Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam, việc quản lý thiết bị dạy học (TBDH) đóng vai trò then chốt nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHSP TP.HCM) là một trong 14 trường đại học trọng điểm quốc gia, được Bộ Giáo dục và Đào tạo ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị dạy học với tổng mức đầu tư lên đến hơn 26 tỷ đồng trong hai giai đoạn 2006-2010 và 2011-2015, cùng ngân sách thường xuyên khoảng 2 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, thực trạng quản lý TBDH tại trường còn nhiều bất cập như thiết bị không đồng bộ, xuống cấp, thiếu nhân lực kỹ thuật và chưa có các chương trình tập huấn bài bản cho giảng viên và cán bộ quản lý.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định thực trạng quản lý TBDH tại Trường ĐHSP TP.HCM và đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khoa và một số đơn vị chức năng của trường trong giai đoạn hiện tại, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giảng viên, chuyên viên phụ trách thiết bị và sinh viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý thiết bị, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực phía Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý thiết bị dạy học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục vi mô: Quản lý giáo dục là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, sinh viên và các lực lượng xã hội nhằm đạt mục tiêu giáo dục của nhà trường. Quản lý thiết bị dạy học là một phần quan trọng trong quản lý nhà trường, bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.

  • Lý thuyết quản lý thiết bị dạy học: TBDH là các phương tiện vật chất hỗ trợ quá trình dạy và học, bao gồm máy tính, máy chiếu, thiết bị thí nghiệm, phần mềm dạy học... Quản lý TBDH là quá trình tác động có hệ thống nhằm xây dựng, trang bị, sử dụng và bảo quản thiết bị một cách hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, chức năng quản lý (kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra), thiết bị dạy học, quản lý thiết bị dạy học, hiệu quả sử dụng thiết bị.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích lý luận và khảo sát thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 338 đối tượng gồm 44 cán bộ quản lý, 114 giảng viên và chuyên viên phụ trách thiết bị, 180 sinh viên tại Trường ĐHSP TP.HCM. Dữ liệu được thu thập qua phiếu khảo sát và phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý và giảng viên.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 16.0 để xử lý số liệu khảo sát, phân tích thống kê mô tả, đánh giá mức độ thực trạng về số lượng, chất lượng, sử dụng và bảo quản TBDH. Các chỉ số đánh giá được quy đổi theo thang điểm 4 mức độ từ "không thực hiện" đến "rất thường xuyên" hoặc "tốt".

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian gần đây, tập trung khảo sát thực trạng hiện tại và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng số lượng TBDH:

    • 68,2% cán bộ quản lý và 67,5% giảng viên đánh giá TBDH ở mức "tạm đủ".
    • 28,1% sinh viên cho rằng TBDH còn thiếu, đặc biệt tại cơ sở 222 Lê Văn Sĩ có 11 phòng chưa được trang bị máy chiếu và âm thanh cố định.
    • Không có ý kiến nào cho rằng thiết bị thừa.

  2. Chất lượng TBDH:

    • 72,7% cán bộ quản lý, 71,1% giảng viên và 83,3% sinh viên đánh giá chất lượng TBDH ở mức "trung bình".
    • Thiết bị trình chiếu như máy chiếu, máy tính đã hết hạn sử dụng theo quy định (20% hao mòn/năm, cần thay thế sau 5 năm) nhưng chưa được thay mới kịp thời do hạn chế tài chính.

  3. Sử dụng TBDH:

    • 77,2% cán bộ quản lý, 78,1% giảng viên và 69,4% sinh viên cho biết TBDH được sử dụng "rất thường xuyên".
    • Giảng viên ứng dụng công nghệ thông tin tích cực, sử dụng máy chiếu và phần mềm PowerPoint trong giảng dạy, sinh viên tham gia trình bày nhóm qua máy chiếu.

  4. Kỹ năng sử dụng TBDH:

    • 84,1% cán bộ quản lý, 83,3% giảng viên và 65,6% sinh viên đánh giá kỹ năng sử dụng TBDH ở mức "khá".
    • Giảng viên trẻ có khả năng tiếp cận công nghệ mới nhanh, tự học hỏi nâng cao kỹ năng sử dụng thiết bị.

  5. Hiệu quả sử dụng TBDH:

    • 81,8% cán bộ quản lý, 82,5% giảng viên và 69,4% sinh viên đánh giá hiệu quả sử dụng TBDH ở mức "khá".
    • Thiết bị được sử dụng tối đa công suất, đặc biệt tại khoa Công nghệ Thông tin với phòng máy hoạt động từ 6h30 sáng đến 21h tối.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy mặc dù TBDH tại Trường ĐHSP TP.HCM được sử dụng rất thường xuyên và có hiệu quả tương đối cao, nhưng chất lượng và số lượng thiết bị còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy. Việc thiết bị trình chiếu đã hết hạn sử dụng nhưng chưa được thay thế kịp thời là nguyên nhân chính khiến chất lượng TBDH chỉ đạt mức trung bình. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong ngành giáo dục cho thấy sự xuống cấp thiết bị ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học.

Kỹ năng sử dụng TBDH của giảng viên và cán bộ quản lý được đánh giá khá cao, phản ánh sự nỗ lực tự học và ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Tuy nhiên, việc thiếu các chương trình tập huấn chính thức và nhân lực kỹ thuật chuyên trách còn hạn chế khả năng khai thác tối đa thiết bị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá về số lượng, chất lượng, tần suất sử dụng, kỹ năng và hiệu quả sử dụng TBDH theo từng nhóm đối tượng khảo sát, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý thiết bị hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư và thay thế thiết bị cũ

    • Thực hiện kế hoạch thay thế thiết bị trình chiếu, máy tính đã hết hạn sử dụng trong vòng 1-2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Quản trị Thiết bị và Phòng Kế hoạch Tài chính.

  2. Xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng sử dụng TBDH

    • Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ cho giảng viên, cán bộ quản lý và nhân viên kỹ thuật về vận hành, bảo trì và ứng dụng thiết bị.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo phối hợp Phòng Quản trị Thiết bị, định kỳ hàng năm.

  3. Tăng cường nhân lực kỹ thuật chuyên trách

    • Tuyển dụng và đào tạo thêm cán bộ kỹ thuật phục vụ lớp học, đảm bảo tỷ lệ phù hợp với quy mô thiết bị và số lượng phòng học.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tổ chức Hành chính, trong vòng 1 năm.

  4. Xây dựng quy trình quản lý, sử dụng và bảo quản thiết bị chặt chẽ

    • Ban hành nội quy, quy định rõ ràng về việc mượn, trả, bảo quản thiết bị, đồng thời tăng cường kiểm tra, đánh giá định kỳ.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Quản trị Thiết bị phối hợp các khoa và đơn vị liên quan, triển khai ngay trong năm học hiện tại.

  5. Khuyến khích sáng kiến và nâng cao nhận thức về vai trò TBDH

    • Tổ chức các cuộc thi sáng kiến cải tiến sử dụng thiết bị, tuyên dương cán bộ, giảng viên có thành tích xuất sắc trong quản lý và sử dụng TBDH.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Công tác Chính trị và Học sinh Sinh viên, hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường đại học và cơ sở đào tạo

    • Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý thiết bị dạy học hiệu quả, nâng cao chất lượng đào tạo.

  2. Giảng viên và chuyên viên phụ trách thiết bị dạy học

    • Nâng cao nhận thức, kỹ năng sử dụng và bảo quản thiết bị, áp dụng các biện pháp quản lý khoa học.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, khoa học giáo dục

    • Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh, thành phố và Bộ Giáo dục và Đào tạo

    • Làm căn cứ xây dựng các văn bản quy phạm, chính sách hỗ trợ công tác quản lý thiết bị dạy học trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý thiết bị dạy học lại quan trọng trong giáo dục đại học?
    Quản lý thiết bị dạy học giúp đảm bảo thiết bị được trang bị, sử dụng và bảo quản hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, đồng thời tiết kiệm nguồn lực đầu tư.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý thiết bị dạy học tại Trường ĐHSP TP.HCM là gì?
    Thiết bị xuống cấp chưa được thay thế kịp thời, thiếu nhân lực kỹ thuật chuyên trách, chưa có chương trình tập huấn bài bản cho giảng viên và cán bộ quản lý.

  3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học cho giảng viên?
    Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn định kỳ, khuyến khích tự học và chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật khi cần thiết.

  4. Nguồn kinh phí để đầu tư thiết bị dạy học được huy động như thế nào?
    Chủ yếu từ ngân sách nhà nước, ngân sách thường xuyên của trường, cùng với các nguồn hỗ trợ từ cộng đồng và các tổ chức bên ngoài.

  5. Các biện pháp nào giúp bảo quản thiết bị dạy học hiệu quả?
    Xây dựng kế hoạch bảo trì định kỳ, phân công cán bộ chuyên trách, ghi chép sổ sách đầy đủ, kiểm tra định kỳ và xử lý kịp thời các hư hỏng.

Kết luận

  • Quản lý thiết bị dạy học tại Trường ĐHSP TP.HCM hiện đạt mức sử dụng rất thường xuyên và hiệu quả khá, tuy nhiên số lượng và chất lượng thiết bị còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy.
  • Kỹ năng sử dụng thiết bị của giảng viên và cán bộ quản lý được đánh giá khá, phản ánh sự nỗ lực tiếp cận công nghệ mới.
  • Các chức năng quản lý như kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra cần được thực hiện đồng bộ và hiệu quả hơn để nâng cao chất lượng quản lý thiết bị.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về đầu tư thiết bị, đào tạo nhân lực, xây dựng quy trình quản lý và nâng cao nhận thức nhằm cải thiện thực trạng hiện tại.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các trường đại học khác trong việc quản lý thiết bị dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị chức năng của Trường ĐHSP TP.HCM cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị dạy học, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp.