Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục mầm non ngày càng được chú trọng, việc xây dựng môi trường giáo dục an toàn cho trẻ em trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, với 12 trường mầm non công lập và tổng số 228 người tham gia khảo sát, thực trạng quản lý xây dựng môi trường giáo dục an toàn cho trẻ còn nhiều hạn chế. Các số liệu khảo sát trong học kỳ 1 năm học 2023-2024 cho thấy, nhiều phụ huynh chưa nhận thức đầy đủ về chăm sóc, giáo dục trẻ, trong khi một số cán bộ quản lý và giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc phối hợp với gia đình để xây dựng môi trường giáo dục an toàn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng môi trường giáo dục an toàn theo hướng phối hợp giữa nhà trường và gia đình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên địa bàn. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường mầm non công lập tại thành phố Từ Sơn, với dữ liệu thu thập từ năm 2018 đến 2021 và áp dụng các biện pháp từ năm học 2025-2026 trở đi. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện các chỉ số an toàn trong môi trường giáo dục, tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ em mầm non.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình xây dựng môi trường giáo dục an toàn. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm: (1) Lý thuyết quản lý giáo dục với bốn chức năng cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra; (2) Mô hình môi trường giáo dục an toàn theo hướng phối hợp giữa nhà trường và gia đình, bao gồm các thành tố vật chất và tinh thần. Các khái niệm trọng tâm gồm: môi trường giáo dục an toàn (bao gồm an toàn thể chất và tinh thần), quản lý xây dựng môi trường giáo dục an toàn, phối hợp giữa nhà trường và gia đình, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý môi trường giáo dục an toàn. Ngoài ra, các tiêu chuẩn an toàn được tham chiếu từ Nghị định 80/2017/NĐ-CP và Thông tư 45/2021/TT-BGDĐT về xây dựng trường học an toàn, phòng chống tai nạn thương tích trong cơ sở giáo dục mầm non.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm: khảo sát thực trạng tại 12 trường mầm non công lập ở thành phố Từ Sơn với tổng số 228 người tham gia (gồm cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán và cha mẹ trẻ). Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm bảng hỏi, quan sát sư phạm, phỏng vấn chuyên gia và phân tích hồ sơ quản lý. Phân tích số liệu được thực hiện bằng các kỹ thuật thống kê mô tả và phân tích định lượng nhằm đánh giá mức độ an toàn và hiệu quả phối hợp giữa nhà trường và gia đình. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2021, với khảo sát thực trạng trong học kỳ 1 năm học 2023-2024. Phương pháp khảo nghiệm được áp dụng để đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ an toàn của môi trường giáo dục: Khoảng 68% phụ huynh và 75% giáo viên đánh giá môi trường vật chất tại các trường mầm non ở Từ Sơn đạt mức an toàn cơ bản, tuy nhiên vẫn còn 32% phụ huynh và 25% giáo viên cho rằng còn tồn tại các nguy cơ tiềm ẩn như thiết bị không đảm bảo tiêu chuẩn hoặc khu vực vui chơi chưa an toàn.

  2. Thực trạng phối hợp giữa nhà trường và gia đình: Chỉ khoảng 55% cán bộ quản lý và 60% giáo viên cho biết có kế hoạch phối hợp cụ thể với gia đình trong xây dựng môi trường giáo dục an toàn. Trong khi đó, 40% cha mẹ trẻ phản ánh chưa được tham gia đầy đủ vào các hoạt động phối hợp với nhà trường.

  3. Chức năng quản lý xây dựng môi trường an toàn: Việc lập kế hoạch và tổ chức thực hiện được đánh giá tương đối tốt với tỷ lệ 70% cán bộ quản lý thực hiện đầy đủ. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 50% trường thực hiện kiểm tra, đánh giá thường xuyên và có hệ thống, dẫn đến việc điều chỉnh kế hoạch còn hạn chế.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý: Năng lực và nhận thức của hiệu trưởng, chất lượng đội ngũ giáo viên, chính sách phối hợp và sự quan tâm của gia đình, cộng đồng được xác định là các nhân tố quyết định. Cụ thể, 80% hiệu trưởng được khảo sát có nhận thức tốt về vai trò phối hợp, nhưng chỉ 65% giáo viên được đào tạo bài bản về kỹ năng phối hợp với gia đình.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy môi trường vật chất và tinh thần tại các trường mầm non ở Từ Sơn đã đạt được một số tiêu chuẩn an toàn cơ bản, nhưng vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện, đặc biệt là trong việc phòng tránh tai nạn và bạo lực học đường. So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác như Hà Nội và Bình Định, tỷ lệ phối hợp giữa nhà trường và gia đình ở Từ Sơn còn thấp hơn khoảng 10-15%, cho thấy cần tăng cường các hoạt động phối hợp. Việc kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên và hệ thống còn yếu làm giảm hiệu quả quản lý, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về quản lý giáo dục mầm non. Các yếu tố ảnh hưởng như năng lực hiệu trưởng và chất lượng đội ngũ giáo viên là nhân tố then chốt, đồng thời chính sách phối hợp và sự quan tâm của gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường giáo dục an toàn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ an toàn và biểu đồ tròn phân bố mức độ phối hợp giữa nhà trường và gia đình, giúp minh họa rõ nét các phát hiện chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về kỹ năng phối hợp với gia đình và quản lý xây dựng môi trường giáo dục an toàn, nhằm nâng cao nhận thức và năng lực chuyên môn. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 2 năm tới.

  2. Xây dựng và thực hiện kế hoạch phối hợp cụ thể giữa nhà trường và gia đình: Thiết lập các quy trình phối hợp rõ ràng, bao gồm các hoạt động giao tiếp, trao đổi thông tin và tham gia của cha mẹ trong các hoạt động xây dựng môi trường an toàn. Thực hiện ngay từ năm học 2025-2026.

  3. Phát triển hệ thống kiểm tra, đánh giá thường xuyên: Thiết lập bộ tiêu chí đánh giá môi trường giáo dục an toàn và phối hợp giữa nhà trường và gia đình, tổ chức kiểm tra định kỳ hàng quý để kịp thời điều chỉnh kế hoạch. Chủ thể thực hiện là Ban giám hiệu và Phòng Giáo dục.

  4. Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức của phụ huynh: Tổ chức các buổi hội thảo, phát tài liệu hướng dẫn và sử dụng các kênh truyền thông đa dạng để nâng cao nhận thức của cha mẹ về vai trò phối hợp trong xây dựng môi trường giáo dục an toàn. Mục tiêu đạt 80% phụ huynh tham gia các hoạt động truyền thông trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện các hoạt động phối hợp với gia đình nhằm đảm bảo môi trường giáo dục an toàn.

  2. Giáo viên mầm non: Cung cấp kiến thức và kỹ năng phối hợp với cha mẹ trẻ, phát hiện và xử lý các nguy cơ mất an toàn trong môi trường giáo dục.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo: Làm cơ sở để xây dựng các chính sách, chương trình đào tạo và kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục mầm non trên địa bàn.

  4. Phụ huynh và cộng đồng: Nâng cao nhận thức về vai trò phối hợp với nhà trường trong việc bảo vệ và chăm sóc trẻ em, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động xây dựng môi trường giáo dục an toàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong xây dựng môi trường giáo dục an toàn?
    Phối hợp giúp tạo sự thống nhất trong chăm sóc, giáo dục trẻ, nâng cao hiệu quả phòng tránh tai nạn và bạo lực, đồng thời tăng cường sự tin tưởng giữa nhà trường và gia đình.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quản lý xây dựng môi trường giáo dục an toàn?
    Năng lực hiệu trưởng, chất lượng đội ngũ giáo viên, chính sách phối hợp và sự quan tâm của gia đình, cộng đồng là những yếu tố then chốt.

  3. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của phụ huynh về vai trò phối hợp?
    Thông qua các buổi hội thảo, phát tài liệu hướng dẫn, sử dụng mạng xã hội và các kênh truyền thông địa phương để truyền tải thông tin một cách hiệu quả.

  4. Phương pháp kiểm tra, đánh giá môi trường giáo dục an toàn được thực hiện như thế nào?
    Kiểm tra định kỳ theo kế hoạch, tự kiểm tra nội bộ và kiểm tra chéo giữa các trường, sử dụng bộ tiêu chí đánh giá cụ thể về môi trường vật chất và tinh thần.

  5. Các biện pháp quản lý đề xuất có tính khả thi như thế nào?
    Các biện pháp đã được khảo nghiệm với sự tham gia của cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh, đánh giá cao về tính cần thiết và khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của thành phố Từ Sơn.

Kết luận

  • Quản lý xây dựng môi trường giáo dục an toàn cho trẻ em mầm non tại thành phố Từ Sơn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong phối hợp giữa nhà trường và gia đình.
  • Năng lực cán bộ quản lý và giáo viên, cùng với chính sách phối hợp và sự quan tâm của gia đình là các yếu tố quyết định thành công.
  • Các biện pháp quản lý đề xuất tập trung vào bồi dưỡng năng lực, xây dựng kế hoạch phối hợp, kiểm tra đánh giá và nâng cao nhận thức phụ huynh.
  • Dữ liệu thu thập từ 12 trường mầm non và 228 người tham gia khảo sát cung cấp cơ sở khoa học cho các đề xuất.
  • Tiếp theo, cần triển khai các biện pháp từ năm học 2025-2026 và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, góp phần phát triển toàn diện cho trẻ em mầm non tại thành phố Từ Sơn!