Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển không ngừng của lực lượng vũ trang, công tác quản lý tài chính tại các đơn vị dự toán Quân đội ngày càng trở nên cấp thiết. Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Long An, với quân số dao động khoảng 1.800 đến 2.000 quân, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an ninh quốc phòng khu vực miền Tây Nam Bộ. Giai đoạn 2016-2018, công tác quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An đã có nhiều chuyển biến tích cực, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN).

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An trong giai đoạn 2016-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong giai đoạn 2020-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động lập dự toán, phân bổ, cấp phát, thanh toán và quyết toán ngân sách tại Bộ CHQS tỉnh Long An, đồng thời đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý tài chính trong các đơn vị dự toán Quân đội, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ quốc phòng trong điều kiện ngân sách còn hạn chế. Qua đó, giúp Bộ CHQS tỉnh Long An hoàn thiện quy trình quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý tài chính công và mô hình quản lý ngân sách nhà nước trong Quân đội. Lý thuyết quản lý tài chính công nhấn mạnh vai trò của việc lập kế hoạch, phân bổ, sử dụng và kiểm soát nguồn lực tài chính nhằm đạt hiệu quả tối ưu trong việc thực hiện các nhiệm vụ công. Mô hình quản lý ngân sách nhà nước trong Quân đội tập trung vào quy trình lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách, đảm bảo tính minh bạch, kỷ luật và hiệu quả trong quản lý tài chính.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

  • Tài chính đơn vị dự toán Quân đội: hệ thống các quan hệ tài chính trong các đơn vị trực tiếp nhận và sử dụng ngân sách nhà nước để thực hiện nhiệm vụ quân sự.
  • Quản lý tài chính: hoạt động tổ chức, chỉ huy, điều hành và giám sát các hoạt động tài chính nhằm đạt mục tiêu đã đề ra.
  • Hiệu quả quản lý tài chính: mức độ hoàn thành các nội dung quản lý tài chính so với yêu cầu đặt ra, sử dụng tối ưu nguồn lực tài chính trong điều kiện cụ thể.
  • Chu trình quản lý ngân sách: bao gồm lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách.
  • Phân cấp quản lý tài chính: sự phân chia trách nhiệm và quyền hạn quản lý tài chính giữa các cấp, ngành trong hệ thống Quân đội.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với phân tích thống kê số liệu thực tế. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu ngân sách, báo cáo tài chính, dự toán và quyết toán ngân sách của Bộ CHQS tỉnh Long An giai đoạn 2016-2018, cùng các văn bản pháp luật liên quan như Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13, Điều lệ công tác tài chính Quân đội nhân dân Việt Nam, các chỉ thị và quy chế của Bộ Quốc phòng.

Phương pháp chọn mẫu tập trung vào toàn bộ các đơn vị dự toán trực thuộc Bộ CHQS tỉnh Long An, gồm 15 Ban CHQS cấp huyện và các phòng, ban chức năng. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các báo cáo tài chính và dự toán ngân sách trong giai đoạn nghiên cứu.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm giữa dự toán và phân bổ ngân sách, phân tích biến động quân số và chi tiêu, đồng thời đối chiếu với các quy định pháp luật và tiêu chuẩn quản lý tài chính. Quá trình nghiên cứu kết hợp giữa lý luận và thực tiễn nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chất lượng lập dự toán ngân sách: Trong giai đoạn 2016-2018, tỷ lệ dự toán ngân sách Bộ CHQS tỉnh Long An lập so với chỉ tiêu ngân sách được cấp trên phân bổ dao động từ 103,05% năm 2016 lên 105,19% năm 2018, cho thấy sự chủ động và sát thực tế trong lập dự toán. Cụ thể, năm 2018, tổng dự toán lập là 215.881 triệu đồng, trong khi ngân sách phân bổ là 227.076 triệu đồng, đạt 95,1% so với phân bổ.

  2. Biến động quân số và ảnh hưởng đến chi phí lương, phụ cấp: Quân số thực hiện thấp hơn dự toán ngân sách khoảng 2,35% năm 2018 và 2,8% năm 2016, trong khi năm 2017 quân số thực hiện cao hơn dự toán 11,8%. Sự biến động này ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí lương, phụ cấp và tiền ăn, tuy nhiên Bộ CHQS đã lập dự toán sát với thực tế, đảm bảo cân đối ngân sách.

  3. Phân bổ ngân sách cho các khoản chi: Tỷ lệ phân bổ kinh phí nghiệp vụ tăng từ 93,35% năm 2016 lên 98,13% năm 2018, thể hiện sự cải thiện trong việc phân bổ ngân sách cho các ngành, đơn vị. Các khoản chi lương, phụ cấp, trợ cấp và tiền ăn được phân bổ triệt để, đảm bảo quyền lợi cho quân nhân và công nhân viên quốc phòng.

  4. Quản lý cấp phát và thanh toán kinh phí: Quy trình cấp phát, thanh toán và kiểm soát chi ngân sách được thực hiện chặt chẽ, minh bạch, tuân thủ các quy định của pháp luật và nội quy Quân đội. Việc thanh toán các khoản chi cá nhân qua chuyển khoản đảm bảo kịp thời và chính xác.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Bộ CHQS tỉnh Long An đã thực hiện tốt công tác lập dự toán và phân bổ ngân sách, phù hợp với yêu cầu quản lý tài chính trong Quân đội. Việc biến động quân số ảnh hưởng đến chi phí lương, phụ cấp là điều khó tránh khỏi, tuy nhiên sự chủ động trong lập dự toán giúp đơn vị cân đối ngân sách hiệu quả.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính Quân đội, kết quả này tương đồng với báo cáo của ngành tài chính Quân đội về việc nâng cao chất lượng lập dự toán và quản lý ngân sách trong các đơn vị dự toán. Việc tăng tỷ lệ phân bổ kinh phí nghiệp vụ cho thấy sự quan tâm hơn đến các hoạt động chuyên môn, góp phần nâng cao hiệu quả công tác.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như việc lập nhu cầu chi quý còn mang tính hình thức, chưa phản ánh sát tình hình thực tế; một số khoản chi chưa đảm bảo chặt chẽ về mặt pháp lý; và khó khăn trong bảo đảm vốn đầu tư xây dựng cơ bản do nguồn ngân sách hạn chế. Những vấn đề này cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh dự toán và phân bổ ngân sách, biểu đồ biến động quân số và tỷ lệ phân bổ các khoản chi, giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập dự toán ngân sách sát thực tế: Động viên các ngành, đơn vị thực hiện phân tích kỹ lưỡng các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu chi tiêu, tránh tình trạng lập dự toán mang tính hình thức. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ dự toán sát với phân bổ ngân sách trên 98% trong giai đoạn 2020-2025. Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính Bộ CHQS tỉnh Long An phối hợp với các phòng, ban nghiệp vụ.

  2. Nâng cao hiệu quả quản lý cấp phát và thanh toán kinh phí: Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính, xây dựng hệ thống phần mềm quản lý ngân sách và thanh toán điện tử để đảm bảo tính minh bạch, kịp thời và chính xác. Thời gian triển khai trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính phối hợp với Phòng Công nghệ thông tin.

  3. Tăng cường kiểm tra, thanh tra tài chính định kỳ: Thiết lập kế hoạch kiểm tra tài chính hàng quý, tập trung vào các khoản chi lớn, chi đầu tư xây dựng và chi chính sách xã hội nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính phối hợp với Thanh tra Bộ CHQS tỉnh.

  4. Hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các ngành nghiệp vụ và cơ quan tài chính: Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ trong công tác lập dự toán, phân bổ, cấp phát và quyết toán ngân sách, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các bên liên quan. Thời gian thực hiện trong năm 2020. Chủ thể thực hiện: Đảng ủy và Ban Chỉ huy Bộ CHQS tỉnh Long An.

  5. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công, kỹ năng lập dự toán và kiểm soát chi tiêu cho cán bộ tài chính các cấp. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính phối hợp với Học viện Hậu cần.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính trong Quân đội: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính đơn vị dự toán, giúp nâng cao hiệu quả công tác lập dự toán, phân bổ và kiểm soát ngân sách.

  2. Lãnh đạo Bộ CHQS các tỉnh, thành phố: Tham khảo các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, áp dụng phù hợp với đặc thù từng địa phương nhằm đảm bảo nguồn lực tài chính phục vụ nhiệm vụ quốc phòng.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế, tài chính công: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý tài chính công trong lĩnh vực quân sự, đặc biệt là các quy trình, tiêu chuẩn và phương pháp quản lý ngân sách nhà nước.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và ngân sách: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý tài chính tại các đơn vị dự toán thuộc Quân đội, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An có những đặc điểm gì nổi bật?
    Quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An tuân thủ nguyên tắc tiết kiệm, chấp hành nghiêm các chế độ, tiêu chuẩn, đồng thời đảm bảo tính kịp thời và hiệu quả trong phân bổ và sử dụng ngân sách. Đặc điểm nổi bật là sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành nghiệp vụ và cơ quan tài chính, cùng với việc áp dụng quy trình quản lý ngân sách chặt chẽ.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An?
    Hiệu quả quản lý tài chính chịu ảnh hưởng bởi biến động quân số, khả năng bảo đảm ngân sách của cấp trên, chất lượng lập dự toán, công tác kiểm soát chi tiêu và năng lực đội ngũ cán bộ tài chính. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các phòng, ban nghiệp vụ cũng đóng vai trò quan trọng.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong các đơn vị dự toán Quân đội?
    Cần tăng cường công tác lập dự toán sát thực tế, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra, thanh tra và hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các ngành nghiệp vụ và cơ quan tài chính.

  4. Quy trình lập dự toán ngân sách tại Bộ CHQS tỉnh Long An được thực hiện như thế nào?
    Quy trình gồm ba bước chính: hướng dẫn lập dự toán và thông báo số kiểm tra; lập và thảo luận dự toán; quyết định phân bổ và giao dự toán. Dự toán được lập dựa trên các căn cứ như nhiệm vụ, tổ chức biên chế, tiêu chuẩn định mức và kinh nghiệm thực tế.

  5. Bộ CHQS tỉnh Long An đã áp dụng những biện pháp nào để kiểm soát chi ngân sách?
    Bộ CHQS tỉnh thực hiện kiểm soát chi trước, trong và sau khi chi tiêu, bao gồm kiểm tra tính hợp pháp của chứng từ, tuân thủ các quy định về quản lý giá, và sự tham gia kiểm soát của chỉ huy đơn vị, cơ quan tài chính và kho bạc nhà nước. Việc kiểm soát này góp phần hạn chế sai phạm và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý tài chính tại Bộ CHQS tỉnh Long An giai đoạn 2016-2018, đồng thời chỉ ra các ưu điểm và hạn chế trong công tác lập dự toán, phân bổ, cấp phát và quyết toán ngân sách.
  • Phân tích số liệu cho thấy sự chủ động trong lập dự toán và phân bổ ngân sách, tuy nhiên còn tồn tại một số hạn chế về quản lý chi tiêu và kiểm soát tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, bao gồm tăng cường lập dự toán sát thực tế, áp dụng công nghệ thông tin, kiểm tra thanh tra định kỳ và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hoàn thiện quy trình quản lý tài chính trong các đơn vị dự toán Quân đội, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo cán bộ và xây dựng hệ thống quản lý tài chính hiện đại, nhằm đảm bảo nguồn lực tài chính phục vụ hiệu quả nhiệm vụ quốc phòng trong giai đoạn 2020-2025.

Call-to-action: Các cơ quan, đơn vị liên quan cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các chính sách mới nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của lực lượng vũ trang trong thời kỳ mới.