Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần phát triển toàn diện thể chất, nhận thức, tình cảm và thẩm mỹ cho trẻ em. Tại huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre, giáo dục mầm non đã có nhiều bước phát triển tích cực với 13 trường mầm non, trong đó 11 trường công lập và 2 trường tư thục, cùng 120 nhóm lớp, đáp ứng nhu cầu học tập của khoảng 3.483 trẻ trong năm học 2016-2017. Tỷ lệ trẻ học 2 buổi/ngày đạt 60%, thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng của phụ huynh và xã hội đối với giáo dục mầm non.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ tại các trường mầm non huyện Chợ Lách còn tồn tại nhiều hạn chế như thiếu hụt giáo viên, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, kỹ năng giáo dục của một số giáo viên còn yếu, ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ tại các trường mầm non huyện Chợ Lách, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường mầm non công lập và tư thục trên địa bàn huyện Chợ Lách trong giai đoạn đến năm 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện các chỉ số về chất lượng giáo dục mầm non, như tỷ lệ trẻ đạt chuẩn phát triển, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn chuyên môn và mức độ hài lòng của phụ huynh, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Bến Tre và cả nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý theo chức năng của H. Fayon, nhấn mạnh các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp và kiểm tra nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động giáo dục.
  • Mô hình quản lý nguồn nhân lực của Paul Hersey và Ken Blanchard, tập trung vào quá trình phối hợp giữa nhà quản lý và người bị quản lý để huy động nguồn lực đạt mục tiêu tổ chức.
  • Khái niệm quản lý giáo dục theo Nguyễn Gia Quý, định nghĩa quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên khách thể nhằm đạt mục tiêu giáo dục đã định.
  • Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động giáo dục trẻ, quản lý đội ngũ giáo viên, quản lý cơ sở vật chất, quản lý chương trình giáo dục mầm non, và kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục.

Khung lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục trẻ, từ đó xây dựng các giải pháp quản lý phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tổng hợp, phân tích các tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến quản lý giáo dục mầm non, các nghiên cứu trong và ngoài nước để xây dựng cơ sở lý thuyết.
  • Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thu thập dữ liệu từ 200 đối tượng gồm cán bộ quản lý Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Chợ Lách, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và giáo viên các trường mầm non công lập và tư thục. Phiếu hỏi tập trung vào kiến thức, kỹ năng quản lý, điều kiện cơ sở vật chất, thực trạng quản lý hoạt động giáo dục trẻ.
  • Phương pháp phỏng vấn sâu: Thực hiện phỏng vấn 15 người gồm 5 cán bộ quản lý và 10 giáo viên nhằm khai thác quan điểm, nhận định sâu sắc về thực trạng và giải pháp quản lý.
  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để xử lý số liệu thu thập được, so sánh tỷ lệ phần trăm các chỉ tiêu quản lý, đánh giá mức độ thực hiện các hoạt động giáo dục.

Thời gian nghiên cứu kéo dài đến năm 2018, tập trung khảo sát toàn bộ các trường mầm non trên địa bàn huyện Chợ Lách.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và mạng lưới trường lớp phát triển ổn định: Năm học 2016-2017, huyện Chợ Lách có 13 trường mầm non với 120 nhóm lớp, trong đó 60% trẻ học 2 buổi/ngày, tỷ lệ trẻ bán trú đạt trên 60%. So với năm học 2012-2013, số trẻ tăng khoảng 384 em, thể hiện sự phát triển đồng đều về quy mô.

  2. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên được nâng cao về trình độ: Đội ngũ cán bộ quản lý có 88,2% đạt trình độ đại học và cao đẳng, không có cán bộ quản lý trình độ thạc sĩ. Đội ngũ giáo viên mầm non có 71,8% đạt trình độ đại học, 22% cao đẳng, tỷ lệ giáo viên giỏi đạt trên 90%. Tuy nhiên, năng lực quản lý của cán bộ quản lý còn hạn chế, tỷ lệ đánh giá năng lực quản lý ở mức khá chỉ chiếm khoảng 5,9%.

  3. Cơ sở vật chất và trang thiết bị còn thiếu hụt: Một số trường chưa đáp ứng tốt yêu cầu phát triển vận động của trẻ, thiếu sân chơi và phòng chức năng. Cơ sở vật chất chưa đồng bộ ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức các hoạt động giáo dục.

  4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục còn nhiều bất cập: Việc triển khai nội dung chương trình giáo dục mầm non còn lúng túng, công tác xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá chưa đồng bộ. Công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên chưa được thực hiện thường xuyên và sâu rộng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, điều kiện kinh tế xã hội của huyện Chợ Lách tuy phát triển nhưng nguồn lực đầu tư cho giáo dục mầm non còn hạn chế, ảnh hưởng đến cơ sở vật chất và trang thiết bị. Về chủ quan, trình độ và năng lực quản lý của cán bộ quản lý chưa đồng đều, công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu đổi mới chương trình.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi giáo dục mầm non đang trong quá trình đổi mới mạnh mẽ. Việc áp dụng các mô hình quản lý hiện đại và tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ trẻ học 2 buổi/ngày qua các năm, biểu đồ trình độ đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, bảng đánh giá mức độ thực hiện các hoạt động giáo dục và cơ sở vật chất tại các trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục trẻ: Đề nghị các trường mầm non huyện Chợ Lách xây dựng kế hoạch giáo dục chi tiết, phù hợp với đặc điểm địa phương và chương trình giáo dục mầm non mới. Thời gian thực hiện: ngay từ đầu năm học, do hiệu trưởng và tổ chuyên môn chủ trì.

  2. Đổi mới công tác bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên: Tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề nâng cao năng lực thực hành, kỹ năng giáo dục trẻ theo phương pháp lấy trẻ làm trung tâm. Thời gian: liên tục trong năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường thực hiện.

  3. Nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giáo dục trên lớp: Hiệu trưởng cần thường xuyên dự giờ, thăm lớp, kiểm tra hồ sơ chuyên môn, đánh giá và hỗ trợ giáo viên cải tiến phương pháp giảng dạy. Thời gian: định kỳ hàng tháng, do cán bộ quản lý nhà trường thực hiện.

  4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ giáo dục trẻ: Phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội huy động nguồn lực đầu tư xây dựng sân chơi, phòng chức năng, mua sắm đồ dùng, đồ chơi phù hợp với lứa tuổi. Thời gian: kế hoạch đầu tư hàng năm, do Ban Giám hiệu và Phòng Giáo dục chủ trì.

  5. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động giáo dục trẻ, tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất để kịp thời phát hiện và khắc phục hạn chế. Thời gian: hàng quý, do Phòng Giáo dục và Ban Giám hiệu phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục trẻ, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tại đơn vị mình.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ trong tổ chức hoạt động giáo dục trẻ, nâng cao kỹ năng chuyên môn và phương pháp giảng dạy phù hợp với chương trình mới.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực trạng quản lý giáo dục mầm non, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động giáo dục trẻ mầm non là gì?
    Quản lý hoạt động giáo dục trẻ là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của người quản lý đến các yếu tố liên quan nhằm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục trẻ. Ví dụ, hiệu trưởng xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra hoạt động giáo dục của giáo viên.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục trẻ?
    Bao gồm yếu tố khách quan như điều kiện kinh tế xã hội, cơ sở vật chất, chính sách đãi ngộ; và yếu tố chủ quan như trình độ, năng lực quản lý của cán bộ, nhận thức và kỹ năng của giáo viên.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non?
    Thông qua tổ chức bồi dưỡng chuyên môn thường xuyên, tạo điều kiện học tập nâng cao trình độ, khuyến khích tự học và áp dụng phương pháp giáo dục hiện đại.

  4. Vai trò của cơ sở vật chất trong quản lý hoạt động giáo dục trẻ?
    Cơ sở vật chất đầy đủ, hiện đại giúp giáo viên tổ chức các hoạt động giáo dục hiệu quả, tạo môi trường an toàn, thuận lợi cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

  5. Phương pháp kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục trẻ được thực hiện như thế nào?
    Bao gồm kiểm tra kế hoạch giáo dục, dự giờ, thăm lớp, phỏng vấn giáo viên và phụ huynh, đánh giá hồ sơ chuyên môn để đảm bảo hoạt động giáo dục được thực hiện đúng mục tiêu và nội dung chương trình.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục trẻ tại các trường mầm non huyện Chợ Lách đã đạt được nhiều kết quả tích cực về quy mô, đội ngũ và chất lượng giáo dục, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về năng lực quản lý và cơ sở vật chất.
  • Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên có trình độ đại học chiếm tỷ lệ cao, tuy nhiên cần nâng cao hơn nữa năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý.
  • Cơ sở vật chất và trang thiết bị giáo dục cần được đầu tư đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện của trẻ.
  • Các giải pháp quản lý được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục trẻ, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và điều chỉnh các giải pháp trong giai đoạn tiếp theo để đảm bảo phát triển bền vững giáo dục mầm non huyện Chợ Lách.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Đề nghị các nhà nghiên cứu tiếp tục mở rộng phạm vi nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng quản lý giáo dục mầm non trên toàn tỉnh Bến Tre.