Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29-NQ-TW ngày 04/11/2013, chất lượng giáo dục tiểu học tại Quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng đang đối mặt với nhiều thách thức. Tổng số học sinh tiểu học trên địa bàn là 15.838 em, với 457 lớp học và bình quân 34,66 học sinh/lớp. Đội ngũ giáo viên gồm 95 người, trong đó 100% đạt chuẩn và trên chuẩn, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Tuy nhiên, hoạt động tổ chuyên môn (TCM) tại các trường tiểu học còn nhiều hạn chế trong quản lý và tổ chức, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới giáo dục theo chương trình phổ thông 2018.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại các trường tiểu học Quận Thanh Khê, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học. Nghiên cứu tập trung khảo sát 16 trường tiểu học trên địa bàn trong giai đoạn 2019-2022, sử dụng các phương pháp điều tra, phỏng vấn và khảo nghiệm để thu thập dữ liệu định tính và định lượng. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý tổ chuyên môn, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển bền vững chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình hoạt động tổ chuyên môn trong trường tiểu học. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục vi mô: Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý (hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn) nhằm điều phối hoạt động giáo dục trong nhà trường, đảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục theo chương trình phổ thông 2018.

  2. Mô hình hoạt động tổ chuyên môn: Tổ chuyên môn là bộ phận cơ cấu tổ chức của trường tiểu học, gồm các giáo viên theo khối lớp hoặc môn học, do tổ trưởng chuyên môn quản lý. Hoạt động tổ chuyên môn bao gồm xây dựng kế hoạch, tổ chức sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên, kiểm tra đánh giá chất lượng giảng dạy và học tập.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý hoạt động tổ chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn, sinh hoạt chuyên môn, đổi mới giáo dục, chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 16 trường tiểu học Quận Thanh Khê, với 40 cán bộ quản lý, 40 tổ trưởng chuyên môn và 95 giáo viên tham gia khảo sát.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi để thu thập dữ liệu định lượng, phỏng vấn sâu để làm rõ các vấn đề định tính, và khảo nghiệm để đánh giá tính cấp thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất. Phương pháp thống kê toán học được áp dụng để xử lý số liệu, tính toán tỷ lệ phần trăm và điểm trung bình đánh giá.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong 3 năm học liên tiếp (2019-2022), đảm bảo thu thập dữ liệu toàn diện và đánh giá thực trạng một cách khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò tổ chuyên môn: 85% cán bộ quản lý và giáo viên đồng ý rằng tổ chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học, tuy nhiên chỉ khoảng 60% tổ trưởng chuyên môn thực sự chủ động trong việc tổ chức hoạt động chuyên môn.

  2. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn: Chỉ 70% trường tiểu học có kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn rõ ràng, trong khi 30% còn lại chưa xây dựng kế hoạch hoặc kế hoạch chưa phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tổ chuyên môn mới đạt khoảng 55%.

  3. Hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên: 65% giáo viên tham gia các hoạt động bồi dưỡng chuyên môn do tổ chuyên môn tổ chức, nhưng chỉ 40% cảm thấy các hoạt động này thực sự hiệu quả và phù hợp với nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học.

  4. Kiểm tra, đánh giá và xếp loại giáo viên: Việc đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp được thực hiện thường xuyên ở 75% trường, tuy nhiên chỉ có 50% tổ chuyên môn có hệ thống kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn một cách khoa học và khách quan.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại các trường tiểu học Quận Thanh Khê đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong nhận thức về vai trò của tổ chuyên môn và việc xây dựng kế hoạch hoạt động. Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện và quản lý chuyên môn còn nhiều hạn chế, nhất là trong ứng dụng công nghệ thông tin và kiểm tra đánh giá chất lượng giáo viên.

Nguyên nhân chủ yếu do năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn chưa đồng đều, thiếu sự hỗ trợ và đào tạo chuyên sâu từ phía nhà trường và các cấp quản lý. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ ứng dụng công nghệ và đổi mới phương pháp quản lý tổ chuyên môn tại Quận Thanh Khê còn thấp hơn mức trung bình, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động chuyên môn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm các trường có kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn, mức độ ứng dụng CNTT, tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng và tỷ lệ trường thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp, giúp minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho tổ trưởng chuyên môn và giáo viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý hoạt động tổ chuyên môn và đổi mới phương pháp dạy học.
    • Mục tiêu: 100% tổ trưởng chuyên môn được đào tạo trong vòng 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.
  2. Kế hoạch hóa nội dung hoạt động tổ chuyên môn phù hợp với đổi mới giáo dục

    • Xây dựng kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn theo tuần, tháng, năm học, gắn với chương trình phổ thông 2018.
    • Mục tiêu: 100% trường có kế hoạch chi tiết và được phê duyệt.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn.
  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ chức hoạt động tổ chuyên môn

    • Đầu tư trang thiết bị CNTT, xây dựng phần mềm quản lý sinh hoạt chuyên môn và hồ sơ giáo viên.
    • Mục tiêu: 80% trường tiểu học ứng dụng CNTT trong quản lý tổ chuyên môn trong 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND quận, Phòng Giáo dục và Đào tạo.
  4. Xây dựng cơ chế kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn khoa học và khách quan

    • Thiết lập tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch, kết hợp tự đánh giá, đánh giá đồng nghiệp và đánh giá của hiệu trưởng.
    • Mục tiêu: 90% tổ chuyên môn thực hiện đánh giá định kỳ theo chuẩn nghề nghiệp.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý tổ chuyên môn, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà trường.
    • Use case: Xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên.
  2. Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên tiểu học

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ và phương pháp tổ chức hoạt động chuyên môn hiệu quả.
    • Use case: Tổ chức sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng nâng cao năng lực.
  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực trạng quản lý giáo dục.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sĩ, tiến sĩ.
  4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương

    • Lợi ích: Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.
    • Use case: Lập kế hoạch phát triển giáo dục, phân bổ nguồn lực.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là gì?
    Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là quá trình tác động có kế hoạch của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn nhằm điều phối, chỉ đạo các hoạt động chuyên môn của tổ để nâng cao chất lượng dạy và học.

  2. Vai trò của tổ trưởng chuyên môn trong quản lý tổ chuyên môn?
    Tổ trưởng chuyên môn là cầu nối giữa ban giám hiệu và giáo viên, chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức sinh hoạt, kiểm tra đánh giá và hỗ trợ giáo viên trong tổ.

  3. Các hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn phổ biến?
    Bao gồm sinh hoạt định kỳ, sinh hoạt theo chủ đề, học tập chuyên môn nghiệp vụ và dự giờ rút kinh nghiệm, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tổ chuyên môn?
    Cần tăng cường đào tạo tổ trưởng chuyên môn, xây dựng kế hoạch hoạt động phù hợp, ứng dụng công nghệ thông tin và thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá khoa học.

  5. Tại sao ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tổ chuyên môn lại quan trọng?
    CNTT giúp quản lý hồ sơ, kế hoạch, sinh hoạt chuyên môn hiệu quả, tạo điều kiện trao đổi thông tin nhanh chóng, nâng cao chất lượng và tính minh bạch trong quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại 16 trường tiểu học Quận Thanh Khê, với số liệu cụ thể về đội ngũ giáo viên, quy mô lớp học và mức độ thực hiện các hoạt động chuyên môn.
  • Phát hiện chính cho thấy nhận thức về vai trò tổ chuyên môn tốt nhưng còn hạn chế trong tổ chức, ứng dụng CNTT và kiểm tra đánh giá.
  • Đề xuất các biện pháp thiết thực như bồi dưỡng năng lực tổ trưởng, kế hoạch hóa hoạt động, ứng dụng CNTT và xây dựng cơ chế kiểm tra đánh giá.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương trong giai đoạn đổi mới giáo dục phổ thông 2018.
  • Khuyến nghị các cấp quản lý giáo dục và nhà trường triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để đạt hiệu quả bền vững.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên tiểu học nên áp dụng các biện pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.