Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, thiết bị dạy học (TBDH) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Tại Học viện Phật giáo Việt Nam ở Thành phố Hồ Chí Minh, với hơn 15 khóa đào tạo cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ Phật học, việc quản lý TBDH trở thành một vấn đề cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng quản lý TBDH từ năm học 2020-2021 đến nay, nhằm đánh giá hiệu quả công tác trang bị, sử dụng, bảo quản và thanh lý thiết bị, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng quản lý. Qua khảo sát 314 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên, nghiên cứu cung cấp số liệu cụ thể về nhận thức và thực trạng quản lý TBDH, góp phần làm rõ các yếu tố ảnh hưởng khách quan và chủ quan. Mục tiêu chính là xây dựng các giải pháp quản lý thiết bị dạy học phù hợp, khả thi, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo và phát triển bền vững của Học viện trong giai đoạn hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý thiết bị dạy học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có tổ chức, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm đạt mục tiêu giáo dục, bao gồm các chức năng như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

  • Lý thuyết quản lý thiết bị dạy học: Quản lý TBDH là sự tác động của chủ thể quản lý vào hệ thống thiết bị nhằm đảm bảo thiết bị được trang bị, sử dụng, bảo quản và thanh lý hiệu quả, phục vụ tốt cho quá trình dạy và học.

  • Khái niệm chính: TBDH bao gồm các phương tiện vật chất như máy móc, dụng cụ thí nghiệm, mô hình, tranh ảnh, thiết bị nghe nhìn, phục vụ trực tiếp cho hoạt động giáo dục. Quản lý TBDH gồm ba nội dung chính: quản lý trang bị, quản lý sử dụng và quản lý bảo quản, bảo trì, thanh lý.

  • Mô hình tác động các yếu tố khách quan và chủ quan: Các yếu tố như chính sách giáo dục quốc gia, cơ sở hạ tầng, nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giảng viên ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý TBDH.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ khảo sát thực trạng tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm 64 cán bộ quản lý, giảng viên và 250 sinh viên, cùng các hồ sơ, văn bản, báo cáo liên quan đến TBDH.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng bảng hỏi thiết kế theo thang đo Likert 5 mức độ, phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý và giảng viên, nghiên cứu hồ sơ và tài liệu quản lý thiết bị.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0, sử dụng các đại lượng thống kê như tần suất, tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình cộng (ĐTB), độ lệch chuẩn (ĐLC) để đánh giá thực trạng và mức độ ảnh hưởng các yếu tố.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu từ năm học 2020-2021 đến nay, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vị trí, vai trò TBDH:

    • TBDH tạo hứng thú học tập cho người học được đánh giá cao nhất với điểm trung bình 4,36 (cán bộ, giảng viên) và 4,15 (sinh viên).
    • TBDH giúp rèn luyện kỹ năng thực hành và nâng cao năng lực nhận thức đạt điểm trung bình 4,22 (cán bộ, giảng viên) và 4,04 (sinh viên).
    • TBDH góp phần cụ thể hóa nội dung dạy học và đa dạng hóa phương pháp dạy học cũng được đánh giá quan trọng với điểm trung bình lần lượt là 4,09 và 3,95 (cán bộ, giảng viên).

  2. Thực trạng trang bị TBDH:

    • Một số thiết bị đã xuống cấp do sử dụng lâu năm và chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa.
    • Kinh phí đầu tư trang bị TBDH còn hạn chế, chưa đồng bộ với nhu cầu phát triển đào tạo đa ngành.

  3. Quản lý sử dụng và bảo quản TBDH:

    • Việc sử dụng TBDH chưa được tổ chức chặt chẽ, thiếu hệ thống sổ sách quản lý mượn trả và kiểm tra định kỳ.
    • Công tác bảo quản, bảo trì chưa được thực hiện thường xuyên, dẫn đến hư hỏng và giảm tuổi thọ thiết bị.

  4. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan:

    • Chính sách, chiến lược phát triển giáo dục và cơ sở hạ tầng ảnh hưởng tích cực đến quản lý TBDH.
    • Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giảng viên là yếu tố quyết định hiệu quả quản lý thiết bị.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về vai trò TBDH là rất tích cực, nhất là về khả năng tạo hứng thú và nâng cao kỹ năng thực hành. Tuy nhiên, thực trạng trang bị và quản lý thiết bị còn nhiều hạn chế, tương tự với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về quản lý thiết bị dạy học tại các cơ sở giáo dục đại học. Việc thiếu đồng bộ trong trang bị và bảo trì thiết bị làm giảm hiệu quả sử dụng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo. Các biểu đồ phân bố điểm trung bình về nhận thức và đánh giá thực trạng có thể minh họa rõ sự chênh lệch giữa nhận thức tích cực và thực tế quản lý còn yếu kém. So sánh với các trường đại học khác, Học viện Phật giáo Việt Nam cần tăng cường đầu tư và nâng cao năng lực quản lý để bắt kịp xu hướng đổi mới giáo dục hiện đại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và đào tạo cán bộ quản lý, giảng viên về quản lý TBDH

    • Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ quản lý thiết bị định kỳ hàng năm.
    • Mục tiêu: Tăng điểm trung bình nhận thức về quản lý TBDH lên trên 4,5 trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Học viện phối hợp với các đơn vị đào tạo.

  2. Tăng cường quản lý khâu trang bị thiết bị dạy học

    • Xây dựng kế hoạch trang bị thiết bị theo chu kỳ 3-5 năm, ưu tiên thiết bị hiện đại, phù hợp chương trình đào tạo.
    • Đảm bảo minh bạch, công khai trong quy trình mua sắm và sử dụng kinh phí.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Quản trị - Thiết bị và Ban Tài chính.

  3. Cải tiến công tác sử dụng và kiểm soát thiết bị

    • Áp dụng hệ thống quản lý thiết bị điện tử, xây dựng sổ sách quản lý mượn trả, kiểm tra định kỳ.
    • Tăng cường giám sát và đánh giá hiệu quả sử dụng thiết bị hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Các khoa, bộ môn phối hợp với phòng Quản trị - Thiết bị.

  4. Tổ chức bảo quản, bảo trì và thanh lý thiết bị khoa học, hiệu quả

    • Lập kế hoạch bảo trì định kỳ, phân công nhân sự chuyên trách, đảm bảo thiết bị luôn trong trạng thái tốt nhất.
    • Thanh lý thiết bị lạc hậu, hư hỏng theo quy trình pháp luật để tái đầu tư.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Quản trị - Thiết bị và Ban Giám hiệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các cơ sở đào tạo Phật giáo và đại học

    • Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý thiết bị dạy học hiệu quả, phù hợp đặc thù giáo dục Phật giáo.

  2. Giảng viên và nhân viên phụ trách thiết bị dạy học

    • Nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý, sử dụng thiết bị, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.

  3. Sinh viên và học viên nghiên cứu về quản lý giáo dục

    • Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thiết bị dạy học trong môi trường giáo dục đặc thù.

  4. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và chuyên gia tư vấn

    • Tham khảo để xây dựng các chương trình, chính sách phát triển cơ sở vật chất và thiết bị dạy học trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý thiết bị dạy học lại quan trọng trong giáo dục đại học?
    Quản lý thiết bị dạy học đảm bảo thiết bị được trang bị, sử dụng và bảo trì hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thiết bị dạy học?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách giáo dục, cơ sở hạ tầng và yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực của cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên.

  3. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý về quản lý thiết bị?
    Thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, tổ chức hội thảo và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn nhằm nâng cao kỹ năng và trách nhiệm quản lý.

  4. Quy trình bảo quản và bảo trì thiết bị dạy học được thực hiện như thế nào?
    Bao gồm lập kế hoạch định kỳ, phân công nhân sự chuyên trách, tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất và kiểm tra, sửa chữa kịp thời khi phát hiện hư hỏng.

  5. Làm sao để đảm bảo tính minh bạch trong việc trang bị thiết bị dạy học?
    Thực hiện quy trình mua sắm công khai, có sự giám sát của các cơ quan tài chính, công khai kế hoạch và báo cáo sử dụng kinh phí rõ ràng.

Kết luận

  • Quản lý thiết bị dạy học là yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về vai trò TBDH là tích cực, nhưng thực trạng trang bị và quản lý còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thiết bị, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, tăng cường quản lý trang bị, sử dụng và bảo trì thiết bị với tính khả thi cao.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại để phát triển bền vững công tác quản lý thiết bị dạy học trong giai đoạn tiếp theo.

Học viện và các đơn vị liên quan cần hành động ngay để triển khai các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị dạy học, góp phần thực hiện thành công mục tiêu đổi mới giáo dục và đào tạo trong thời kỳ hội nhập quốc tế.