I. Tổng Quan Quản Lý Tài Chính Trường CĐSP Thái Nguyên
Quản lý tài chính là một khâu quan trọng trong quản lý kinh tế xã hội, mang tính tổng hợp cao. Quản lý tài chính hiệu quả tạo ra cơ chế quản lý thích hợp, tác động tích cực đến các quá trình kinh tế xã hội. Việc quản lý, sử dụng nguồn tài chính ở các đơn vị sự nghiệp liên quan trực tiếp đến hiệu quả kinh tế xã hội, cần được giám sát, kiểm tra để hạn chế tiêu cực và nâng cao hiệu quả sử dụng. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt trong cơ chế quản lý tài chính. Hoàn thiện công tác quản lý tài chính hiệu quả tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các cơ sở giáo dục công lập, là rất cần thiết. Theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP, quản lý hiệu quả nguồn tài chính trở thành nhiệm vụ trọng tâm, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đơn vị, thu nhập của cán bộ, giảng viên. Quản lý chặt chẽ các nguồn thu, đánh giá hiệu quả hoạt động, tạo khuôn khổ chi tiêu phù hợp, đảm bảo nguồn tài chính cho hoạt động và phát triển.
1.1. Khái niệm và phân loại đơn vị sự nghiệp có thu
Theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP, đơn vị sự nghiệp công lập có thu là đơn vị do cơ quan Nhà nước thành lập, cung cấp dịch vụ công trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao. Nhà nước đầu tư cơ sở vật chất, đảm bảo một phần hoặc toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên. Đơn vị được phép thu phí, lệ phí, hoạt động sản xuất, cung ứng dịch vụ để bù đắp chi phí và tăng thu nhập. Đơn vị có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản riêng và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định. Các đơn vị sự nghiệp công lập được phân loại theo nguồn thu (tự đảm bảo toàn bộ, một phần chi phí, hoặc do NSNN đảm bảo) và theo lĩnh vực hoạt động (giáo dục, y tế, văn hóa,...).
1.2. Xác định đơn vị sự nghiệp theo khả năng tự chủ tài chính
Theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, đơn vị sự nghiệp công lập được xếp vào 4 mức độ tự chủ: tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư, tự bảo đảm chi thường xuyên, tự bảo đảm một phần chi thường xuyên, và do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên. Việc phân loại này dựa trên khả năng tự trang trải chi phí hoạt động từ nguồn thu sự nghiệp. Các đơn vị tự chủ cao sẽ có quyền tự quyết lớn hơn trong quản lý tài chính và hoạt động.
II. Quản Lý Tài Chính Hiệu Quả Yếu Tố Nguyên Tắc Cốt Lõi
Quản lý tài chính là quản lý các hoạt động huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực tài chính bằng các phương pháp tổng hợp. Việc lập dự toán phải dựa trên chính sách, chế độ, định mức chi ngân sách nhà nước, đảm bảo chi tiết và thuyết minh rõ ràng. Quá trình chi tiêu phải tuân thủ dự toán, chế độ, tiêu chuẩn, định mức và quy chế chi tiêu nội bộ, đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm. Các đơn vị thực hiện tự chủ tài chính phải rà soát quy chế chi tiêu nội bộ để đảm bảo rõ ràng và tuân thủ quy định. Các nguyên tắc quản lý tài chính bao gồm: chi tiêu theo tiêu chuẩn định mức, tiết kiệm, lập dự toán và quyết toán, quản lý các khoản thu sự nghiệp, gắn liền với chức năng nhiệm vụ, và lựa chọn hình thức kế toán phù hợp.
2.1. Yêu cầu quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
Việc lập dự toán phải dựa trên chính sách, chế độ, định mức chi ngân sách nhà nước, dự toán phải bảo đảm chi tiết theo từng nội dung chi, thuyết minh rõ cơ sở căn cứ tính toán từng nội dung chi theo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định. Quá trình thực hiện chi các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách phải thực hiện chi theo đúng dự toán được giao, chế độ tiêu chuẩn, định mức quy định và quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị, bảo đảm sử dụng kinh phí hiệu quả, tiết kiệm; kinh phí kinh phí đặc thù cuối năm chi không hết phải hoàn trả lại ngân sách hoặc báo cáo cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển sang năm sau chi tiếp theo quy định của chế độ tài chính hiện hành.
2.2. Nguyên tắc quản lý tài chính cần tuân thủ
Khi quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây: Chi tiêu phải thực hiện theo tiêu chuẩn định mức quy định, chi đúng mục đích, đúng dự toán được duyệt, không được lấy khoản chi này để chi cho các khoản chi khác nếu không được cơ quan tài chính đồng ý. Triệt để tiết kiệm chống lãng phí, các khoản chi có tính chất không cần thiết, phô trương hình thức thì không được phép chi, các khoản tiết kiệm sẽ được sử dụng để nâng cao chất lượng hoạt động của đơn vị. Thực hiện lập dự toán, quyết toán của Nhà nước, việc chi tiêu phải có đầy đủ chứng từ hợp lệ, hợp pháp để làm căn cứ cho cơ quan tài chính giám sát, kiểm tra.
III. Nội Dung Quản Lý Tài Chính Lập Dự Toán Chi Tiêu
Nội dung quản lý tài chính bao gồm công tác lập dự toán thu chi ngân sách, tổ chức thực hiện dự toán thu chi và quyết toán thu chi. Lập dự toán ngân sách là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm một cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Có hai phương pháp lập dự toán thường được sử dụng là phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ và phương pháp lập dự toán cấp không. Chấp hành dự toán là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế tài chính, hành chính nhằm biến các chỉ tiêu thu chi ghi trong dự toán ngân sách của đơn vị thành hiện thực.
3.1. Công tác lập dự toán thu chi ngân sách
Lập dự toán ngân sách là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm một cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Có hai phương pháp lập dự toán thường được sử dụng là phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ và phương pháp lập dự toán cấp không. Mỗi phương pháp lập dự toán trên có những đặc điểm riêng cùng những ưu, nhược điểm và điều kiện vận dụng khác nhau.
3.2. Tổ chức thực hiện dự toán thu chi hiệu quả
Chấp hành dự toán là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế tài chính, hành chính nhằm biến các chỉ tiêu thu chi ghi trong dự toán ngân sách của đơn vị thành hiện thực. Trên cơ sở dự toán ngân sách được giao, các đơn vị sự nghiệp tổ chức triển khai thực hiện, đưa ra các biện pháp cần thiết đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ thu chi được giao đồng thời phải có kế hoạch sử dụng kinh phí ngân sách theo đúng mục đích, chế độ, tiết kiệm và có hiệu quả.
3.3. Quyết toán thu chi Đảm bảo minh bạch và chính xác
Quyết toán thu chi là quá trình tổng hợp và kiểm tra toàn bộ số liệu thu chi thực tế của đơn vị trong một kỳ kế toán, đối chiếu với dự toán đã được duyệt và các quy định hiện hành để xác định kết quả tài chính cuối cùng. Quyết toán phải được lập đúng thời gian quy định, đầy đủ chứng từ, số liệu chính xác và được kiểm toán độc lập (nếu cần) để đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật.
IV. Thực Trạng Quản Lý Tài Chính Tại CĐSP Thái Nguyên
Trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên trực thuộc UBND tỉnh Thái Nguyên, là đơn vị sự nghiệp công lập do Nhà nước đảm bảo chi thường xuyên. Việc thực hiện Nghị định số 43/2006/NĐ-CP đã tạo ra những thay đổi đáng kể trong nhận thức của cán bộ giảng viên, tạo tính tự chủ cho đơn vị trong việc ra các quyết định tài chính. Trường đã thực hiện đầy đủ cơ chế quản lý tài chính, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm; quản lý, sử dụng hiệu quả tài sản, nguồn nhân lực để phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động. Công tác quản lý tài chính đã đi vào nề nếp, cơ bản đáp ứng được các yêu cầu đề ra. Tuy nhiên, trường chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc thực hiện tự chủ về tài chính, thói quen làm việc theo cơ chế cũ vẫn còn tồn tại, gây ra những bất cập.
4.1. Giới thiệu chung về trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên
Trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND tỉnh Thái Nguyên. Trường có chức năng đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cho các cấp học mầm non, tiểu học và trung học cơ sở. Trường cũng thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng để nâng cao chất lượng đào tạo.
4.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường
Trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên đã thực hiện đầy đủ cơ chế quản lý tài chính, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP. Trường quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản, nguồn nhân lực để phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động. Tuy nhiên, việc thực hiện tự chủ tài chính còn gặp nhiều khó khăn do thiếu kinh nghiệm và thói quen làm việc theo cơ chế cũ.
4.3. Đánh giá chung về quản lý tài chính hiện tại
Công tác quản lý tài chính ở Trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên đã đi vào nề nếp, cơ bản đáp ứng được các yêu cầu đề ra. Tuy nhiên, thời gian triển khai vừa qua cho thấy trường chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc thực hiện tự chủ về tài chính, hơn nữa thói quen làm việc theo cơ chế cũ vẫn còn tồn tại nên việc thực hiện cải cách công tác quản lý tài chính còn nhiều bất cập, chưa thật sự hiệu quả.
V. Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Lý Tài Chính Tại CĐSP TN
Để hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên, cần xác định rõ định hướng, mục tiêu quản lý tài chính. Các giải pháp bao gồm: khai thác nguồn thu, quản lý chi tiêu, nâng cao năng lực và vai trò của công tác kế toán - tài chính. Về cơ chế, chính sách của Nhà nước, cần có những điều chỉnh phù hợp để tạo điều kiện cho các trường tự chủ tài chính. Về phía UBND tỉnh Thái Nguyên, cần có sự hỗ trợ và tạo điều kiện để trường phát triển.
5.1. Giải pháp khai thác nguồn thu hiệu quả
Để tăng cường nguồn thu cho trường, cần đa dạng hóa các hoạt động dịch vụ, liên kết đào tạo, nghiên cứu khoa học. Trường có thể mở các lớp bồi dưỡng ngắn hạn, tư vấn tuyển sinh, cho thuê cơ sở vật chất,... Đồng thời, cần tăng cường công tác xã hội hóa giáo dục, kêu gọi sự đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân.
5.2. Giải pháp quản lý chi tiêu tiết kiệm và hiệu quả
Để quản lý chi tiêu hiệu quả, cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ rõ ràng, minh bạch. Thực hiện tiết kiệm chi phí hành chính, chi phí điện nước, chi phí đi lại,... Ưu tiên đầu tư cho các hoạt động chuyên môn, nâng cao chất lượng đào tạo. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng kinh phí.
5.3. Nâng cao năng lực đội ngũ kế toán và tài chính
Đội ngũ kế toán và tài chính đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý tài chính. Cần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ này thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng. Đồng thời, cần trang bị các phần mềm kế toán hiện đại để nâng cao hiệu quả công việc.
VI. Kiến Nghị Về Cơ Chế Chính Sách Quản Lý Tài Chính
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các trường cao đẳng sư phạm tự chủ tài chính, cần có những điều chỉnh về cơ chế, chính sách từ phía Nhà nước và UBND tỉnh. Cần có hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng nguồn thu từ hoạt động dịch vụ, liên kết đào tạo. Đồng thời, cần tăng cường phân cấp, trao quyền tự chủ cho các trường trong việc quyết định các vấn đề tài chính.
6.1. Kiến nghị đối với Nhà nước về chính sách tài chính
Nhà nước cần ban hành các văn bản pháp quy hướng dẫn cụ thể về cơ chế tự chủ tài chính cho các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các trường cao đẳng sư phạm. Cần có chính sách khuyến khích các trường tăng cường nguồn thu từ hoạt động dịch vụ, liên kết đào tạo. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính.
6.2. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Thái Nguyên
UBND tỉnh Thái Nguyên cần có sự hỗ trợ và tạo điều kiện để trường Cao đẳng sư phạm Thái Nguyên phát triển. Cần tăng cường đầu tư cho cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Đồng thời, cần có chính sách thu hút và giữ chân đội ngũ giảng viên giỏi.
