cơ hội trải nghiệm và thực hành những giá trị đạo đức trong môi trường an toàn và thân thiện.

III. Xây dựng biện pháp rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5

Để nâng cao hiệu quả rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5, cần xây dựng các biện pháp cụ thể và khả thi. Các biện pháp này cần đảm bảo tính hệ thống, phù hợp với mục tiêu giáo dục và khả năng tiếp thu của học sinh. Một trong những biện pháp quan trọng là tăng cường hoạt động ngoại khóa, giúp học sinh có cơ hội trải nghiệm thực tế và thực hành các hành vi đạo đức. Bên cạnh đó, giáo viên cần được đào tạo để có thể áp dụng các phương pháp giảng dạy hiệu quả, tạo ra môi trường học tập tích cực và thân thiện. Việc kết hợp giữa giáo dục đạo đức và các môn học khác cũng là một cách hiệu quả để giúp học sinh nhận thức rõ hơn về giá trị đạo đức trong cuộc sống.

3.1. Nhóm biện pháp dành cho giáo viên

Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc rèn luyện đạo đức cho học sinh. Cần có các chương trình đào tạo chuyên sâu về giáo dục đạo đức cho giáo viên, giúp họ nắm vững các phương pháp giảng dạy hiệu quả. Đồng thời, giáo viên cần thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tạo cơ hội cho học sinh thực hành các hành vi đạo đức trong môi trường thực tế. Việc khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động cộng đồng cũng là một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức và hành vi đạo đức của các em.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới toàn diện giáo dục Việt Nam, việc rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh tiểu học được xem là nhiệm vụ trọng tâm nhằm phát triển nhân cách toàn diện cho thế hệ trẻ. Tại quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh, với hơn 6.500 học sinh lớp 5 và sĩ số trung bình 43,64 học sinh/lớp, việc tổ chức rèn luyện hành vi đạo đức đang đối mặt với nhiều thách thức do quy mô lớp học lớn và sự phối hợp chưa đồng bộ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5 tại các trường tiểu học quận Tân Phú, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi và điều kiện thực tế địa phương. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2017-2018, tập trung khảo sát 6 trường tiểu học công lập tiêu biểu, với sự tham gia của cán bộ quản lý, giáo viên, tổng phụ trách và học sinh lớp 5. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện chương trình giáo dục đạo đức, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý và giáo viên trong việc xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, phát huy vai trò của các lực lượng giáo dục trong xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết giáo dục đạo đức và phát triển hành vi ở trẻ em, trong đó có thuyết học tập xã hội của Albert Bandura nhấn mạnh vai trò của quan sát và mô phỏng trong hình thành hành vi đạo đức. Lý thuyết tabula rasa của J. Locke cũng được vận dụng để giải thích quá trình hình thành hành vi đạo đức qua kinh nghiệm và môi trường giáo dục. Ngoài ra, các khái niệm trọng tâm như đạo đức, hành vi, hành vi đạo đức và rèn luyện hành vi đạo đức được định nghĩa rõ ràng theo quan điểm Mác-xít và các nhà giáo dục học hiện đại, làm nền tảng cho việc xây dựng biện pháp giáo dục phù hợp. Mô hình giáo dục tích hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội được xem là nguyên tắc cơ bản để đảm bảo tính hệ thống và khả thi trong rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh tiểu học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thống kê từ Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Tân Phú, kết quả khảo sát ý kiến của 150 cán bộ quản lý, giáo viên, tổng phụ trách và học sinh lớp 5 tại 6 trường tiểu học. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các loại hình trường khác nhau (trường chuẩn quốc gia, trường có giáo viên lâu năm, trường mới thành lập). Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả và phân tích định tính qua bảng hỏi, phỏng vấn và quan sát trực tiếp các hoạt động giáo dục đạo đức. Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm học 2017-2018, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, xây dựng và khảo nghiệm các biện pháp rèn luyện hành vi đạo đức.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sĩ số lớp học cao ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục đạo đức: Trung bình mỗi lớp có 43,64 học sinh, vượt chuẩn quy định 35 học sinh/lớp, gây khó khăn trong việc quan sát, hỗ trợ và rèn luyện hành vi đạo đức cá nhân cho học sinh.

2. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý có trình độ cao nhưng chưa đồng đều về kinh nghiệm: 100% giáo viên đạt chuẩn, trong đó 92% trên chuẩn, cán bộ quản lý có 22,4% trình độ thạc sĩ. Tuy nhiên, 8% giáo viên còn lại là nhóm lớn tuổi, ít tiếp cận phương pháp giáo dục mới, ảnh hưởng đến đổi mới giáo dục đạo đức.

3. Tỷ lệ học sinh đạt chuẩn về năng lực và phẩm chất chưa tối ưu: 86% học sinh được đánh giá tốt về năng lực, 88,9% về phẩm chất, còn khoảng 13,5% và 11,1% học sinh cần cố gắng cải thiện, cho thấy việc rèn luyện hành vi đạo đức chưa đạt hiệu quả cao.

4. Nhận thức và thực hiện rèn luyện hành vi đạo đức còn hạn chế: Giáo viên và tổng phụ trách chủ yếu áp dụng phương pháp truyền thống, thiếu sự phối hợp chặt chẽ với gia đình và xã hội, các hoạt động giáo dục đạo đức mang tính lý thuyết nhiều hơn thực hành.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ sĩ số lớp học đông, làm giảm khả năng quan sát và hỗ trợ cá nhân của giáo viên. Mặc dù đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao, nhưng sự bảo thủ trong phương pháp giảng dạy và thiếu đổi mới sáng tạo làm giảm hiệu quả giáo dục hành vi đạo đức. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội được khẳng định là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ học sinh đạt chuẩn năng lực và phẩm chất, bảng thống kê trình độ giáo viên và cán bộ quản lý, cũng như biểu đồ so sánh nhận thức của giáo viên và tổng phụ trách về phương pháp giáo dục đạo đức. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp giáo dục, tăng cường hoạt động thực hành và phối hợp đa chiều nhằm phát triển toàn diện phẩm chất đạo đức cho học sinh lớp 5.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giảm sĩ số lớp học: Đề xuất giảm sĩ số xuống dưới 35 học sinh/lớp trong vòng 3 năm tới nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên quan sát và rèn luyện hành vi đạo đức cá nhân cho học sinh. Chủ thể thực hiện là Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM phối hợp với UBND quận Tân Phú.

2. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp giáo dục đạo đức hiện đại, kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên và tổng phụ trách trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện là Phòng Giáo dục quận và các trung tâm đào tạo giáo viên.

3. Xây dựng chương trình phối hợp nhà trường - gia đình - xã hội: Thiết lập cơ chế trao đổi thông tin, tổ chức các buổi sinh hoạt, hội thảo định kỳ nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của phụ huynh trong giáo dục hành vi đạo đức cho con em. Thời gian triển khai trong 2 năm, do Ban giám hiệu các trường chủ trì phối hợp với Hội phụ huynh.

4. Đổi mới hình thức và phương pháp giáo dục đạo đức: Áp dụng phương pháp đóng vai, trò chơi, dự án và giải quyết vấn đề trong các tiết học đạo đức và hoạt động ngoại khóa nhằm tăng tính thực tiễn và hấp dẫn cho học sinh. Chủ thể thực hiện là giáo viên và tổng phụ trách, triển khai ngay trong năm học tiếp theo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiểu học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới phương pháp giảng dạy môn Đạo đức, nâng cao hiệu quả rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5.

2. Cán bộ quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và quản lý công tác giáo dục đạo đức trong nhà trường, đặc biệt trong bối cảnh sĩ số lớp học lớn.

3. Nhà nghiên cứu giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về thực trạng giáo dục đạo đức tiểu học tại một đô thị lớn, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về giáo dục phẩm chất và năng lực học sinh.

4. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong việc phối hợp với nhà trường để giáo dục và rèn luyện hành vi đạo đức cho con em, từ đó tạo môi trường giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao cần tập trung rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5?
   Lứa tuổi lớp 5 là giai đoạn phát triển nhận thức và kỹ năng vận dụng hành vi đạo đức vào thực tiễn, giúp hình thành nền tảng nhân cách vững chắc cho học sinh trước khi bước vào cấp học cao hơn.

2. Phương pháp nào hiệu quả nhất trong rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh tiểu học?
   Phương pháp đóng vai, trò chơi và dự án được đánh giá cao vì giúp học sinh trải nghiệm thực tế, phát triển kỹ năng ứng xử và tự giác thực hiện hành vi đạo đức.

3. Làm thế nào để phối hợp hiệu quả giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục đạo đức?
   Thiết lập kênh liên lạc thường xuyên, tổ chức các buổi họp phụ huynh, sinh hoạt cộng đồng và cung cấp tài liệu hướng dẫn để phụ huynh đồng hành cùng nhà trường trong việc giáo dục con em.

4. Sĩ số lớp học ảnh hưởng như thế nào đến việc rèn luyện hành vi đạo đức?
   Sĩ số đông làm giảm khả năng quan sát, hỗ trợ cá nhân của giáo viên, khiến việc phát hiện và uốn nắn hành vi đạo đức của từng học sinh gặp khó khăn, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục.

5. Làm sao để đánh giá kết quả rèn luyện hành vi đạo đức của học sinh một cách khách quan?
   Kết hợp các hình thức đánh giá định kỳ, thường xuyên, quan sát trực tiếp và phản hồi từ giáo viên, phụ huynh, học sinh; đồng thời sử dụng khen thưởng và xử phạt hợp lý để khích lệ và điều chỉnh hành vi.

Kết luận

• Rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh lớp 5 là nhiệm vụ trọng tâm, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
• Thực trạng tại quận Tân Phú cho thấy còn nhiều hạn chế do sĩ số lớp học lớn và phương pháp giáo dục chưa đổi mới.
• Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý có trình độ cao là lợi thế nhưng cần nâng cao năng lực chuyên môn và đổi mới phương pháp.
• Các biện pháp đề xuất tập trung vào giảm sĩ số lớp, đào tạo giáo viên, phối hợp nhà trường-gia đình-xã hội và đổi mới phương pháp giáo dục.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi thiết thực cho việc nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức tiểu học, góp phần phát triển toàn diện thế hệ trẻ trong tương lai.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả, các nhà quản lý và giáo viên cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời duy trì đánh giá, điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Hãy cùng chung tay xây dựng môi trường giáo dục đạo đức lành mạnh, góp phần phát triển nhân cách và phẩm chất cho học sinh lớp 5 trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.