Quản Lý Thuế Xuất Nhập Khẩu Tại Việt Nam: Thực Trạng và Giải Pháp

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT QUẢN LÝ THUẾ XUẤT KHẨU, NHẬP KHẨU

1.1. Những vấn đề lý luận về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.2. Lý luận về thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.3. Lý luận về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.4. Những vấn đề lý luận của pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.5. Khái niệm pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.6. Nội dung pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.7. Những yếu tố ảnh hưởng đến pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.8. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.8.1. Kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

1.8.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

1.9. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THUẾ XUẤT KHẨU, NHẬP KHẨU Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

2.1. Thực trạng pháp luật về thủ tục hành chính thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.2. Quy định về đăng ký, kê khai, ấn định thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.3. Quy định về nộp thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.4. Quy định về miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.5. Quy định về xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.6. Thực trạng pháp luật về giám sát và bảo đảm tuân thủ pháp luật thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.7. Quy định về quản lý thông tin về người nộp thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.8. Quy định về kiểm tra, thanh tra thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.9. Quy định về quản lý nợ thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.10. Quy định về xử lý vi phạm pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

2.11. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THUẾ XUẤT KHẨU, NHẬP KHẨU

3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

3.1.1. Hoàn thiện pháp luật quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu bám sát Nghị quyết của Đảng về Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm giai đoạn 2021- 2030 và Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030

3.1.2. Hoàn thiện pháp luật quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong nước và các cam kết quốc tế về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu mà Việt Nam đã ký kết

3.1.3. Hoàn thiện pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu phải đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, dễ thực hiện

3.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

3.3. Kiến nghị nhằm thực thi có hiệu quả pháp luật về quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu ở Việt Nam hiện nay

3.3.1. Nhanh chóng thông qua dự thảo nghị định liên quan đến công tác quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử

3.3.2. Đẩy nhanh tiến độ cải cách, hiện đại hóa công tác quản lý thuế xuất khẩu nhập khẩu

3.3.3. Nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu

3.3.4. Nâng cao năng lực, chất lượng cán bộ hải quan

3.3.5. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về thuế và quản lý thuế xuất khẩu, nhập khẩu

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Thuế Xuất Nhập Khẩu Việt Nam 55 ký tự

Thuế xuất nhập khẩu đóng vai trò then chốt trong hệ thống thuế của Việt Nam, là công cụ điều tiết kinh tế quan trọng và nguồn thu đáng kể cho ngân sách nhà nước (NSNN). Thuế ra đời song hành cùng với nhà nước, tạo lập nguồn tài chính để duy trì hoạt động và thực hiện chức năng. Thuế là khoản đóng góp bắt buộc từ thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước theo quy định pháp luật. Thuế được phân loại thành trực thu và gián thu; thuế xuất nhập khẩu thuộc nhóm thuế gián thu, có vai trò quan trọng trong điều tiết hoạt động xuất nhập khẩu. Luật thuế xuất nhập khẩu đầu tiên của Việt Nam có hiệu lực từ 30/1/1988, đã qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung. Hiện nay Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu mới nhất được Quốc Hội ban hành và có hiệu lực từ ngày 06/04/2016. Dù trải qua hơn 30 năm, vẫn chưa có khái niệm cụ thể, rõ ràng và đồng nhất về thuế xuất nhập khẩu.

1.1. Bản chất và Vai Trò của Thuế XNK trong Kinh tế

Thuế xuất nhập khẩu, bản chất là một loại thuế gián thu, ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả hàng hóa. Nó trở thành một phần quan trọng của thu nhập, được tạo ra từ các hoạt động xuất nhập khẩu. Các tổ chức và cá nhân có nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước theo quy định của pháp luật. Vai trò của thuế xuất nhập khẩu là đáp ứng nhu cầu của nhà nước, là công cụ điều tiết kinh tế, định hướng sản xuất và tiêu dùng, ổn định thị trường. Theo tài liệu gốc của Đoàn Thị Hải Yến, Khóa luận tốt nghiệp năm 2022, thuế XNK góp phần quan trọng trong việc bảo hộ sản xuất trong nước và điều tiết các hoạt động XNK.

1.2. Lịch Sử Phát Triển Chính Sách Thuế Xuất Nhập Khẩu

Từ khi Luật thuế xuất nhập khẩu hàng mậu dịch đầu tiên được thông qua vào năm 1988, chính sách thuế xuất nhập khẩu đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Mỗi giai đoạn đều gắn liền với những thay đổi trong bối cảnh kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Sự thay đổi này thể hiện qua các lần sửa đổi, bổ sung luật thuế, điều chỉnh mức thuế suất và mở rộng phạm vi hàng hóa chịu thuế. Mục tiêu là phù hợp với chính sách thương mại và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

II. Thách Thức Quản Lý Thuế XNK Tại Việt Nam Hiện Nay 57 ký tự

Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, khiến nguồn thu nội địa từ vận tải, du lịch, dịch vụ ăn uống giảm mạnh. Tuy nhiên, kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) vẫn duy trì ở mức cao. Năm 2021, kim ngạch XNK của Việt Nam vượt 668 tỷ USD, xuất siêu 4 tỷ USD, đạt mức cao nhất từ trước đến nay (Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, 2021), góp phần tăng số thu thuế xuất nhập khẩu. Đồng thời, Việt Nam tham gia ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA), khiến nguồn thu từ thuế nhập khẩu giảm sút. Nhà nước cần sử dụng công cụ thuế xuất nhập khẩu để bảo hộ sản xuất trong nước. Tình trạng nhập lậu, gian lận thương mại diễn biến phức tạp, gây khó khăn cho quản lý thuế xuất nhập khẩu.

2.1. Ảnh Hưởng Của FTA Đến Thu Ngân Sách Từ Thuế XNK

Việc Việt Nam tham gia và ký kết nhiều Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) tạo ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp. Đồng thời đặt ra thách thức không nhỏ cho công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu. Các cam kết giảm thuế, xóa bỏ hàng rào thuế quan theo các FTA làm giảm nguồn thu từ thuế nhập khẩu. Chính phủ cần có giải pháp để bù đắp nguồn thu này. Điều này đòi hỏi cải cách chính sách thuế xuất nhập khẩu.

2.2. Gian Lận Thương Mại và Thất Thu Thuế XNK

Diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 tạo điều kiện cho các hành vi nhập lậu, buôn lậu, gian lận thương mại. Nhiều đối tượng tổ chức nhập lậu, quảng cáo và giao bán các loại thuốc điều trị Covid-19, test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2, thiết bị y tế không rõ nguồn gốc. Hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép mặt hàng tiêu dùng, hàng cấm; vi phạm quyền sở hữu trí tuệ diễn ra tinh vi, khó phát hiện. Tình trạng này gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch.

2.3. Thách Thức Từ Thương Mại Điện Tử Xuyên Biên Giới

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và thương mại điện tử (TMĐT) tạo ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức mới cho công tác quản lý thuế. Giao dịch qua TMĐT xuyên biên giới ngày càng phổ biến. Việc kiểm soát, khai báo hải quan và thu thuế đối với hàng hóa giao dịch qua kênh này trở nên khó khăn hơn. Đòi hỏi cơ quan quản lý phải có giải pháp công nghệ và quy trình phù hợp.

III. Cải Cách Thủ Tục Hải Quan Giải Pháp Tối Ưu 54 ký tự

Sự phát triển của công nghệ thông tin (CNTT) và yêu cầu cải cách thủ tục hành chính (TTHC) thuế thúc đẩy việc áp dụng CNTT vào quy trình quản lý thuế xuất nhập khẩu. Điều này giúp đơn giản hóa, số hóa các khâu quản lý thông tin người nộp thuế (NNT), thu-nộp thuế, thanh tra kiểm tra thuế, quản lý nợ thuế. Chính sách pháp luật về quản lý thuế xuất nhập khẩu cần có sự điều chỉnh phù hợp. Nhà nước ta sẽ phải dùng đến công cụ thuế xuất khẩu, nhập khẩu để bảo hộ sản xuất trong nước, giúp điều tiết hoạt động XNK, điều tiết nhu cầu thị trường thông qua các chính sách quản lý thuế xuất nhập khẩu.

3.1. Ứng Dụng CNTT trong Quản Lý Thuế XNK

Việc ứng dụng CNTT vào quản lý thuế xuất nhập khẩu mang lại nhiều lợi ích. Giúp giảm thời gian và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả của quy trình. Các hệ thống như khai báo hải quan điện tử, nộp thuế điện tử và quản lý rủi ro dựa trên dữ liệu lớn đang được triển khai. Cần tiếp tục đầu tư và hoàn thiện hạ tầng CNTT để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao.

3.2. Đơn Giản Hóa Thủ Tục Hành Chính Thuế

Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) là một trong những ưu tiên hàng đầu của ngành thuế. Mục tiêu là tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp và người dân khi thực hiện nghĩa vụ thuế. Việc rà soát, cắt giảm các thủ tục rườm rà, không cần thiết, công khai hóa thông tin và tăng cường đối thoại với doanh nghiệp là những giải pháp quan trọng. Xu hướng hướng tới Hải quan số, Hải quan thông minh

IV. Hoàn Thiện Pháp Luật Thuế XNK Định Hướng Tương Lai 59 ký tự

Xuất phát từ vai trò to lớn của thuế xuất nhập khẩu, bối cảnh Việt Nam hiện nay và thực tiễn áp dụng pháp luật về quản lý thuế xuất nhập khẩu, cần có những nghiên cứu chuyên sâu để hoàn thiện hệ thống pháp luật. Cần xây dựng các giải pháp để chống gian lận thuế XNK, tăng cường hiệu quả quản lý nợ thuế và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ hải quan. Việc này đảm bảo nguồn thu ngân sách và tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

4.1. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Hải Quan

Đội ngũ cán bộ hải quan đóng vai trò quan trọng trong việc thực thi pháp luật về thuế xuất nhập khẩu. Việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức và năng lực ứng dụng CNTT cho cán bộ là rất cần thiết. Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và tạo điều kiện để cán bộ được học hỏi kinh nghiệm từ các nước tiên tiến.

4.2. Tăng Cường Kiểm Tra Giám Sát Thuế XNK

Công tác kiểm tra, giám sát thuế xuất nhập khẩu cần được tăng cường để phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi gian lận, trốn thuế. Cần áp dụng các biện pháp nghiệp vụ hiện đại, tăng cường phối hợp giữa các lực lượng chức năng và sử dụng hiệu quả thông tin tình báo. Quản lý Quản lý rủi ro trong thuế XNK

4.3. Hợp Tác Quốc Tế Trong Quản Lý Thuế XNK

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quản lý thuế xuất nhập khẩu ngày càng trở nên quan trọng. Việt Nam cần chủ động tham gia vào các diễn đàn, tổ chức quốc tế, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi các phương pháp quản lý tiên tiến. Cần tăng cường hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới để chống gian lận thuế XNK và tạo thuận lợi cho thương mại.

Pháp Luật Về Quản Lý Thuế Xuất Khẩu, Nhập Khẩu Ở Việt Nam Hiện Nay