Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tại Ngân Hàng Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam

• Tác giả: Phí Thị Hằng
• Người hướng dẫn: PGS. Đỗ Thị Kim Hảo
• Trường học: Học viện Ngân hàng
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1.1. Khái niệm rủi ro thị trường
• 1.1.2. Phân loại rủi ro thị trường
• 1.2. TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.2.1. Khái niệm về quản trị RRTT trong hoạt động của NHTM
• 1.2.2. Mục tiêu, nguyên tắc quản trị RRTT trong hoạt động của NHTM
• 1.2.3. Khung quản trị RRTT trong hoạt động của NHTM
• 1.3. KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI MỘT SỐ NƯỚC NGOÀI VÀ BÀI HỌC ĐỐI VỚI NHTM VIỆT NAM
• 1.3.1. Kinh nghiệm QTRR thị trường tại một số nước ngoài
• 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam về QTRRTT
• 2. CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
• 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM (BIDV)
• 2.1.1. Sự ra đời và phát triển của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
• 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của BIDV
• 2.1.3. Tổng quan về tình hình tài chính của BIDV
• 2.2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
• 2.2.1. Cơ cấu tổ chức trong công tác quản trị RRTT
• 2.2.2. Chiến lược, chính sách, quy định và văn bản nội bộ về QLRRTT
• 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
• 2.3.1. Những kết quả đạt được trong công tác quản trị RRTT
• 2.3.2. Các hạn chế trong công tác quản trị RRTT
• 3. CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
• 3.1. ĐỊNH HƯỚNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
• 3.1.1. Định hướng phát triển chung của BIDV
• 3.1.2. Định hướng quản trị rủi ro thị trường tại BIDV
• 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RRTT TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
• 3.2.1. Hoàn thiện mô hình quản trị rủi ro thị trường
• 3.2.2. Rà soát hoàn thiện quy trình, nghiên cứu áp dụng các công cụ quản trị rủi ro thị trường
• 3.2.3. Đầu tư/ nâng cấp các phần mềm quản trị rủi ro, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung phục vụ QTRRTT
• 3.2.4. Tăng cường sử dụng các công cụ phòng ngừa RRTT. Đào tạo đội ngũ nội bộ QTRRTT có năng lực và trình độ chuyên môn
• MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
• Kiến nghị với Chính phủ
• Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước
• Kiến nghị với Hiệp hội Ngân hàng
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Rủi Ro Thị Trường Cách Nhận Diện và Phân Loại

Rủi ro thị trường (RRTT) là khả năng xảy ra mất mát đối với ngân hàng do sự thay đổi của các yếu tố thị trường. Cụ thể, đó là rủi ro mà giá trị của các trạng thái nội hoặc ngoại bảng cân đối kế toán chịu ảnh hưởng bất lợi bởi những biến động trên thị trường chứng khoán, lãi suất, tỷ giá hối đoái hay giá cả hàng hóa. Rủi ro này tác động trực tiếp đến thu nhập và vốn của ngân hàng khi thị trường biến động. Theo R. Managing Market risk (2006), RRTT có thể được nhận diện rõ ràng đối với các sản phẩm trong danh mục sổ kinh doanh như cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng quyền chọn, và giá cả hàng hóa. Ngoài ra, các giao dịch chịu rủi ro ngoại hối, các khoản mục tài sản có, nợ bằng ngoại tệ, và các sản phẩm phái sinh bằng ngoại tệ cũng tiềm ẩn RRTT.

1.1. Khái Niệm Rủi Ro Thị Trường Định Nghĩa và Bản Chất

Rủi ro thị trường là một khái niệm quan trọng trong quản lý tài chính ngân hàng. Nó đề cập đến khả năng thua lỗ do những biến động bất lợi của các yếu tố thị trường. Biến động này có thể ảnh hưởng đến giá trị tài sản, nợ phải trả, và thu nhập của ngân hàng. Rủi ro thị trường phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm lãi suất, tỷ giá hối đoái, giá cổ phiếu, và giá hàng hóa. Việc hiểu rõ bản chất và nguồn gốc của RRTT là bước đầu tiên để xây dựng các biện pháp quản trị hiệu quả.

1.2. Phân Loại Rủi Ro Thị Trường Các Loại Hình Cơ Bản

RRTT được phân loại thành nhiều loại hình khác nhau, bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro ngoại hối, rủi ro giá cổ phiếu, và rủi ro giá hàng hóa. Rủi ro lãi suất phát sinh từ biến động lãi suất. Rủi ro ngoại hối xuất hiện khi ngân hàng có trạng thái ngoại tệ. Rủi ro giá cổ phiếu liên quan đến biến động giá cổ phiếu trên thị trường. Rủi ro giá hàng hóa phát sinh từ sự thay đổi giá cả hàng hóa. Việc phân loại RRTT giúp ngân hàng tập trung nguồn lực và triển khai các biện pháp quản trị phù hợp cho từng loại rủi ro.

II. Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Mục Tiêu và Nguyên Tắc

Quản trị Rủi ro Thị trường (QTRRTT) trong ngân hàng là việc sử dụng các thủ tục, phương pháp để quản trị toàn bộ các danh mục đầu tư, danh mục kinh doanh của ngân hàng mà tại đó một hoặc nhiều loại rủi ro thị trường có thể xảy ra. Nó bao gồm việc nắm giữ trạng thái các chứng khoán, giao dịch kinh doanh ngoại tệ đã thực hiện, và các giao dịch phái sinh. Theo Guideline on Market Risk Management of Financial Institutions (2011), QTRRTT bao gồm việc đo lường, định giá, giám sát, và kiểm soát RRTT nhằm hạn chế đến mức tối đa ảnh hưởng xấu đến thu nhập của ngân hàng khi thị trường thay đổi. Về mặt nghiệp vụ, đó là việc sử dụng các công cụ tài chính để hạn chế hay giảm thiểu mất mát tài chính do RRTT gây ra.

2.1. Mục Tiêu Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Đảm Bảo An Toàn Tài Chính

Mục tiêu quan trọng nhất của QTRRTT là đảm bảo tình hình tài chính của ngân hàng. Điều này bao gồm việc duy trì mức vốn an toàn, bảo vệ lợi nhuận, và đảm bảo khả năng thanh khoản. QTRRTT giúp ngân hàng giảm thiểu tổn thất do biến động thị trường, từ đó bảo vệ vốn chủ sở hữu và khả năng hoạt động liên tục. Đồng thời, nó cũng giúp ngân hàng tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý và duy trì uy tín trên thị trường.

2.2. Nguyên Tắc Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tuân Thủ và Kiểm Soát

QTRRTT cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, ngân hàng cần xác định rõ các loại RRTT mà mình phải đối mặt. Thứ hai, ngân hàng cần thiết lập hệ thống đo lường RRTT hiệu quả. Thứ ba, ngân hàng cần thiết lập các hạn mức rủi ro phù hợp. Thứ tư, ngân hàng cần giám sát và kiểm soát RRTT thường xuyên. Thứ năm, ngân hàng cần có quy trình ứng phó với các tình huống khẩn cấp. Việc tuân thủ các nguyên tắc này giúp ngân hàng quản lý RRTT một cách có hệ thống và hiệu quả.

2.3. Khung Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Xây Dựng Hệ Thống Toàn Diện

Khung QTRRTT cần bao gồm các yếu tố sau: (1) Xây dựng văn hóa quản lý rủi ro trong toàn ngân hàng. (2) Thiết lập cơ cấu tổ chức rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể. (3) Xây dựng chính sách và quy trình QTRRTT chi tiết. (4) Triển khai hệ thống đo lường, giám sát và kiểm soát RRTT. (5) Thực hiện kiểm tra và đánh giá định kỳ. (6) Đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ QTRRTT. Một khung QTRRTT toàn diện giúp ngân hàng đối phó hiệu quả với các thách thức từ thị trường.

III. Thực Trạng Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tại BIDV Phân Tích Chi Tiết

Những năm gần đây, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã từng bước thực hiện quản trị rủi ro thị trường theo yêu cầu của NHNN và theo thông lệ quốc tế nhằm giảm thiểu rủi ro thị trường. Tuy nhiên do mới triển khai áp dụng, còn thiếu kinh nghiệm và cái nhìn toàn diện nên việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro thị trường vẫn cần phải tiếp tục tìm hiểu, trao đổi.

3.1. Cơ Cấu Tổ Chức Quản Lý Rủi Ro Thị Trường tại BIDV

Cơ cấu tổ chức quản lý RRTT tại BIDV bao gồm các cấp: Hội đồng Quản trị (HĐQT), Ban Điều hành (BĐH), Ủy ban Quản lý Rủi ro (Ủy ban QLRR), và các đơn vị kinh doanh. HĐQT chịu trách nhiệm phê duyệt chiến lược QTRRTT tổng thể. BĐH chịu trách nhiệm triển khai chiến lược và các chính sách QTRRTT. Ủy ban QLRR chịu trách nhiệm giám sát và đánh giá hiệu quả QTRRTT. Các đơn vị kinh doanh chịu trách nhiệm thực hiện QTRRTT trong phạm vi hoạt động của mình.

3.2. Các Công Cụ Đo Lường Rủi Ro Thị Trường Được BIDV Áp Dụng

BIDV sử dụng một số công cụ đo lường RRTT, bao gồm: (1) Giá trị chịu rủi ro (VaR): VaR được sử dụng để ước tính mức tổn thất tối đa có thể xảy ra trong một khoảng thời gian nhất định với một mức độ tin cậy nhất định. (2) Kiểm tra sức chịu đựng (Stress testing): Stress testing được sử dụng để đánh giá khả năng của ngân hàng đối phó với các cú sốc thị trường. (3) Phân tích độ nhạy (Sensitivity analysis): Phân tích độ nhạy được sử dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thị trường đến giá trị tài sản và nợ phải trả của ngân hàng. Tuy nhiên, việc áp dụng các công cụ này còn hạn chế và cần được hoàn thiện hơn nữa.

IV. Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tại BIDV

Để hoàn thiện hoạt động QTRRTT tại BIDV, cần tập trung vào các giải pháp sau: (1) Nâng cao nhận thức về RRTT cho cán bộ nhân viên. (2) Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và quy trình QTRRTT. (3) Đầu tư vào hệ thống công nghệ thông tin để hỗ trợ QTRRTT. (4) Phát triển các công cụ đo lường RRTT tiên tiến. (5) Tăng cường giám sát và kiểm soát RRTT. (6) Hợp tác với các tổ chức quốc tế để học hỏi kinh nghiệm QTRRTT.

4.1. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Quản Lý Rủi Ro Thị Trường

Đội ngũ cán bộ QTRRTT cần được đào tạo chuyên sâu về các kiến thức và kỹ năng liên quan đến RRTT. Đào tạo cần tập trung vào các chủ đề như: (1) Các loại RRTT và cách đo lường. (2) Các công cụ phái sinh và cách sử dụng để phòng ngừa rủi ro. (3) Các quy định của NHNN về QTRRTT. (4) Các phương pháp phân tích và dự báo thị trường. (5) Các kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm.

4.2. Đầu Tư và Nâng Cấp Hệ Thống Công Nghệ Thông Tin Quản Lý Rủi Ro

Hệ thống công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong QTRRTT. Hệ thống cần có khả năng: (1) Thu thập và xử lý dữ liệu thị trường nhanh chóng và chính xác. (2) Tính toán các chỉ số đo lường RRTT. (3) Tạo báo cáo QTRRTT. (4) Mô phỏng các kịch bản thị trường. (5) Hỗ trợ việc ra quyết định QTRRTT. Việc đầu tư vào hệ thống công nghệ thông tin giúp BIDV nâng cao hiệu quả QTRRTT và giảm thiểu chi phí.

4.3. Hoàn Thiện Quy Trình Kiểm Tra Sức Chịu Đựng Rủi Ro Thị Trường

Quy trình kiểm tra sức chịu đựng (stress testing) cần được hoàn thiện để đánh giá khả năng của BIDV đối phó với các cú sốc thị trường. Quy trình cần bao gồm các bước sau: (1) Xác định các kịch bản stress. (2) Ước tính tác động của các kịch bản stress đến giá trị tài sản và nợ phải trả của BIDV. (3) Đánh giá khả năng của BIDV đáp ứng các yêu cầu về vốn trong các kịch bản stress. (4) Xây dựng kế hoạch hành động để giảm thiểu rủi ro trong các kịch bản stress.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Quản Trị Rủi Ro Kinh Nghiệm Quốc Tế

Nghiên cứu kinh nghiệm QTRRTT của các ngân hàng quốc tế hàng đầu giúp BIDV học hỏi và áp dụng các phương pháp, công cụ tiên tiến vào thực tiễn. Ví dụ, các ngân hàng quốc tế thường sử dụng các mô hình định lượng phức tạp để đo lường RRTT, áp dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro, và có hệ thống kiểm soát nội bộ mạnh mẽ để đảm bảo tuân thủ các quy định về QTRRTT.

5.1. Bài Học Kinh Nghiệm Từ Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Quốc Tế

Các NHTM Việt Nam cần chú trọng xây dựng văn hóa quản trị rủi ro trong toàn tổ chức, khuyến khích cán bộ nhân viên nhận thức được tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro và chủ động tham gia vào quá trình này. Đồng thời, cần đầu tư mạnh vào hệ thống công nghệ thông tin để hỗ trợ việc thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu, từ đó đưa ra các quyết định quản trị rủi ro hiệu quả.

5.2. Ứng Dụng Mô Hình Quản Trị Rủi Ro Tiên Tiến vào BIDV

BIDV có thể xem xét áp dụng các mô hình QTRRTT tiên tiến đang được sử dụng rộng rãi trên thế giới, như mô hình VaR (Value at Risk) và mô hình Expected Shortfall. Tuy nhiên, cần điều chỉnh các mô hình này để phù hợp với điều kiện thực tế của thị trường Việt Nam và đặc thù hoạt động của BIDV. Đồng thời, cần xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao để vận hành và kiểm soát các mô hình này.

VI. Tương Lai Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Thách Thức và Cơ Hội

Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng biến động và phức tạp, QTRRTT sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của BIDV. Các thách thức đặt ra bao gồm: (1) Sự xuất hiện của các sản phẩm tài chính mới. (2) Sự gia tăng của rủi ro hệ thống. (3) Sự thay đổi của các quy định pháp luật. (4) Sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Tuy nhiên, cũng có nhiều cơ hội để BIDV nâng cao hiệu quả QTRRTT, như: (1) Áp dụng các công nghệ mới. (2) Hợp tác với các tổ chức quốc tế. (3) Phát triển đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp.

6.1. Xu Hướng Phát Triển Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tương Lai

Xu hướng phát triển QTRRTT trong tương lai bao gồm việc sử dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (Machine Learning) để phân tích dữ liệu và dự báo rủi ro. Đồng thời, QTRRTT sẽ ngày càng tập trung vào việc quản lý rủi ro hệ thống và rủi ro thanh khoản. Các ngân hàng cũng sẽ chú trọng hơn đến việc tích hợp QTRRTT vào các quyết định kinh doanh và chiến lược phát triển.

6.2. Cơ Hội và Thách Thức Quản Trị Rủi Ro Thị Trường Tại BIDV

BIDV có cơ hội nâng cao hiệu quả QTRRTT bằng cách áp dụng các công nghệ mới, hợp tác với các tổ chức quốc tế, và phát triển đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, cũng phải đối mặt với các thách thức như sự xuất hiện của các sản phẩm tài chính mới, sự gia tăng của rủi ro hệ thống, và sự thay đổi của các quy định pháp luật. Việc chủ động đối phó với các thách thức và tận dụng các cơ hội sẽ giúp BIDV nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động phức tạp như chiến tranh thương mại, chính sách lãi suất liên tục thay đổi của các ngân hàng trung ương lớn, cùng với các bất ổn chính trị và kinh tế, rủi ro thị trường ngày càng trở nên nghiêm trọng đối với các ngân hàng thương mại. Tại Việt Nam, sự hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu khiến các ngân hàng thương mại phải đối mặt với nhiều thách thức trong quản trị rủi ro thị trường, đặc biệt là rủi ro lãi suất và rủi ro ngoại hối. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) là một trong những ngân hàng lớn, có quy mô hoạt động đa dạng và đang từng bước áp dụng các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản trị rủi ro thị trường tại BIDV trong giai đoạn 2017-2019, tập trung vào các công cụ và phương pháp đo lường rủi ro như mô hình VaR, kiểm tra sức chịu đựng, hệ thống hạn mức và vốn yêu cầu. Qua đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro thị trường, góp phần đảm bảo an toàn tài chính và tăng cường sức cạnh tranh của ngân hàng.

Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong hoạt động quản trị rủi ro thị trường tại BIDV, tập trung vào hai loại rủi ro chính là rủi ro lãi suất và rủi ro ngoại hối. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ BIDV và các ngân hàng thương mại khác nâng cao năng lực quản trị rủi ro, đáp ứng yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và thông lệ quốc tế, đồng thời góp phần ổn định hệ thống tài chính quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị rủi ro thị trường hiện đại, trong đó nổi bật là:

• Khái niệm rủi ro thị trường: Rủi ro thị trường là khả năng mất mát do biến động bất lợi của các yếu tố thị trường như lãi suất, tỷ giá, giá cổ phiếu và giá hàng hóa ảnh hưởng đến giá trị tài sản và nợ phải trả của ngân hàng.

• Phân loại rủi ro thị trường: Bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro ngoại hối, rủi ro giá cổ phiếu và rủi ro giá hàng hóa. Trong phạm vi nghiên cứu, tập trung vào rủi ro lãi suất và rủi ro ngoại hối.

• Mô hình quản trị rủi ro thị trường: Khung quản trị bao gồm các thành phần như nhận diện rủi ro, đo lường rủi ro, giám sát và kiểm soát rủi ro, báo cáo và xử lý rủi ro, cùng với hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ.

• Mô hình đo lường rủi ro: Sử dụng mô hình Giá trị chịu rủi ro (Value at Risk - VaR) với các phương pháp phổ biến như mô phỏng lịch sử, phương pháp phương sai-hiệp phương sai, mô phỏng Monte Carlo. Ngoài ra, kiểm tra sức chịu đựng (stress test) và kiểm nghiệm giả thuyết (backtest) được áp dụng để đánh giá tính chính xác của mô hình.

• Hệ thống hạn mức và vốn yêu cầu: Thiết lập hạn mức rủi ro phù hợp với khẩu vị rủi ro của ngân hàng và tính toán vốn yêu cầu theo chuẩn Basel II nhằm đảm bảo an toàn tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thực tế của BIDV trong giai đoạn 2017-2019, bao gồm báo cáo tài chính, số liệu về danh mục đầu tư, các báo cáo quản trị rủi ro, cùng với các khảo sát và phỏng vấn cán bộ quản lý rủi ro tại ngân hàng.

• Phương pháp phân tích: Kết hợp phương pháp thống kê mô tả, phân tích định lượng với các mô hình đo lường rủi ro như VaR, kiểm tra sức chịu đựng và kiểm nghiệm giả thuyết. Phân tích so sánh kết quả thực tế với các chuẩn mực quốc tế và các nghiên cứu trước đây.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, với việc thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2020, phân tích và đề xuất giải pháp trong cùng năm.

• Chọn mẫu: Dữ liệu được lấy từ toàn bộ danh mục tài sản và nợ có rủi ro thị trường của BIDV, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng quản trị rủi ro thị trường tại BIDV: BIDV đã xây dựng khung quản trị rủi ro thị trường tương đối hoàn chỉnh, bao gồm cơ cấu tổ chức quản lý rủi ro với ba cấp độ: Hội đồng quản trị, Ban lãnh đạo cấp cao và các bộ phận thực hiện. Hệ thống hạn mức rủi ro được thiết lập cho các loại rủi ro trọng yếu, đặc biệt là hạn mức trạng thái và hạn mức BPV. Tuy nhiên, việc áp dụng các công cụ đo lường rủi ro như VaR còn chưa đồng bộ và chưa khai thác hết tiềm năng.

2. Kết quả đo lường rủi ro bằng mô hình VaR: Giá trị VaR 10 ngày với mức tin cậy 99% cho danh mục tự doanh của BIDV năm 2019 dao động trong khoảng ước tính từ 50 đến 70 tỷ đồng, trong đó rủi ro ngoại hối chiếm tỷ trọng khoảng 40%, rủi ro lãi suất chiếm khoảng 60%. Kết quả backtest cho thấy số điểm breach trong vòng 250 ngày làm việc là 3 điểm, thuộc vùng xanh theo tiêu chuẩn Basel II, chứng tỏ mô hình VaR được áp dụng có độ chính xác tương đối cao.

3. Kiểm tra sức chịu đựng (stress test): Qua các kịch bản lịch sử và giả định, BIDV có thể chịu được các cú sốc lớn về lãi suất và tỷ giá trong phạm vi 10 ngày, với mức tổn thất tối đa ước tính khoảng 100 tỷ đồng, tương đương dưới 5% vốn tự có. Tuy nhiên, một số kịch bản giả định nghiêm trọng hơn cho thấy ngân hàng cần tăng cường các biện pháp phòng ngừa.

4. Vốn yêu cầu cho rủi ro thị trường: Theo phương pháp chuẩn hóa, vốn yêu cầu cho rủi ro lãi suất sổ kinh doanh và rủi ro ngoại hối toàn hàng của BIDV năm 2019 đạt khoảng 1.200 tỷ đồng, chiếm khoảng 8% tổng vốn tự có, đáp ứng yêu cầu của Basel II. Tuy nhiên, việc tính toán vốn theo phương pháp mô hình nội bộ (IMA) còn hạn chế do thiếu phần mềm chuyên biệt và dữ liệu đầu vào chưa đầy đủ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trong quản trị rủi ro thị trường tại BIDV chủ yếu do ngân hàng mới bắt đầu áp dụng các chuẩn mực quốc tế, kinh nghiệm vận hành còn hạn chế, và hệ thống công nghệ thông tin chưa đồng bộ hoàn toàn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, BIDV đã có bước tiến đáng kể nhưng vẫn cần hoàn thiện hơn về mặt kỹ thuật và tổ chức.

Việc áp dụng mô hình VaR với kết quả backtest tốt cho thấy BIDV đã xây dựng được hệ thống đo lường rủi ro tương đối chính xác, tuy nhiên cần mở rộng phạm vi áp dụng và nâng cao chất lượng dữ liệu. Kiểm tra sức chịu đựng giúp ngân hàng nhận diện các điểm yếu trong khả năng ứng phó với các cú sốc thị trường, từ đó có kế hoạch dự phòng phù hợp.

Hệ thống hạn mức và vốn yêu cầu được thiết lập theo chuẩn Basel II giúp BIDV duy trì an toàn tài chính, nhưng cần tăng cường tính linh hoạt và cập nhật thường xuyên để phản ánh đúng khẩu vị rủi ro và điều kiện thị trường biến động nhanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ VaR theo từng loại rủi ro, bảng so sánh số điểm breach qua các năm, biểu đồ vốn yêu cầu theo từng loại rủi ro và kết quả kiểm tra sức chịu đựng dưới các kịch bản khác nhau để minh họa rõ nét hơn hiệu quả quản trị rủi ro thị trường tại BIDV.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện mô hình quản trị rủi ro thị trường: Cập nhật và hoàn thiện khung quản trị rủi ro thị trường theo chuẩn mực quốc tế, tăng cường phân tách chức năng giữa bộ phận kinh doanh và quản trị rủi ro, đảm bảo tính độc lập và hiệu quả kiểm soát. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo BIDV phối hợp với các chuyên gia tư vấn.

2. Rà soát và nâng cấp quy trình, áp dụng công cụ đo lường hiện đại: Nghiên cứu áp dụng các công cụ quản trị rủi ro tiên tiến như mô hình VaR trọng số theo thời gian, mô phỏng Monte Carlo, đồng thời đầu tư phần mềm chuyên biệt để nâng cao độ chính xác và khả năng dự báo. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Phòng Quản trị rủi ro và Công nghệ thông tin.

3. Đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung và hệ thống công nghệ thông tin: Xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, đảm bảo tính chính xác, đầy đủ và kịp thời phục vụ công tác đo lường và giám sát rủi ro thị trường. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: Ban Công nghệ thông tin và Phòng Quản trị rủi ro.

4. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực nhân sự quản trị rủi ro: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị rủi ro thị trường, cập nhật kiến thức mới và kỹ năng vận hành mô hình cho cán bộ chuyên trách. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Ban Nhân sự phối hợp với các tổ chức đào tạo chuyên ngành.

5. Xây dựng và thực hiện hệ thống hạn mức rủi ro linh hoạt, phù hợp với khẩu vị rủi ro: Thiết lập hệ thống hạn mức chi tiết cho từng loại rủi ro, có cơ chế điều chỉnh kịp thời theo biến động thị trường và chiến lược kinh doanh. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban Quản trị rủi ro và Hội đồng quản trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý cấp cao các ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ về khung quản trị rủi ro thị trường, các công cụ đo lường và phương pháp kiểm soát rủi ro, từ đó xây dựng chiến lược quản trị phù hợp.

2. Phòng Quản trị rủi ro và Phòng Tài chính ngân hàng: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về mô hình VaR, kiểm tra sức chịu đựng, hệ thống hạn mức và vốn yêu cầu, hỗ trợ nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro.

3. Các chuyên gia tư vấn tài chính và kiểm toán nội bộ: Là tài liệu tham khảo để đánh giá, tư vấn và cải tiến hệ thống quản trị rủi ro thị trường tại các tổ chức tài chính.

4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Giúp nắm bắt kiến thức thực tiễn về quản trị rủi ro thị trường trong ngân hàng thương mại Việt Nam, phục vụ học tập và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản trị rủi ro thị trường là gì và tại sao nó quan trọng với ngân hàng?
   Quản trị rủi ro thị trường là quá trình nhận diện, đo lường, giám sát và kiểm soát các rủi ro phát sinh từ biến động lãi suất, tỷ giá, giá cổ phiếu và hàng hóa. Nó giúp ngân hàng hạn chế tổn thất tài chính, đảm bảo an toàn vốn và tăng cường hiệu quả kinh doanh. Ví dụ, BIDV áp dụng mô hình VaR để đo lường rủi ro và thiết lập hạn mức phù hợp.

2. Mô hình VaR được sử dụng như thế nào trong quản trị rủi ro thị trường?
   VaR ước tính tổn thất tối đa có thể xảy ra trong một khoảng thời gian nhất định với mức độ tin cậy xác định. BIDV sử dụng VaR 10 ngày với mức tin cậy 99% để đánh giá rủi ro danh mục tự doanh, giúp ngân hàng kiểm soát và phòng ngừa rủi ro hiệu quả.

3. Kiểm tra sức chịu đựng (stress test) có vai trò gì trong quản trị rủi ro?
   Stress test đánh giá khả năng chịu đựng của ngân hàng trước các cú sốc thị trường nghiêm trọng, giúp phát hiện điểm yếu và chuẩn bị các biện pháp ứng phó. BIDV thực hiện stress test với các kịch bản lịch sử và giả định để đảm bảo an toàn tài chính.

4. Hệ thống hạn mức rủi ro được thiết lập như thế nào?
   Hạn mức rủi ro là giới hạn tối đa cho phép về trạng thái tài sản hoặc mức biến động rủi ro mà ngân hàng có thể chịu đựng. BIDV thiết lập hạn mức trạng thái và hạn mức BPV dựa trên khẩu vị rủi ro và kế hoạch kinh doanh, giúp kiểm soát rủi ro hiệu quả.

5. Vốn yêu cầu cho rủi ro thị trường được tính toán ra sao?
   Vốn yêu cầu là số vốn tối thiểu ngân hàng phải duy trì để bù đắp rủi ro thị trường, được tính theo phương pháp chuẩn hóa hoặc mô hình nội bộ theo Basel II. BIDV duy trì vốn yêu cầu khoảng 8% tổng vốn tự có, đảm bảo an toàn tài chính và tuân thủ quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ các vấn đề lý luận và thực trạng quản trị rủi ro thị trường tại BIDV trong giai đoạn 2017-2019, tập trung vào rủi ro lãi suất và ngoại hối.
• Kết quả đo lường rủi ro bằng mô hình VaR và kiểm tra sức chịu đựng cho thấy BIDV đã xây dựng được hệ thống quản trị tương đối hiệu quả nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
• Hệ thống hạn mức và vốn yêu cầu được thiết lập phù hợp với chuẩn mực quốc tế, góp phần đảm bảo an toàn tài chính cho ngân hàng.
• Đề xuất các giải pháp hoàn thiện mô hình quản trị, nâng cấp công nghệ, đào tạo nhân sự và thiết lập hạn mức linh hoạt nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro thị trường.
• Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các công cụ quản trị rủi ro mới trong giai đoạn 2021-2025 để đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế.

Call-to-action: Các ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính nên tham khảo và áp dụng các giải pháp quản trị rủi ro thị trường được đề xuất nhằm nâng cao năng lực quản lý rủi ro, bảo vệ an toàn tài chính và phát triển bền vững trong môi trường kinh tế đầy biến động hiện nay.