Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tại Việt Nam, hoạt động kiểm tra, đánh giá (KT, ĐG) kết quả học tập của học sinh đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tại thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, với 17 trường trung học cơ sở (THCS) và hơn 270 giáo viên tham gia giảng dạy, việc quản lý hoạt động KT, ĐG kết quả học tập của học sinh đang đặt ra nhiều thách thức và cơ hội đổi mới. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2018-2019 đến nay nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động KT, ĐG tại các trường THCS trên địa bàn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng quản lý hoạt động KT, ĐG kết quả học tập của học sinh, đồng thời đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của thị xã Hoài Nhơn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 18 trường THCS trên địa bàn thị xã, với đối tượng khảo sát là 39 cán bộ quản lý và 270 giáo viên. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục trong việc nâng cao hiệu quả công tác KT, ĐG, góp phần thực hiện thành công nhiệm vụ giáo dục địa phương trong giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Lý thuyết quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm điều chỉnh hoạt động giáo dục đạt hiệu quả cao nhất. Hoạt động KT, ĐG được xem là bộ phận không thể thiếu trong quá trình dạy học, giúp thu thập thông tin phản hồi về trình độ, kỹ năng và thái độ của học sinh so với mục tiêu giáo dục.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Quản lý hoạt động KT, ĐG: Tác động có chủ đích của nhà quản lý nhằm đảm bảo hoạt động KT, ĐG diễn ra đúng kế hoạch, khách quan và chính xác.
  • Kiểm tra: Quá trình thu thập thông tin định lượng và định tính về kết quả học tập của học sinh.
  • Đánh giá: Quá trình phân tích, so sánh kết quả kiểm tra với mục tiêu đề ra để đưa ra nhận định và quyết định điều chỉnh.

Ngoài ra, mô hình quy trình kiểm tra, đánh giá gồm 6 bước cơ bản: xác định mục đích, nội dung, mức độ kiểm tra, biên soạn đề, tổ chức kiểm tra và xử lý kết quả, được áp dụng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 39 cán bộ quản lý và 270 giáo viên tại 18 trường THCS trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Điều tra bằng phiếu khảo sát, phỏng vấn sâu, quan sát thực tế và phân tích tài liệu pháp luật liên quan đến công tác KT, ĐG.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả và phân tích định lượng để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá mức độ thực hiện và hiệu quả quản lý hoạt động KT, ĐG.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng được tiến hành từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2020, phân tích và đề xuất giải pháp hoàn thiện trong năm học 2020-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý kế hoạch kiểm tra, đánh giá: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên cho biết kế hoạch KT, ĐG được xây dựng chi tiết theo từng tháng, kỳ học. Tuy nhiên, chỉ khoảng 70% trường thực hiện kiểm tra, đánh giá đúng kế hoạch đề ra, còn lại có sự chệch lệch do thiếu sự giám sát chặt chẽ.

  2. Năng lực bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, đánh giá cho giáo viên: 65% giáo viên được khảo sát cho biết đã tham gia các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ KT, ĐG trong năm học, nhưng chỉ 50% cảm thấy các lớp bồi dưỡng đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực tế. Điều này ảnh hưởng đến kỹ năng sử dụng phương pháp kiểm tra đa dạng và hiệu quả.

  3. Quản lý nội dung và phương pháp kiểm tra, đánh giá: 78% giáo viên áp dụng đa dạng các phương pháp như trắc nghiệm khách quan, tự luận, vấn đáp và thực hành. Tuy nhiên, việc quản lý nội dung kiểm tra chưa đồng đều, có trường thiên về kiểm tra kiến thức lý thuyết mà chưa chú trọng kỹ năng và thái độ học sinh.

  4. Quản lý kết quả kiểm tra, đánh giá: Tỷ lệ công khai kết quả kiểm tra với học sinh và phụ huynh đạt khoảng 80%, nhưng việc sử dụng kết quả để điều chỉnh phương pháp dạy học và quản lý còn hạn chế, chỉ khoảng 60% giáo viên và cán bộ quản lý thực hiện thường xuyên.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác quản lý hoạt động KT, ĐG tại các trường THCS trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn đã đạt được những kết quả tích cực, thể hiện qua việc xây dựng kế hoạch và áp dụng đa dạng phương pháp kiểm tra. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế về năng lực bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên và quản lý nội dung kiểm tra chưa toàn diện.

Nguyên nhân chủ yếu do sự thiếu đồng bộ trong công tác quản lý, hạn chế về cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ, cũng như nhận thức chưa đầy đủ của một số cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của KT, ĐG trong đổi mới giáo dục. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tại các địa phương khác, mức độ áp dụng phương pháp kiểm tra đa dạng tại Hoài Nhơn tương đối cao nhưng vẫn cần tăng cường hơn nữa công tác bồi dưỡng và giám sát.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng các phương pháp kiểm tra, biểu đồ tròn về mức độ bồi dưỡng nghiệp vụ và bảng tổng hợp đánh giá hiệu quả quản lý kết quả kiểm tra, giúp minh họa rõ nét các phát hiện chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, đánh giá cho giáo viên và cán bộ quản lý

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng xây dựng đề kiểm tra, áp dụng phương pháp đa dạng.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên và cán bộ quản lý được bồi dưỡng trong vòng 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo giáo viên.

  2. Xây dựng và triển khai hệ thống quản lý kế hoạch kiểm tra, đánh giá khoa học, đồng bộ

    • Áp dụng phần mềm quản lý kế hoạch và kết quả kiểm tra để giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu sai lệch kế hoạch xuống dưới 5% trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường THCS phối hợp với Phòng Giáo dục.

  3. Đổi mới nội dung và phương pháp kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển toàn diện năng lực học sinh

    • Khuyến khích áp dụng kiểm tra thực hành, đánh giá thái độ và kỹ năng mềm bên cạnh kiến thức lý thuyết.
    • Mục tiêu: 80% bài kiểm tra có nội dung đa dạng, phản ánh đầy đủ các năng lực trong 1 năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn các trường THCS.

  4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức kiểm tra, đánh giá

    • Trang bị thiết bị, phần mềm hỗ trợ kiểm tra trực tuyến, chấm điểm tự động và lưu trữ kết quả.
    • Mục tiêu: 100% trường THCS có hệ thống CNTT hỗ trợ KT, ĐG trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các đơn vị công nghệ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và giải pháp quản lý hoạt động KT, ĐG, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại đơn vị mình.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch đào tạo, giám sát công tác kiểm tra tại trường học.

  2. Giáo viên trung học cơ sở

    • Lợi ích: Hiểu rõ các phương pháp kiểm tra, đánh giá đa dạng và cách áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.
    • Use case: Cải tiến đề kiểm tra, nâng cao chất lượng đánh giá học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý KT, ĐG trong giáo dục phổ thông.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sĩ, tiến sĩ liên quan.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương

    • Lợi ích: Định hướng chính sách, đầu tư cơ sở vật chất và tổ chức các chương trình bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên và cán bộ quản lý.
    • Use case: Lập kế hoạch phát triển giáo dục vùng, nâng cao chất lượng giáo dục THCS.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá có vai trò gì trong giáo dục THCS?
    Quản lý hoạt động KT, ĐG giúp đảm bảo quá trình kiểm tra diễn ra khách quan, chính xác, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học. Ví dụ, việc xây dựng kế hoạch kiểm tra chi tiết giúp giáo viên và học sinh chuẩn bị tốt hơn, góp phần nâng cao kết quả học tập.

  2. Phương pháp kiểm tra nào được áp dụng phổ biến tại các trường THCS ở Hoài Nhơn?
    Các phương pháp gồm trắc nghiệm khách quan, tự luận, vấn đáp và thực hành. Trắc nghiệm khách quan được đánh giá cao về tính khách quan và độ tin cậy, trong khi tự luận giúp đánh giá tư duy sáng tạo của học sinh.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động KT, ĐG tại các trường THCS là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế về năng lực bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên, thiếu đồng bộ trong quản lý kế hoạch, cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ và nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động KT, ĐG?
    Cần tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống quản lý kế hoạch khoa học và đổi mới nội dung, phương pháp kiểm tra phù hợp với mục tiêu giáo dục.

  5. Kết quả kiểm tra, đánh giá được sử dụng như thế nào để cải thiện chất lượng giáo dục?
    Kết quả được sử dụng để điều chỉnh phương pháp dạy học, hỗ trợ học sinh yếu kém, đồng thời làm cơ sở đánh giá năng lực giáo viên và hiệu quả quản lý nhà trường, từ đó đề ra các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các trường THCS trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Việc bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên và cán bộ quản lý là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả công tác KT, ĐG.
  • Đổi mới nội dung, phương pháp kiểm tra theo hướng phát triển toàn diện năng lực học sinh là yêu cầu cấp thiết.
  • Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức kiểm tra, đánh giá sẽ góp phần nâng cao tính chính xác và hiệu quả.
  • Các giải pháp đề xuất cần được triển khai đồng bộ trong vòng 1-3 năm tới nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các biện pháp quản lý hiệu quả, đồng thời tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên. Để biết thêm chi tiết và áp dụng các giải pháp, quý độc giả và nhà quản lý giáo dục có thể liên hệ với Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Hoài Nhơn.