Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia trở thành một trong những mục tiêu chiến lược nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đặc biệt tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi. Tỉnh Quảng Ngãi có 5 huyện miền núi gồm Minh Long, Ba Tơ, Sơn Hà, Sơn Tây và Trà Bồng, với dân số khoảng 41.8 nghìn trẻ mầm non năm 2020, trong đó tỷ lệ trẻ ra lớp đạt trên 60%. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả cho giai đoạn 2021-2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc chuẩn hóa cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên, đồng thời góp phần phát triển giáo dục mầm non toàn diện, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia. Hai mô hình lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là tổng thể các hoạt động tổ chức, giám sát và đánh giá nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục, bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Quản lý nhà trường là một bộ phận vi mô của quản lý giáo dục, tập trung vào việc điều phối các nguồn lực và hoạt động trong nhà trường để đạt mục tiêu giáo dục.

  2. Lý thuyết xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia: Dựa trên Thông tư số 19/2018/TT-BGDĐT, trường mầm non đạt chuẩn quốc gia phải đáp ứng 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức và quản lý nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên; cơ sở vật chất và thiết bị; quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động và kết quả nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ. Quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia là quá trình tác động có kế hoạch nhằm hoàn thiện các tiêu chuẩn này.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý chất lượng giáo dục, quản lý nhà trường, xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ năm 2019 đến 2021 về trường mầm non, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, cơ sở vật chất tại 5 huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi; dữ liệu khảo sát từ 200 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; phỏng vấn 76 cán bộ quản lý các cấp.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, tổng hợp số liệu bằng phần mềm Microsoft Excel; phân tích định tính qua phỏng vấn sâu; đánh giá thực trạng dựa trên các tiêu chí của Thông tư 19/2018/TT-BGDĐT.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu trong giai đoạn 2019-2021; khảo nghiệm và đề xuất biện pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia còn thấp: Trong tổng số 71 trường mầm non tại 5 huyện miền núi, chỉ có 15 trường (21%) đạt chuẩn quốc gia năm 2020, trong đó Minh Long đạt tỷ lệ cao nhất với 60%. Số trường được công nhận lại sau 5 năm chỉ chiếm 33% (5/15 trường).

  2. Cơ sở vật chất chưa đồng bộ: 73% phòng học được xây dựng kiên cố, còn lại 27% là phòng bán kiên cố hoặc tạm, tập trung chủ yếu tại huyện Ba Tơ và Trà Bồng. Một số trường còn phải mượn phòng học, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

  3. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên đảm bảo số lượng nhưng còn hạn chế về chất lượng: Tổng số 140 cán bộ quản lý cho 71 trường, trung bình 1,97 cán bộ/trường; đa số cán bộ quản lý có trình độ đại học, có 1 người đạt trình độ sau đại học. Giáo viên mầm non đạt tỷ lệ trung bình 1,3-1,65 giáo viên/nhóm lớp, đảm bảo định mức theo quy định. Tuy nhiên, năng lực chuyên môn và bồi dưỡng chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

  4. Công tác quản lý xây dựng trường còn nhiều hạn chế: 69% cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên không nắm rõ kế hoạch và tiêu chí xây dựng trường chuẩn quốc gia; công tác đánh giá thực trạng trường chưa được thực hiện khách quan và thường xuyên; công tác xã hội hóa giáo dục còn hạn chế do điều kiện kinh tế khó khăn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn của các huyện miền núi, nguồn lực tài chính hạn chế, cơ sở vật chất chưa được đầu tư đồng bộ. Mặc dù có sự quan tâm của các cấp chính quyền và ngành giáo dục, nhưng việc triển khai kế hoạch chưa thực sự hiệu quả, đặc biệt là công tác phổ biến, nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên còn yếu. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác, kết quả này phản ánh đúng đặc thù vùng miền núi với nhiều khó khăn về hạ tầng và nguồn nhân lực. Việc xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia không chỉ là nâng cao chất lượng giáo dục mà còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững, tạo môi trường học tập an toàn, thân thiện cho trẻ em. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trường đạt chuẩn theo từng huyện, bảng phân bố cơ sở vật chất và biểu đồ năng lực đội ngũ giáo viên để minh họa rõ nét hơn thực trạng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức

    • Động từ hành động: Tổ chức tập huấn, hội thảo, truyền thông
    • Target metric: 90% cán bộ quản lý, giáo viên nắm rõ kế hoạch và tiêu chí xây dựng trường chuẩn
    • Timeline: 2022-2023
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện

  2. Hoàn thiện và đồng bộ cơ sở vật chất

    • Động từ hành động: Đầu tư xây dựng, sửa chữa, trang bị thiết bị dạy học
    • Target metric: 100% phòng học kiên cố, đủ thiết bị theo tiêu chuẩn
    • Timeline: 2022-2025
    • Chủ thể thực hiện: UBND các huyện, Sở Tài chính, các nhà trường

  3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên

    • Động từ hành động: Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
    • Target metric: 100% cán bộ quản lý và giáo viên đạt chuẩn trình độ theo quy định
    • Timeline: 2022-2024
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường mầm non

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và duy trì chuẩn quốc gia

    • Động từ hành động: Thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục định kỳ, đánh giá lại sau 5 năm
    • Target metric: 80% trường đạt chuẩn được công nhận lại đúng hạn
    • Timeline: 2022-2025
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo

  5. Khuyến khích xã hội hóa giáo dục và huy động nguồn lực

    • Động từ hành động: Huy động tài chính xã hội hóa, phối hợp với cộng đồng và doanh nghiệp
    • Target metric: Tăng 30% nguồn vốn xã hội hóa cho giáo dục mầm non
    • Timeline: 2022-2025
    • Chủ thể thực hiện: UBND các huyện, Ban đại diện cha mẹ học sinh, các tổ chức xã hội

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các biện pháp quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý.
    • Use case: Lập kế hoạch phát triển giáo dục mầm non tại địa phương.

  2. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường mầm non

    • Lợi ích: Nắm bắt các tiêu chuẩn, quy trình xây dựng và duy trì trường chuẩn quốc gia, cải thiện chất lượng giáo dục và cơ sở vật chất.
    • Use case: Triển khai các hoạt động xây dựng trường chuẩn, tổ chức đánh giá thực trạng.

  3. Giáo viên và nhân viên mầm non

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò trong công tác xây dựng trường chuẩn, nâng cao năng lực chuyên môn và phối hợp với các bên liên quan.
    • Use case: Tham gia các hoạt động bồi dưỡng, thực hiện kế hoạch giáo dục phù hợp.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, đầu tư và hỗ trợ phát triển giáo dục mầm non vùng miền núi.
    • Use case: Xây dựng chương trình phát triển giáo dục, phân bổ nguồn lực hợp lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trường mầm non đạt chuẩn quốc gia là gì?
    Trường mầm non đạt chuẩn quốc gia là trường đáp ứng đầy đủ 5 tiêu chuẩn theo Thông tư 19/2018/TT-BGDĐT, bao gồm tổ chức quản lý, đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất, quan hệ nhà trường-gia đình-xã hội và kết quả chăm sóc giáo dục trẻ. Ví dụ, trường phải có cơ sở vật chất kiên cố, đội ngũ giáo viên đạt chuẩn trình độ.

  2. Tại sao tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia ở các huyện miền núi Quảng Ngãi còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do điều kiện kinh tế khó khăn, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, nguồn lực tài chính hạn chế và công tác quản lý, đánh giá chưa hiệu quả. Ngoài ra, nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên còn chưa đồng đều.

  3. Các tiêu chuẩn đánh giá trường mầm non đạt chuẩn quốc gia gồm những gì?
    Gồm 5 tiêu chuẩn chính: (1) Tổ chức và quản lý nhà trường; (2) Cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên; (3) Cơ sở vật chất và thiết bị; (4) Quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; (5) Hoạt động và kết quả nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non?
    Cần xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ, đồng thời tạo điều kiện để giáo viên tiếp cận các phương pháp giáo dục tiên tiến. Ví dụ, tổ chức các khóa tập huấn chuyên môn định kỳ.

  5. Vai trò của xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường chuẩn quốc gia là gì?
    Xã hội hóa giáo dục giúp huy động nguồn lực tài chính, vật chất từ cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, góp phần nâng cao cơ sở vật chất và chất lượng giáo dục. Ví dụ, các trường có thể nhận hỗ trợ xây dựng phòng học, mua sắm thiết bị từ các nhà tài trợ.

Kết luận

  • Quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, đội ngũ và công tác quản lý.
  • Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia năm 2020 chỉ đạt khoảng 21%, với nhiều trường chưa được công nhận lại sau 5 năm.
  • Cơ sở vật chất chưa đồng bộ, còn phòng học bán kiên cố và tạm, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
  • Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên đảm bảo số lượng, trình độ đại học chiếm đa số, nhưng công tác bồi dưỡng và nâng cao năng lực chưa hiệu quả.
  • Cần triển khai đồng bộ các giải pháp nâng cao nhận thức, hoàn thiện cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đội ngũ, tăng cường kiểm tra đánh giá và huy động nguồn lực xã hội hóa.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong giai đoạn 2022-2025, tăng cường giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo tiến độ và hiệu quả xây dựng trường chuẩn quốc gia.

Call-to-action: Các cấp quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, chủ động thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển bền vững sự nghiệp giáo dục tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi.