Tổng quan nghiên cứu

Bạo lực học đường (BLHĐ) là một vấn đề xã hội nghiêm trọng, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ em ở lứa tuổi mầm non – giai đoạn phát triển quan trọng và nhạy cảm nhất trong cuộc đời. Theo ước tính, các vụ việc BLHĐ tại các trường mầm non công lập trên địa bàn thành phố Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước đang có xu hướng gia tăng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ cho trẻ em tại các trường mầm non công lập trên địa bàn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí hiệu quả, góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh và thân thiện.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 6/10 trường mầm non công lập tại thành phố Đồng Xoài trong năm học 2018-2019 và học kỳ 1 năm học 2019-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và cha mẹ trẻ về phòng chống BLHĐ, đồng thời cải thiện chất lượng quản lí và tổ chức các hoạt động phòng chống bạo lực trong trường mầm non. Các chỉ số như mức độ nhận thức đúng đắn về BLHĐ đạt trên 80% ở các nhóm đối tượng khảo sát, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế trong việc tổ chức và kiểm soát hoạt động phòng chống bạo lực.

Kết quả nghiên cứu không chỉ giúp các trường mầm non công lập tại Đồng Xoài nâng cao hiệu quả công tác phòng chống BLHĐ mà còn góp phần tạo dựng niềm tin cho cha mẹ trẻ, đảm bảo sự phát triển toàn diện và bền vững cho trẻ em trong môi trường giáo dục.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên quan điểm hệ thống – cấu trúc, trong đó quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ được xem như một hệ thống gồm các yếu tố liên kết chặt chẽ như môi trường xã hội, môi trường vật chất nhà trường, sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục, năng lực và phẩm chất của cán bộ quản lí (CBQL), giáo viên (GV). Quan điểm lịch sử – logic được vận dụng để đánh giá thực trạng và phát triển các biện pháp quản lí phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của trường mầm non. Quan điểm thực tiễn nhấn mạnh việc áp dụng các biện pháp quản lí dựa trên tình hình thực tế nhằm khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả công tác phòng chống BLHĐ.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Bạo lực học đường (BLHĐ): Hành vi làm tổn thương thể chất, tinh thần của trẻ trong môi trường học đường.
  • Phòng chống BLHĐ: Các hoạt động nhằm ngăn ngừa, phát hiện và xử lí các hành vi bạo lực trong trường học.
  • Quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ: Quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động phòng chống bạo lực trong trường mầm non.
  • Môi trường giáo dục an toàn: Môi trường thân thiện, lành mạnh, không có hành vi bạo lực, tạo điều kiện phát triển toàn diện cho trẻ.
  • Bầu không khí tâm lí tích cực: Mối quan hệ thân thiện, hòa đồng giữa GV với trẻ và giữa trẻ với trẻ, góp phần giảm thiểu hành vi bạo lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Cỡ mẫu khảo sát gồm 95 cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và cha mẹ trẻ tại 6 trường mầm non công lập trên địa bàn thành phố Đồng Xoài. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.

Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Dữ liệu sơ cấp thu thập qua bảng hỏi khảo sát, phỏng vấn sâu và phân tích sản phẩm hoạt động (kế hoạch, báo cáo, biên bản họp).
  • Dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, nghị định, chỉ thị của Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến phòng chống BLHĐ.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS phiên bản 22.0, sử dụng các thống kê mô tả, kiểm định tương quan và phân tích nội dung phỏng vấn. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm học 2018-2019 đến học kỳ 1 năm học 2019-2020, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và đánh giá thực trạng chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về BLHĐ: Trên 85% cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và cha mẹ trẻ nhận thức đúng về vai trò, mục tiêu và các hành vi bạo lực học đường. Tuy nhiên, khoảng 15% vẫn còn nhầm lẫn giữa hành vi cảm xúc nhất thời và hành vi bạo lực, cũng như chưa nhận diện đúng các đối tượng gây bạo lực (ví dụ bạn cùng lớp).
  2. Thực trạng hoạt động phòng chống BLHĐ: Các trường đã triển khai các nội dung tuyên truyền, tổ chức hoạt động và điều kiện thực hiện phòng chống BLHĐ nhưng hiệu quả chưa cao. Ví dụ, hình thức tuyên truyền còn đơn điệu, chưa đa dạng; chỉ khoảng 60% giáo viên được đào tạo kỹ năng xử lí tình huống bạo lực; hệ thống camera quan sát chưa được trang bị đầy đủ.
  3. Quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ: Ban giám hiệu thực hiện đầy đủ các chức năng quản lí như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Tuy nhiên, chỉ khoảng 70% trường có kế hoạch phòng chống BLHĐ chi tiết và có sự phối hợp chặt chẽ với cha mẹ trẻ. Việc xây dựng môi trường tâm lí tích cực và chính sách đãi ngộ cho giáo viên còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí.
  4. Yếu tố ảnh hưởng: Môi trường xã hội và giáo dục, nhận thức và năng lực của đội ngũ CBQL, GV là những yếu tố chủ quan có ảnh hưởng lớn đến công tác quản lí phòng chống BLHĐ. Các yếu tố khách quan như trang thiết bị, cơ sở vật chất cũng tác động đáng kể đến hiệu quả hoạt động.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức đúng đắn về BLHĐ là nền tảng quan trọng để triển khai các hoạt động phòng chống hiệu quả. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong tổ chức và quản lí làm giảm hiệu quả thực tế. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc xây dựng bầu không khí tâm lí tích cực và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình được xem là yếu tố then chốt để giảm thiểu BLHĐ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức đúng về BLHĐ ở các nhóm đối tượng, bảng tổng hợp các hoạt động phòng chống BLHĐ được triển khai và mức độ hiệu quả, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan đến quản lí hoạt động.

Việc đầu tư trang thiết bị công nghệ thông tin như camera quan sát được khuyến nghị nhằm tăng cường kiểm soát và giám sát, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ giáo viên. Các hạn chế trong chính sách đãi ngộ và đào tạo cũng cần được khắc phục để tạo động lực cho cán bộ, giáo viên tham gia tích cực hơn vào công tác phòng chống BLHĐ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và cha mẹ trẻ: Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn định kỳ về phòng chống BLHĐ, kỹ năng xử lí tình huống và xây dựng môi trường giáo dục an toàn. Mục tiêu đạt 90% cán bộ, giáo viên và cha mẹ trẻ được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường.
  2. Cải tiến công tác lập kế hoạch phòng chống BLHĐ: Xây dựng kế hoạch chi tiết, có lộ trình cụ thể, lồng ghép các hoạt động phòng chống BLHĐ vào kế hoạch năm học. Đảm bảo 100% trường có kế hoạch được phê duyệt và triển khai hiệu quả trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường mầm non.
  3. Tăng cường tổ chức, chỉ đạo thực hiện phòng chống BLHĐ: Thiết lập cơ chế phối hợp giữa nhà trường, gia đình và các cơ quan chức năng; tổ chức các hoạt động tuyên truyền đa dạng, sinh động. Mục tiêu nâng cao sự phối hợp lên trên 80% trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chức đoàn thể nhà trường.
  4. Đẩy mạnh kiểm tra, đánh giá hoạt động phòng chống BLHĐ: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động. Mục tiêu 100% trường có hệ thống kiểm tra, đánh giá hoạt động phòng chống BLHĐ trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu.
  5. Tăng cường các điều kiện phục vụ: Đầu tư trang thiết bị camera quan sát, cải thiện cơ sở vật chất, đảm bảo môi trường học tập an toàn, lành mạnh. Mục tiêu hoàn thành trang bị thiết bị tại 80% trường trong vòng 18 tháng. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu.

Các biện pháp này có mối quan hệ chặt chẽ, bổ sung lẫn nhau, khi thực hiện đồng bộ sẽ tạo hiệu ứng tích cực, nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ cho trẻ em tại các trường mầm non công lập trên địa bàn thành phố Đồng Xoài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lí giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lí, xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động phòng chống BLHĐ hiệu quả, từ đó cải thiện môi trường giáo dục an toàn.
  2. Giáo viên và nhân viên trường mầm non: Nắm bắt kiến thức, kỹ năng phòng chống BLHĐ, nâng cao nhận thức và phẩm chất nghề nghiệp, góp phần tạo bầu không khí lớp học tích cực, thân thiện.
  3. Cha mẹ trẻ và cộng đồng: Hiểu rõ vai trò phối hợp với nhà trường trong phòng chống BLHĐ, nâng cao trách nhiệm bảo vệ trẻ, tạo sự yên tâm khi gửi con em đến trường.
  4. Các nhà nghiên cứu và cơ quan quản lí giáo dục: Cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và các biện pháp quản lí có tính khả thi để áp dụng hoặc phát triển nghiên cứu sâu hơn về phòng chống BLHĐ trong giáo dục mầm non.

Luận văn cũng phù hợp cho các tổ chức xã hội, các đơn vị đào tạo giáo viên mầm non nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và thực hành phòng chống BLHĐ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bạo lực học đường ở trẻ mầm non có biểu hiện như thế nào?
    BLHĐ ở trẻ mầm non thường biểu hiện qua các hành vi như đánh nhau, xúc phạm bằng lời nói, bắt nạt bạn bè hoặc bị giáo viên bạo hành về thể chất và tinh thần. Ví dụ, trẻ bị đánh hoặc bị la mắng quá mức trong giờ học hoặc giờ chơi.

  2. Tại sao quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ lại quan trọng ở trường mầm non?
    Quản lí giúp xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, ngăn ngừa và xử lí kịp thời các hành vi bạo lực, bảo vệ sự phát triển toàn diện của trẻ. Ví dụ, việc lắp đặt camera giám sát giúp phát hiện sớm các hành vi không phù hợp.

  3. Các biện pháp phòng chống BLHĐ hiệu quả nhất hiện nay là gì?
    Bao gồm nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và cha mẹ trẻ; xây dựng kế hoạch chi tiết; tổ chức tuyên truyền đa dạng; kiểm tra, đánh giá thường xuyên; và đầu tư trang thiết bị giám sát. Các biện pháp này đã được khảo nghiệm và đánh giá là cần thiết, khả thi tại Đồng Xoài.

  4. Làm thế nào để phối hợp hiệu quả giữa nhà trường và gia đình trong phòng chống BLHĐ?
    Thông qua việc tổ chức các buổi họp, tọa đàm, cung cấp thông tin kịp thời về tình hình trẻ, đồng thời hướng dẫn cha mẹ cách quan sát và hỗ trợ trẻ tại nhà. Ví dụ, cha mẹ được hướng dẫn cách nhận biết dấu hiệu trẻ bị bạo hành.

  5. Có những khó khăn nào trong việc quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ tại các trường mầm non?
    Khó khăn gồm hạn chế về trang thiết bị, nhận thức chưa đồng đều, thiếu chính sách đãi ngộ và đào tạo thường xuyên cho giáo viên, cũng như sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bên liên quan. Ví dụ, một số trường chưa có hệ thống camera giám sát đầy đủ.

Kết luận

  • Quản lí hoạt động phòng chống bạo lực học đường cho trẻ em ở trường mầm non là nhiệm vụ cấp thiết, góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh và thân thiện.
  • Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng tại 6 trường mầm non công lập ở thành phố Đồng Xoài, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lí và tổ chức phòng chống BLHĐ.
  • Các yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực của cán bộ quản lí, giáo viên và cha mẹ trẻ cùng các yếu tố khách quan như trang thiết bị, cơ sở vật chất ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công tác phòng chống BLHĐ.
  • Đề xuất 5 biện pháp quản lí đồng bộ, có tính khả thi và cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống BLHĐ, được khảo nghiệm và đánh giá tích cực tại địa phương.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lí, nhà trường và gia đình phối hợp chặt chẽ triển khai các biện pháp trong thời gian tới để bảo vệ trẻ em, góp phần phát triển giáo dục mầm non bền vững.

Hành động tiếp theo: Các trường mầm non công lập tại Đồng Xoài cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Các cơ quan quản lí giáo dục cần hỗ trợ về chính sách và nguồn lực nhằm đảm bảo thành công của công tác phòng chống BLHĐ.