Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt là giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, nhằm phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ và nhân cách trẻ. Tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam – một vùng miền núi còn nhiều khó khăn với tỷ lệ hộ nghèo lên đến 38,07% (năm 2019), công tác quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi đang đối mặt với nhiều thách thức. Theo số liệu khảo sát năm học 2017-2019, tổng số trẻ mẫu giáo 5 tuổi ra lớp đạt 100%, tuy nhiên chất lượng giáo dục và cơ sở vật chất tại các trường mầm non còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở các xã vùng sâu, vùng xa. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại các trường mầm non huyện Tây Giang, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn 2020-2025. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại 7 trường mầm non trên địa bàn huyện, với đối tượng khảo sát gồm 16 cán bộ quản lý và 120 giáo viên. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện các chỉ số phát triển trẻ, nâng cao nhận thức của đội ngũ quản lý và giáo viên, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách giáo dục mầm non tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển trẻ em mầm non. Lý thuyết quản lý theo quan điểm hệ thống nhấn mạnh vai trò tác động có chủ đích của chủ thể quản lý nhằm duy trì và phát triển hệ thống giáo dục. Mô hình quản lý chất lượng giáo dục tập trung vào việc xây dựng chính sách, kế hoạch chiến lược, hệ thống tiêu chuẩn và môi trường văn hóa chất lượng trong nhà trường. Lý thuyết phát triển trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi dựa trên Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bao gồm 4 lĩnh vực chính: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm – xã hội và thẩm mỹ. Các khái niệm trọng tâm gồm: quản lý mục tiêu giáo dục, quản lý nội dung chương trình, quản lý phương pháp và hình thức giáo dục, quản lý điều kiện giáo dục và kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn. Phương pháp lý luận gồm phân tích, tổng hợp, so sánh và hệ thống hóa tài liệu từ các giáo trình, công trình nghiên cứu trong và ngoài nước. Phương pháp thực tiễn bao gồm khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi (anket) với 136 người tham gia (16 cán bộ quản lý, 120 giáo viên) tại 7 trường mầm non huyện Tây Giang. Phương pháp quan sát trực tiếp và phỏng vấn chuyên gia cũng được áp dụng để thu thập dữ liệu bổ sung. Phân tích số liệu sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình và tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá mức độ nhận thức, thực trạng quản lý và hiệu quả hoạt động giáo dục. Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm học 2017-2019, với đề xuất biện pháp áp dụng từ 2020 đến 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò hoạt động giáo dục trẻ 5-6 tuổi: 66,7% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá hoạt động giáo dục trẻ 5-6 tuổi là rất quan trọng, 21,3% đánh giá quan trọng, chỉ 12% cho là ít quan trọng. Điều này cho thấy nhận thức chung về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đã được nâng cao, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận nhỏ chưa nhận thức đầy đủ.

  2. Thực trạng mục tiêu hoạt động giáo dục: Khoảng 55,6% đồng ý mục tiêu nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 được thực hiện tốt; 64,9% cho rằng trẻ được phát triển tối đa tiềm năng và kỹ năng sống cần thiết; 61,5% đánh giá hoạt động góp phần hình thành kỹ năng xã hội cho trẻ. Tuy nhiên, chỉ khoảng 29% cho rằng giáo viên tạo đủ cơ hội mở rộng nội dung trò chơi và phát triển kỹ năng chơi cho trẻ.

  3. Quản lý nội dung và phương pháp giáo dục: Việc tổ chức bồi dưỡng giáo viên về nội dung và phương pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi còn hạn chế, dẫn đến một số giáo viên lúng túng khi triển khai chương trình. Tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng thường xuyên đạt khoảng 70%, trong khi nhu cầu thực tế cao hơn.

  4. Điều kiện giáo dục và cơ sở vật chất: Cơ sở vật chất tại các trường mầm non huyện Tây Giang còn thiếu thốn, đặc biệt là đồ dùng, đồ chơi và thiết bị hỗ trợ giáo dục. Khoảng 38% trường chưa đảm bảo đầy đủ các điều kiện vật chất cần thiết cho hoạt động giáo dục trẻ 5-6 tuổi.

  5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục: Công tác kiểm tra, đánh giá giáo viên và trẻ được thực hiện định kỳ nhưng chưa đồng bộ và thiếu công cụ đánh giá chuẩn hóa. Khoảng 60% cán bộ quản lý cho rằng công tác kiểm tra còn hình thức, chưa phát huy hiệu quả cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát phản ánh thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại huyện Tây Giang còn nhiều hạn chế do điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, cơ sở vật chất chưa đồng bộ và năng lực đội ngũ giáo viên chưa đồng đều. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, nhận thức về vai trò giáo dục trẻ 5-6 tuổi tại Tây Giang tương đối tích cực, nhưng việc triển khai thực tế còn nhiều bất cập. Việc thiếu đồng bộ trong quản lý mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục trẻ. Các biểu đồ so sánh mức độ nhận thức và thực trạng quản lý có thể minh họa rõ sự chênh lệch giữa nhận thức và thực tiễn, từ đó làm rõ các điểm cần cải thiện. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu về quản lý giáo dục mầm non tại vùng khó khăn, nhấn mạnh vai trò của việc nâng cao năng lực quản lý và đầu tư cơ sở vật chất. Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các giải pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý hoạt động giáo dục trẻ 5-6 tuổi, tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, đánh giá trẻ và kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục. Mục tiêu đạt 100% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 2 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học thực hiện.

  2. Phát triển chương trình giáo dục phù hợp đặc thù địa phương: Xây dựng và triển khai chương trình giáo dục mầm non tích hợp, linh hoạt, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và văn hóa dân tộc tại Tây Giang. Thời gian áp dụng từ năm học 2021-2025, do Phòng Giáo dục huyện chủ trì phối hợp với các chuyên gia giáo dục.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị giáo dục: Huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, cộng đồng và xã hội hóa để đầu tư xây dựng, sửa chữa trường lớp, mua sắm đồ dùng, đồ chơi an toàn, phù hợp với trẻ 5-6 tuổi. Mục tiêu hoàn thành nâng cấp cơ sở vật chất tại 100% trường mầm non trong 5 năm tới.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá: Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi đồng bộ, khoa học, bao gồm đánh giá giáo viên và sự phát triển của trẻ theo Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi. Thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất, đảm bảo tính khách quan và hiệu quả. Phòng Giáo dục và các trường mầm non phối hợp triển khai từ năm học 2020-2021.

  5. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục mầm non: Tăng cường phối hợp với phụ huynh, cộng đồng và các tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ giáo dục trẻ, đặc biệt là vận động nguồn lực tài chính và vật chất. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức về vai trò của giáo dục mầm non trong phát triển trẻ em. Thời gian thực hiện liên tục, do chính quyền địa phương và nhà trường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục phù hợp.

  2. Giáo viên mầm non: Tài liệu giúp giáo viên hiểu rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi, từ đó đổi mới phương pháp giảng dạy, tổ chức hoạt động giáo dục hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện của trẻ.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất giải pháp quản lý giáo dục mầm non tại vùng khó khăn, hỗ trợ xây dựng chính sách phát triển giáo dục mầm non phù hợp với đặc thù địa phương.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về quản lý giáo dục mầm non, phát triển chương trình giáo dục và đánh giá chất lượng giáo dục trẻ em trong bối cảnh vùng miền núi, dân tộc thiểu số.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi là gì?
    Quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi là quá trình tác động có mục đích của cán bộ quản lý nhằm điều phối, tổ chức và kiểm soát các hoạt động giáo dục nhằm phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ và nhân cách trẻ, chuẩn bị cho trẻ bước vào lớp 1.

  2. Tại sao cần nâng cao chất lượng quản lý giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở Tây Giang?
    Vì Tây Giang là vùng khó khăn với tỷ lệ hộ nghèo cao, cơ sở vật chất còn thiếu thốn, đội ngũ giáo viên chưa đồng đều, nên việc nâng cao quản lý giúp đảm bảo thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục, nâng cao chất lượng phát triển trẻ.

  3. Các phương pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi được áp dụng phổ biến là gì?
    Phương pháp giáo dục bao gồm “học mà chơi, chơi mà học”, tạo tình huống, nêu gương, kết hợp âm nhạc và vận động, tổ chức giao lưu thể thao, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, nhận thức, kỹ năng xã hội và thể chất.

  4. Làm thế nào để cải thiện cơ sở vật chất cho các trường mầm non vùng khó khăn?
    Cần huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, xã hội hóa, vận động cộng đồng và doanh nghiệp hỗ trợ, đồng thời xây dựng kế hoạch đầu tư, bảo quản và sử dụng hiệu quả trang thiết bị giáo dục.

  5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục trẻ 5-6 tuổi được thực hiện như thế nào?
    Công tác kiểm tra, đánh giá bao gồm đánh giá giáo viên thực hiện chương trình, theo dõi sự phát triển của trẻ theo Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi, được thực hiện định kỳ và đột xuất nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại huyện Tây Giang còn nhiều hạn chế do điều kiện kinh tế xã hội và cơ sở vật chất chưa đồng bộ.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò giáo dục trẻ 5-6 tuổi đã được nâng cao nhưng cần tiếp tục bồi dưỡng chuyên môn và đổi mới phương pháp.
  • Cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục trẻ.
  • Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục trẻ cần được chuẩn hóa và tăng cường hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp quản lý toàn diện, bao gồm nâng cao năng lực đội ngũ, phát triển chương trình phù hợp, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường xã hội hóa, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại Tây Giang trong giai đoạn 2020-2025.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và các nhà quản lý giáo dục mời tham khảo toàn văn luận văn.