Tổng quan nghiên cứu

Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò thiết yếu trong việc phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và thực hiện các chức năng quản lý vĩ mô của Nhà nước. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, việc quản lý thu ngân sách gặp nhiều thách thức, đặc biệt là tại các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội đa dạng như huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Năm 2018, tổng thu ngân sách trên địa bàn huyện đạt 194.952 triệu đồng, vượt 101,1% dự toán giao, trong đó thu ngoài quốc doanh đạt 115,1%, thu tiền sử dụng đất đạt 106,7%, và lệ phí trước bạ đạt 135,6%. Tuy nhiên, công tác quản lý thu ngân sách vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như thất thu, nợ đọng thuế và thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền trong giai đoạn 2017-2019, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu ngân sách. Nghiên cứu có phạm vi không gian tập trung tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, với ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương hoàn thiện công tác quản lý tài chính công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết về ngân sách nhà nước và quản lý thu ngân sách, bao gồm:

  • Lý thuyết ngân sách nhà nước: NSNN là quỹ tiền tệ tập trung, được lập dự toán và thực hiện thu chi trong một năm nhằm đảm bảo các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. NSNN có vai trò huy động nguồn lực tài chính, điều tiết kinh tế vĩ mô, định hướng phát triển kinh tế và đảm bảo công bằng xã hội.

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện: Quản lý thu ngân sách là quá trình sử dụng các công cụ pháp luật, chính sách để tổ chức, điều hành việc thu các khoản thuế, phí, lệ phí và các nguồn thu khác nhằm đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời và hiệu quả.

  • Khái niệm chính: Thu ngân sách nhà nước, dự toán thu ngân sách, quyết toán thu ngân sách, phân cấp quản lý ngân sách, thất thu ngân sách, nợ đọng thuế.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo tài chính của huyện Phong Điền, các cơ quan quản lý thuế, kho bạc nhà nước, và các báo cáo thống kê giai đoạn 2017-2019.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh để đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách, phân tích các chỉ tiêu thu ngân sách theo từng khoản thu và so sánh với dự toán giao.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu thu thập toàn diện từ các cơ quan quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho phân tích.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, phân tích các số liệu thu ngân sách, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả thu ngân sách vượt dự toán: Tổng thu ngân sách năm 2018 đạt 194.952 triệu đồng, vượt 101,1% so với dự toán. Trong đó, thu ngoài quốc doanh đạt 115,1%, thu tiền sử dụng đất đạt 106,7%, và lệ phí trước bạ đạt 135,6%.

  2. Tình trạng thất thu và nợ đọng thuế còn tồn tại: Mặc dù tổng thu ngân sách tăng, nhưng vẫn còn tình trạng thất thu ở một số lĩnh vực và nợ đọng thuế kéo dài, ảnh hưởng đến nguồn thu bền vững của địa phương.

  3. Công tác quản lý chưa đồng bộ và thiếu tập trung: Việc quản lý thu ngân sách chưa quyết liệt, còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, đặc biệt là chính quyền cấp xã và các đơn vị liên quan chưa coi trọng công tác thu ngân sách.

  4. Nguồn thu từ đất đai và dịch vụ hành chính tăng trưởng tích cực: Giá trị bất động sản và nhu cầu sử dụng dịch vụ hành chính công tăng lên, góp phần nâng cao nguồn thu từ tiền sử dụng đất, thuế chuyển nhượng và các khoản phí, lệ phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý thu ngân sách huyện Phong Điền có thể xuất phát từ năng lực quản lý của cán bộ, sự phức tạp trong hoạt động sản xuất kinh doanh và thủ đoạn trốn thuế của một số doanh nghiệp. So với các huyện lân cận như Can Lộc, Triệu Phong và Tiên Yên, Phong Điền có nhiều thuận lợi về vị trí địa lý và tiềm năng phát triển kinh tế nhưng vẫn cần cải thiện công tác phối hợp và nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ dự toán thu ngân sách đạt được theo từng khoản thu, bảng so sánh số liệu thu thực tế và dự toán qua các năm, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và tồn tại trong công tác quản lý thu ngân sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng ban hành văn bản quy định và hướng dẫn: Cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và phù hợp với thực tiễn địa phương nhằm tạo thuận lợi cho công tác quản lý thu ngân sách. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; chủ thể: UBND huyện phối hợp Sở Tài chính.

  2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý thu ngân sách: Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tài chính, thuế, kho bạc và chính quyền cấp xã; đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức công vụ cho cán bộ quản lý thu ngân sách. Thời gian: liên tục; chủ thể: UBND huyện, Chi cục Thuế.

  3. Đổi mới công tác lập dự toán thu ngân sách: Áp dụng phương pháp dự báo khoa học, phân tích sát thực tế kinh tế - xã hội địa phương, đảm bảo dự toán sát với khả năng thu thực tế, tránh tình trạng dự toán quá cao hoặc quá thấp. Thời gian: hàng năm; chủ thể: Phòng Tài chính - Kế hoạch.

  4. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế và nâng cao nhận thức người nộp thuế: Sử dụng đa dạng hình thức tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế trong kê khai, nộp thuế, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Thời gian: liên tục; chủ thể: Chi cục Thuế, UBND xã, thị trấn.

  5. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động kinh doanh, kê khai thuế nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi trốn thuế, gian lận thuế, giảm thất thu ngân sách. Thời gian: hàng quý; chủ thể: Phòng Thanh tra, Chi cục Thuế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính công cấp huyện và xã: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về cơ chế, quy trình và thực trạng quản lý thu ngân sách, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý tài chính địa phương.

  2. Nhà hoạch định chính sách tài chính - ngân sách: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách thu ngân sách phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo về tài chính công: Là tài liệu tham khảo bổ ích cho việc giảng dạy, nghiên cứu chuyên sâu về quản lý ngân sách nhà nước và tài chính công cấp địa phương.

  4. Doanh nghiệp và người nộp thuế trên địa bàn huyện Phong Điền: Hiểu rõ hơn về các quy định, chính sách thuế, nghĩa vụ tài chính và quyền lợi của mình, từ đó thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ thuế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý thu ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý thu ngân sách nhà nước là quá trình tổ chức, điều hành việc thu các khoản thuế, phí, lệ phí và các nguồn thu khác nhằm đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời và hiệu quả cho ngân sách nhà nước.

  2. Tại sao quản lý thu ngân sách cấp huyện lại quan trọng?
    Cấp huyện là cấp quản lý gần dân nhất, có vai trò huy động nguồn lực tài chính địa phương, góp phần thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý thu ngân sách tại huyện Phong Điền là gì?
    Bao gồm tình trạng thất thu, nợ đọng thuế, năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế, sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan và thủ đoạn trốn thuế của một số doanh nghiệp.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách?
    Cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, đổi mới công tác lập dự toán, tăng cường tuyên truyền và kiểm tra, xử lý vi phạm nghiêm minh.

  5. Nguồn thu ngân sách chủ yếu của huyện Phong Điền gồm những khoản nào?
    Bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thu tiền sử dụng đất, lệ phí trước bạ, các khoản phí dịch vụ hành chính công và các khoản thu khác theo quy định.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước thu ngân sách cấp huyện, tập trung phân tích thực trạng tại huyện Phong Điền giai đoạn 2017-2019.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy tổng thu ngân sách vượt dự toán, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế như thất thu, nợ đọng thuế và quản lý chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách, bao gồm hoàn thiện văn bản pháp luật, tổ chức bộ máy, đổi mới lập dự toán, tuyên truyền và kiểm tra.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ chính quyền địa phương trong công tác quản lý tài chính công và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng triển khai các giải pháp trong thời gian tới để đảm bảo nguồn thu ngân sách ổn định và phát triển.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, các nhà quản lý và chuyên gia tài chính công nên phối hợp chặt chẽ, cập nhật thường xuyên các chính sách mới và nâng cao năng lực quản lý thu ngân sách tại địa phương.