I. Tổng quan về Quản Lý Sử Dụng Thuốc tại BV YHCT Nghệ An
Vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc (DRPs) là những tình huống liên quan đến điều trị bằng thuốc có thể gây hại hoặc tiềm ẩn mối nguy hại cho sức khỏe người bệnh. DRPs có thể cản trở kết quả điều trị tối ưu, tăng tái khám, tái nhập viện, tăng sử dụng thuốc để xử trí hậu quả và tăng chi phí. Các hoạt động dược lâm sàng được triển khai theo Nghị định 131/NĐ-TT và Quyết định 3547/QĐ-BYT. Các nghiên cứu gần đây quan tâm đến giải pháp phòng tránh DRPs, nhấn mạnh vai trò của dược sĩ lâm sàng và hệ thống hỗ trợ ra quyết định lâm sàng (CDSS). CDSS giúp cảnh báo, cung cấp thông tin thuốc, giảm thiểu DRPs nghiêm trọng.
1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của Quản lý Sử dụng Thuốc Hợp Lý
Trong y văn, vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc được trình bày với nhiều thuật ngữ. Tuy nhiên thuật ngữ “Drug related problems” hay viết tắt DRP được sử dụng nhiều nhất. Theo Hiệp hội chăm sóc dược Châu Âu (2020): “DRP là tình huống liên quan đến điều trị bằng thuốc mà thực sự gây trở ngại hoặc tiềm ẩn mối nguy hại cho sức khỏe người bệnh”. DRP được xem là tương tự các thuật ngữ “biến cố bất lợi của thuốc” (ADE), “phản ứng có hại của thuốc” (ADR) hay “sai sót trong sử dụng thuốc” (ME). Trong đó các thuật ngữ ME, ADR, ADE đều có thể dẫn đến những tác hại cho bệnh nhân.
1.2. Các hệ thống phân loại DRPs được sử dụng phổ biến
Hệ thống phân loại DRPs đóng một vai trò quan trọng trong các nghiên cứu khoa học về vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc. Xây dựng một hệ thống phân loại cụ thể, chi tiết sẽ giúp dược sĩ lâm sàng phát hiện chính xác và đầy đủ các DRPs gặp phải trong quá trình thực hành dược lâm sàng. Việc phân loại DRP thật sự cần thiết cho nghiên cứu và thực hành chăm sóc dược, tạo điều kiện để mô tả và đánh giá ý nghĩa lâm sàng và kinh tế của hoạt động dược lâm sàng. Theo kết quả của hai nghiên cứu tổng quan thực hiện năm 2014, hiện nay trong thực hành lâm sàng có khoảng 20 hệ thống phân loại DRPs khác nhau.
II. Thực trạng Quản Lý Vấn Đề Thuốc tại BV YHCT Nghệ An
Bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An là bệnh viện hạng 1 trực thuộc Sở Y tế Nghệ An. Lưu lượng bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện tương đối lớn và chủ yếu là đối tượng người cao tuổi, bệnh mắc kèm nhiều, có kết hợp nhiều loại thuốc cả thuốc tân dược và y học cổ truyền trong điều trị, do đó làm tăng nguy cơ dẫn đến các DRPs. Bên cạnh đó, bệnh viện chỉ có 01 dược sĩ chuyên trách công tác dược lâm sàng; hoạt động Dược lâm sàng nhằm phòng tránh các DRPs tiềm ẩn trong quá trình kê đơn gần như chưa thực hiện được; hàng quý tổ Giám định Bảo hiểm y tế đều đưa ra các chuyên đề về thuốc yêu cầu giải trình và từ chối thanh quyết toán đối với 1 số DRPs phát hiện được.
2.1. Thực tế sử dụng thuốc và nguy cơ Tương Tác Thuốc YHCT tại Nghệ An
Hiện tại, Bệnh viện đang trong giai đoạn hoàn thiện bệnh án điện tử (EMR), tuy nhiên, vẫn chưa triển khai được hệ thống hỗ trợ giúp bác sĩ lâm sàng khi kê đơn để cảnh báo, cung cấp các thông tin về các vấn đề liên quan đến thuốc….Vì vậy, việc kết hợp ứng dụng hệ thống hỗ trợ cho các bác sĩ trước khi ra quyết định lâm sàng về các thông tin thuốc cần thiết trong quá trình kê đơn theo thời gian thực trên phần mềm EMR và vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc xem xét sử dụng thuốc trên thực hành lâm sàng, sau đó phản hồi với các bác sĩ lâm sàng khi phát hiện các DRPs là hoạt động vô cùng cần thiết và rất được Ban giám đốc bệnh viện, các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện quan tâm và ủng hộ.
2.2. Thiếu hụt nguồn lực dược sĩ lâm sàng và hệ thống hỗ trợ kê đơn
Hoạt động Dược lâm sàng nhằm phòng tránh các DRPs tiềm ẩn trong quá trình kê đơn gần như chưa thực hiện được; hàng quý tổ Giám định Bảo hiểm y tế đều đưa ra các chuyên đề về thuốc yêu cầu giải trình và từ chối thanh quyết toán đối với 1 số DRPs phát hiện được. Hiện tại, Bệnh viện đang trong giai đoạn hoàn thiện bệnh án điện tử (EMR), tuy nhiên, vẫn chưa triển khai được hệ thống hỗ trợ giúp bác sĩ lâm sàng khi kê đơn để cảnh báo, cung cấp các thông tin về các vấn đề liên quan đến thuốc….
III. Phương Pháp quản lý sử dụng thuốc hiệu quả tại BV YHCT Nghệ An
Với mong muốn góp phần giảm thiểu các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc trong quá trình kê đơn tại Bệnh viện, nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài “Triển khai hoạt động dược lâm sàng về quản lý các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc (DRPs) thông qua hệ thống hỗ trợ quyết định lâm sàng khi kê đơn trên bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An”. Đề tài tập trung vào việc kết hợp ứng dụng hệ thống hỗ trợ ra quyết định lâm sàng (CDSS) và vai trò của dược sĩ lâm sàng.
3.1. Ứng dụng hệ thống hỗ trợ quyết định lâm sàng CDSS vào thực tế
Ứng dụng hệ thống hỗ trợ cho các bác sĩ trước khi ra quyết định lâm sàng về các thông tin thuốc cần thiết trong quá trình kê đơn theo thời gian thực trên phần mềm EMR và vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc xem xét sử dụng thuốc trên thực hành lâm sàng, sau đó phản hồi với các bác sĩ lâm sàng khi phát hiện các DRPs là hoạt động vô cùng cần thiết và rất được Ban giám đốc bệnh viện, các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện quan tâm và ủng hộ.
3.2. Vai trò của Dược Sĩ Lâm Sàng trong quản lý sử dụng thuốc
Hoạt động của dược sĩ lâm sàng trong việc xem xét sử dụng thuốc trên thực hành lâm sàng, sau đó phản hồi với các bác sĩ lâm sàng khi phát hiện các DRPs là hoạt động vô cùng cần thiết và rất được Ban giám đốc bệnh viện, các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện quan tâm và ủng hộ.
3.3. Khảo sát và phân tích thực trạng DRPs trước và sau can thiệp
Đề tài nghiên cứu đánh giá các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc (DRPs) khi kê đơn trên bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An từ 01/04/2023 đến 30/06/2023. Phân tích kết quả của hoạt động dược lâm sàng kết hợp áp dụng hệ thống hỗ trợ ra quyết định lâm sàng trong việc quản lý các DRPs trên bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An.
IV. Kết quả bước đầu về quản lý DRPs tại BV YHCT Nghệ An
Nghiên cứu cho thấy sự kết hợp giữa CDSS và dược sĩ lâm sàng mang lại hiệu quả trong việc quản lý DRPs. Các cảnh báo từ CDSS giúp bác sĩ điều chỉnh kê đơn, giảm thiểu nguy cơ xảy ra tác dụng phụ của thuốc YHCT và các vấn đề liên quan đến liều dùng. Dược sĩ lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định và giải quyết các DRPs phức tạp, đảm bảo sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.
4.1. Giảm thiểu tương tác thuốc YHCT nhờ hệ thống cảnh báo CDSS
Hệ thống hỗ trợ ra quyết định lâm sàng giúp cảnh báo, nhắc nhở hay cung cấp thông tin thuốc ngay tại thời điểm kê đơn đã được chứng minh là một phương pháp hiệu quả để giảm thiểu tối đa các DRPs nghiêm trọng, đe doạ tính mạng có thể xảy ra đối với bệnh nhân trong quá trình kê đơn tại các cơ sở khám, chữa bệnh
4.2. Nâng cao an toàn thuốc YHCT thông qua theo dõi và báo cáo ADR
Bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An là bệnh viện hạng 1 trực thuộc Sở Y tế Nghệ An. Lưu lượng bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện tương đối lớn và chủ yếu là đối tượng người cao tuổi, bệnh mắc kèm nhiều, có kết hợp nhiều loại thuốc cả thuốc tân dược và y học cổ truyền trong điều trị, do đó làm tăng nguy cơ dẫn đến các DRPs. Bên cạnh đó, bệnh viện chỉ có 01 dược sĩ chuyên trách công tác dược lâm sàng; hoạt động Dược lâm sàng nhằm phòng tránh các DRPs tiềm ẩn trong quá trình kê đơn gần như chưa thực hiện được
4.3. Cải thiện tuân thủ điều trị nhờ tư vấn dược sĩ lâm sàng
Nghiên cứu đánh giá tác động của dược sĩ lâm sàng trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến thuốc được thực hiện trong vòng 6 tháng tại Nhật bản năm 2021 cho kết quả phát hiện được 2149 DRP/1711 bệnh nhân tham gia nghiên cứu (1,26 DRP/bệnh nhân), dược sĩ can thiệp vào tất cả các DRP được phát hiện và hầu hết các can thiệp của dược sĩ (99,6%) được đánh giá là “có ý nghĩa”, 1,1% được đánh giá là “cực kì quan trọng” và không có can thiệp nào được cho là “không có ý nghĩa”.
V. Bàn luận Về ứng dụng CDSS trong Quản Lý Dược Lâm Sàng YHCT
Hệ thống CDSS đem lại nhiều hiệu quả trong quản lý Dược lâm sàng YHCT. Việc kết hợp ứng dụng hệ thống hỗ trợ cho các bác sĩ trước khi ra quyết định lâm sàng về các thông tin thuốc cần thiết trong quá trình kê đơn theo thời gian thực trên phần mềm EMR và vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc xem xét sử dụng thuốc trên thực hành lâm sàng, sau đó phản hồi với các bác sĩ lâm sàng khi phát hiện các DRPs là hoạt động vô cùng cần thiết và rất được Ban giám đốc bệnh viện, các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện quan tâm và ủng hộ.
5.1. Vai trò của CDSS và DSLS trong việc xem xét sử dụng thuốc
Việc kết hợp ứng dụng hệ thống hỗ trợ cho các bác sĩ trước khi ra quyết định lâm sàng về các thông tin thuốc cần thiết trong quá trình kê đơn theo thời gian thực trên phần mềm EMR và vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc xem xét sử dụng thuốc trên thực hành lâm sàng, sau đó phản hồi với các bác sĩ lâm sàng khi phát hiện các DRPs là hoạt động vô cùng cần thiết và rất được Ban giám đốc bệnh viện, các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện quan tâm và ủng hộ.
5.2. Về kết quả của hoạt động dược lâm sàng nhằm quản lý DRPs tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An
Hiện tại, Bệnh viện đang trong giai đoạn hoàn thiện bệnh án điện tử (EMR), tuy nhiên, vẫn chưa triển khai được hệ thống hỗ trợ giúp bác sĩ lâm sàng khi kê đơn để cảnh báo, cung cấp các thông tin về các vấn đề liên quan đến thuốc….Vì vậy, việc kết hợp ứng dụng hệ thống hỗ trợ cho các bác sĩ trước khi ra quyết định lâm sàng về các thông tin thuốc cần thiết trong quá trình kê đơn theo thời gian thực trên phần mềm EMR và vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc xem xét sử dụng thuốc trên thực hành lâm sàng, sau đó phản hồi với các bác sĩ lâm sàng khi phát hiện các DRPs là hoạt động vô cùng cần thiết và rất được Ban giám đốc bệnh viện, các bác sĩ lâm sàng tại bệnh viện quan tâm và ủng hộ.
VI. Kết luận Giải pháp Quản Lý Thuốc tối ưu tại BV YHCT Nghệ An
Nghiên cứu này cho thấy sự cần thiết của việc kết hợp CDSS và dược sĩ lâm sàng trong quản lý sử dụng thuốc hợp lý tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An. Việc triển khai các giải pháp này giúp giảm thiểu DRPs, nâng cao an toàn thuốc YHCT và cải thiện chất lượng điều trị cho bệnh nhân. Cần có các nghiên cứu sâu hơn để đánh giá hiệu quả lâu dài và mở rộng ứng dụng tại các bệnh viện khác.
6.1. Tóm tắt kết quả khảo sát thực trạng DRPs ban đầu
Khảo sát thực trạng các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc (DRPs) khi kê đơn trên bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An từ 01/04/2023 đến 30/06/2023.
6.2. Tổng quan kết quả phân tích hoạt động dược lâm sàng kết hợp CDSS
Phân tích kết quả của hoạt động dược lâm sàng kết hợp áp dụng hệ thống hỗ trợ ra quyết định lâm sàng trong việc quản lý các DRPs trên bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện Y học cổ truyền Nghệ An.
