Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một chủ trương quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008, mục tiêu xây dựng NTM đến năm 2020 được xác định rõ ràng, với Bộ tiêu chí quốc gia được ban hành qua các Quyết định số 491/QĐ-TTg (2009) và 800/QĐ-TTg (2010). Huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, với 15 xã và dân số khoảng 125.610 người, đã triển khai chương trình xây dựng NTM từ năm 2010 đến 2018, đạt nhiều kết quả tích cực như 5 xã đạt 19 tiêu chí, 1 xã đạt 18 tiêu chí, và bình quân đạt 16,3 tiêu chí/xã.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Tuy An, phân tích các khó khăn, hạn chế và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thành 100% xã đạt chuẩn NTM, đồng thời nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt. Phạm vi nghiên cứu bao gồm giai đoạn 2012-2018 với đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2019-2025. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững nông thôn huyện Tuy An, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi của công dân theo pháp luật, đảm bảo ổn định và phát triển xã hội. Quản lý nhà nước về xây dựng NTM bao gồm hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát.

  • Lý thuyết phát triển nông thôn mới: NTM là mô hình phát triển toàn diện, bền vững về kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường và chính trị ở khu vực nông thôn, với các tiêu chí cụ thể về cơ sở hạ tầng, sản xuất, đời sống dân cư, môi trường và hệ thống chính trị.

Các khái niệm chính bao gồm: nông thôn, nông thôn mới, quản lý nhà nước, quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới, các tiêu chí xây dựng NTM (19 tiêu chí quốc gia), và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, chính sách pháp luật, trình độ cán bộ, văn hóa dân tộc.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tổng hợp, kết hợp:

  • Phương pháp thống kê: Thu thập và phân tích số liệu từ các cơ quan quản lý huyện Tuy An như Ban chỉ đạo xây dựng NTM, Phòng Nông nghiệp, Cục Thống kê, Phòng Tài chính Kế hoạch. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ 15 xã trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2012-2018.

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước, so sánh kết quả đạt được với các tiêu chí quốc gia và kinh nghiệm từ các địa phương khác.

  • Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập tài liệu chính thức, báo cáo ngành, các nghiên cứu liên quan và ý kiến từ cán bộ quản lý, người dân địa phương.

Timeline nghiên cứu gồm giai đoạn thu thập số liệu (2019-2020), phân tích và đánh giá (2020-2021), đề xuất giải pháp (2021-2022).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đạt tiêu chí xây dựng NTM: Đến năm 2018, huyện Tuy An có 5 xã đạt 19 tiêu chí, 1 xã đạt 18 tiêu chí, 3 xã đạt 16 tiêu chí, với bình quân 16,3 tiêu chí/xã. Cơ sở hạ tầng được nâng cấp rõ rệt, bao gồm hệ thống trường học, trạm y tế, chợ, bưu điện văn hóa xã, thủy lợi và giao thông liên thôn.

  2. Nguồn lực đầu tư và huy động xã hội: Tổng nguồn vốn đầu tư xây dựng NTM chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước chiếm khoảng 40%, vốn tín dụng khoảng 30%, doanh nghiệp và tổ chức kinh tế chiếm 20%, và đóng góp của cộng đồng dân cư khoảng 10%. Tuy nhiên, việc huy động nguồn lực từ doanh nghiệp và nhân dân còn hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng các công trình.

  3. Công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch: 100% xã đã phê duyệt đồ án quy hoạch xây dựng NTM giai đoạn 2010-2020. Tuy nhiên, quy hoạch chưa gắn kết chặt chẽ với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và chưa chú trọng đến các vấn đề môi trường, xử lý chất thải, cũng như chưa tạo được sự tập trung trong phát triển khu dân cư mới.

  4. Chất lượng đội ngũ cán bộ và công tác tuyên truyền: Đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã có trình độ và năng lực chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai. Công tác tuyên truyền đã được thực hiện rộng rãi nhưng chưa đủ sâu sắc và đa dạng để tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng dân cư.

Thảo luận kết quả

Kết quả đạt được của huyện Tuy An phản ánh sự nỗ lực trong quản lý nhà nước và sự tham gia của cộng đồng dân cư. Việc 5 xã đạt 19 tiêu chí và bình quân 16,3 tiêu chí/xã cho thấy tiến độ xây dựng NTM tương đối khả quan so với mục tiêu quốc gia. Tuy nhiên, so với các huyện điểm như Tây Hòa (Phú Yên) và Phú Ninh (Quảng Nam), huyện Tuy An còn nhiều hạn chế về huy động nguồn lực xã hội và chất lượng quy hoạch.

Nguyên nhân chính bao gồm điều kiện tự nhiên phức tạp, hạn chế về nguồn lực tài chính, trình độ cán bộ và nhận thức của người dân. Việc quy hoạch chưa đồng bộ và thiếu sự tham gia sâu rộng của cộng đồng dẫn đến khó khăn trong quản lý và thực hiện các tiêu chí về môi trường và phát triển bền vững. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ xã đạt tiêu chí, nguồn vốn huy động và mức thu nhập bình quân đầu người có thể minh họa rõ nét sự khác biệt giữa huyện Tuy An và các địa phương khác.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các công trình khoa học trước đây về vai trò của quản lý nhà nước trong xây dựng NTM, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, cộng đồng dân cư và doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch xây dựng NTM

    • Hành động: Rà soát, cập nhật và đồng bộ quy hoạch xây dựng NTM với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.
    • Mục tiêu: Đảm bảo phát triển bền vững, nâng cao chất lượng các tiêu chí môi trường và hạ tầng.
    • Timeline: 2019-2022
    • Chủ thể: UBND huyện phối hợp với các phòng ban chuyên môn và đơn vị tư vấn.

  2. Đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn

    • Hành động: Xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, tăng cường vận động đóng góp của nhân dân, đa dạng hóa các nguồn vốn.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ vốn ngoài ngân sách lên ít nhất 40% tổng nguồn vốn xây dựng NTM.
    • Timeline: 2019-2025
    • Chủ thể: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, các tổ chức chính trị - xã hội.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý và tăng cường công tác tuyên truyền

    • Hành động: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý cho cán bộ xã; đổi mới hình thức tuyên truyền đa dạng, sâu rộng.
    • Mục tiêu: Cán bộ có năng lực đáp ứng yêu cầu quản lý, người dân hiểu và tích cực tham gia xây dựng NTM.
    • Timeline: 2019-2023
    • Chủ thể: UBND huyện, Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện, các tổ chức đoàn thể.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả xây dựng NTM

    • Hành động: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên, công khai kết quả thực hiện các tiêu chí.
    • Mục tiêu: Phát hiện kịp thời sai phạm, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực.
    • Timeline: 2019-2025
    • Chủ thể: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, các cơ quan thanh tra, kiểm tra.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về xây dựng NTM, áp dụng vào công tác chỉ đạo, điều hành.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch, chính sách phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành phát triển nông thôn, quản lý công

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, số liệu thực tiễn và các giải pháp quản lý nhà nước.
    • Use case: Làm tài liệu học tập, nghiên cứu chuyên sâu về xây dựng NTM.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và cách thức tham gia xây dựng NTM hiệu quả.
    • Use case: Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, phát triển nông thôn

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ hội đầu tư, chính sách hỗ trợ và nhu cầu phát triển kinh tế nông thôn.
    • Use case: Lập kế hoạch đầu tư, hợp tác sản xuất kinh doanh tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xây dựng nông thôn mới là gì và tại sao quan trọng?
    Xây dựng NTM là quá trình phát triển toàn diện kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường và chính trị ở nông thôn nhằm nâng cao đời sống người dân. Đây là nhiệm vụ chiến lược giúp giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách nông thôn - thành thị và phát triển bền vững.

  2. Quản lý nhà nước về xây dựng NTM gồm những nội dung chính nào?
    Bao gồm hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, tổ chức bộ máy quản lý, triển khai thực hiện các tiêu chí NTM, huy động nguồn lực và kiểm tra giám sát. Ví dụ, huyện Tuy An đã phê duyệt quy hoạch xây dựng NTM cho 15 xã và thành lập Ban chỉ đạo ở các cấp.

  3. Nguồn lực xây dựng NTM được huy động như thế nào?
    Nguồn lực gồm ngân sách nhà nước (khoảng 40%), vốn tín dụng (30%), đóng góp của doanh nghiệp và tổ chức kinh tế (20%) và đóng góp của cộng đồng dân cư (10%). Việc huy động đa dạng nguồn vốn giúp tăng hiệu quả đầu tư.

  4. Những khó khăn chính trong xây dựng NTM tại huyện Tuy An là gì?
    Bao gồm điều kiện tự nhiên phức tạp, hạn chế về nguồn lực tài chính, trình độ cán bộ chưa đồng đều, nhận thức của người dân còn hạn chế và quy hoạch chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng xây dựng NTM.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, cải thiện công tác quy hoạch, đa dạng hóa nguồn lực đầu tư, đẩy mạnh tuyên truyền và nâng cao sự tham gia của cộng đồng, đồng thời thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Tuy An đã đạt được nhiều kết quả tích cực với 5 xã đạt 19 tiêu chí và bình quân 16,3 tiêu chí/xã.
  • Công tác quy hoạch xây dựng NTM được thực hiện nghiêm túc, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về tính đồng bộ và môi trường.
  • Việc huy động nguồn lực xã hội còn hạn chế, chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước và tín dụng.
  • Đội ngũ cán bộ quản lý và công tác tuyên truyền cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu phát triển.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm cải thiện quy hoạch, đa dạng hóa nguồn lực, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường kiểm tra giám sát nhằm hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM bền vững giai đoạn 2019-2025.

Luận văn góp phần làm rõ thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Tuy An, tạo cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển nông thôn. Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện trong các giai đoạn tiếp theo. Đề nghị các cấp chính quyền và tổ chức liên quan phối hợp chặt chẽ để thúc đẩy xây dựng NTM đạt kết quả cao hơn.

Hãy liên hệ với Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện Tuy An hoặc các cơ quan quản lý địa phương để nhận được hỗ trợ và thông tin chi tiết về chương trình xây dựng nông thôn mới.