Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ, tình cảm và thẩm mỹ cho trẻ từ 3 tháng đến 6 tuổi. Tại thành phố Sóc Trăng, giáo dục mầm non công lập đã có những bước phát triển về quy mô và chất lượng, với đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ngày càng chuẩn hóa về chuyên môn. Tuy nhiên, công tác quản lý hoạt động giáo dục trong các trường mầm non công lập vẫn còn nhiều hạn chế, như việc chuyển đổi từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực chưa thực sự hiệu quả, nhận thức của phụ huynh và giáo viên về hoạt động giáo dục còn hạn chế, và công tác kiểm tra, giám sát chưa được chú trọng đúng mức.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục trong trường mầm non công lập, đánh giá thực trạng quản lý tại 10 trường mầm non công lập trên địa bàn thành phố Sóc Trăng trong giai đoạn 2017-2018, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và cả nước. Các chỉ số như tỷ lệ phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi và mức độ chuẩn hóa đội ngũ giáo viên được xem là các metrics quan trọng để đánh giá hiệu quả quản lý.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý nhà trường, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý của Harold Koontz: Quản lý là quá trình phối hợp nỗ lực cá nhân nhằm đạt mục tiêu nhóm với hiệu quả cao nhất, bao gồm các chức năng dự đoán, lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra.
  • Lý thuyết quản lý nguồn nhân lực của Paul Hersey và Ken Blanchard: Quản lý là quá trình làm việc cùng nhau giữa nhà quản lý và người bị quản lý để huy động các nguồn lực đạt mục tiêu tổ chức.
  • Lý thuyết quản lý hoạt động giáo dục trong trường mầm non: Quản lý hoạt động giáo dục là sự điều hành, điều chỉnh các hoạt động giáo dục nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện trẻ em, bao gồm quản lý kế hoạch, nội dung, phương pháp, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và đánh giá kết quả.

Các khái niệm chính bao gồm: hoạt động giáo dục, quản lý nhà trường, quản lý hoạt động giáo dục, mục tiêu giáo dục mầm non, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 10 trường mầm non công lập tại thành phố Sóc Trăng, bao gồm phiếu khảo sát dành cho cán bộ quản lý, giáo viên, và các văn bản quản lý chuyên môn như kế hoạch giáo dục, giáo án, báo cáo tổng kết.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu định lượng, áp dụng kiểm định T-test để so sánh dữ liệu khảo sát. Phân tích định tính qua tổng hợp, so sánh, khái quát hóa các tài liệu và kết quả khảo sát.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng được tiến hành trong năm học 2017-2018, phân tích và đề xuất biện pháp trong giai đoạn tiếp theo.

Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi được thiết kế dựa trên cơ sở lý thuyết quản lý hoạt động giáo dục, nhằm đánh giá thực trạng và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục: Khoảng 85% trường mầm non công lập tại Sóc Trăng đã xây dựng kế hoạch giáo dục đầy đủ và phù hợp với quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% kế hoạch được triển khai một cách nghiêm túc và linh hoạt theo tình hình thực tế.

  2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu và nội dung giáo dục: Tỷ lệ thực hiện đúng mục tiêu giáo dục đạt khoảng 75%, trong khi việc quản lý nội dung chương trình giáo dục chỉ đạt 70%, cho thấy còn tồn tại sự chưa đồng bộ giữa kế hoạch và thực hiện.

  3. Quản lý hoạt động giáo dục trên lớp của giáo viên: Khoảng 65% giáo viên được đánh giá thực hiện tốt việc soạn bài và tổ chức hoạt động giáo dục theo chương trình. Tuy nhiên, công tác quản lý giờ dạy và phương pháp giáo dục còn hạn chế, với chỉ khoảng 55% giáo viên áp dụng phương pháp giáo dục tích cực, lấy trẻ làm trung tâm.

  4. Quản lý công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Chỉ khoảng 50% giáo viên tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng chuyên môn theo kế hoạch, phản ánh sự thiếu đồng bộ trong công tác đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ.

  5. Quản lý cơ sở vật chất và thiết bị giáo dục: Các trường đều đảm bảo cơ sở vật chất tối thiểu theo tiêu chuẩn, nhưng chỉ khoảng 60% trường sử dụng hiệu quả các thiết bị, đồ dùng hỗ trợ hoạt động giáo dục.

  6. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục: Công tác kiểm tra, đánh giá được thực hiện ở mức trung bình, với khoảng 55% trường có kế hoạch kiểm tra định kỳ và đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên cho thấy công tác quản lý hoạt động giáo dục trong trường mầm non công lập tại thành phố Sóc Trăng đã đạt được một số thành tựu nhất định, đặc biệt trong việc xây dựng kế hoạch và quản lý cơ sở vật chất. Tuy nhiên, việc triển khai kế hoạch còn thiếu linh hoạt, chưa thực sự chuyển đổi mạnh mẽ sang phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của quản lý hoạt động giáo dục, hạn chế trong công tác bồi dưỡng chuyên môn và thiếu sự giám sát, kiểm tra thường xuyên. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương đang phát triển, nơi mà công tác quản lý giáo dục mầm non còn nhiều thách thức.

Việc sử dụng biểu đồ cột để thể hiện tỷ lệ thực hiện các nội dung quản lý và biểu đồ đường thể hiện xu hướng tham gia bồi dưỡng chuyên môn theo thời gian sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện này. Bảng tổng hợp các chỉ số quản lý cũng có thể hỗ trợ đánh giá tổng quan hiệu quả công tác quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch giáo dục: Khuyến khích các trường mầm non xây dựng kế hoạch linh hoạt, phù hợp với đặc điểm từng lớp và nhu cầu thực tế của trẻ, nhằm nâng tỷ lệ triển khai kế hoạch đạt trên 90% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện là hiệu trưởng và tổ chuyên môn.

  2. Định hướng giáo viên xác định mục tiêu giáo dục: Tổ chức các buổi tập huấn chuyên sâu về phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, nâng cao nhận thức và kỹ năng cho giáo viên, nhằm tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp tích cực lên 80% trong 1 năm. Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường thực hiện.

  3. Tăng cường quản lý hoạt động trên lớp của giáo viên: Thiết lập hệ thống giám sát, dự giờ và phản hồi thường xuyên, giúp nâng cao chất lượng giờ dạy và phương pháp giáo dục. Mục tiêu đạt 75% giáo viên được đánh giá tốt về phương pháp giảng dạy trong 18 tháng. Hiệu trưởng và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

  4. Đổi mới công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng liên tục, đa dạng hình thức (trực tiếp, trực tuyến), đảm bảo 100% giáo viên tham gia bồi dưỡng hàng năm. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do Phòng Giáo dục và các trường phối hợp tổ chức.

  5. Khai thác và sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất hỗ trợ hoạt động giáo dục: Đẩy mạnh công tác bảo trì, nâng cấp thiết bị, đồng thời hướng dẫn giáo viên khai thác tối đa công cụ hỗ trợ giảng dạy. Mục tiêu tăng hiệu quả sử dụng thiết bị lên 85% trong 1 năm. Chủ thể là ban giám hiệu và bộ phận kỹ thuật trường.

  6. Đẩy mạnh công tác giám sát, kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và quản lý. Mục tiêu đạt 90% trường thực hiện kiểm tra định kỳ trong 1 năm. Phòng Giáo dục và hiệu trưởng chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý hoạt động giáo dục, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý tại đơn vị mình.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ vai trò của mình trong quá trình quản lý hoạt động giáo dục, nâng cao nhận thức về phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và tự bồi dưỡng chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động giáo dục trong trường mầm non là gì?
    Quản lý hoạt động giáo dục là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ nhằm đạt mục tiêu phát triển toàn diện trẻ mầm non. Ví dụ, quản lý kế hoạch, nội dung, phương pháp và đánh giá kết quả giáo dục.

  2. Tại sao công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn, áp dụng phương pháp giáo dục hiện đại, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Một số trường tại Sóc Trăng đã tăng tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng lên 50% nhờ các chương trình đào tạo liên tục.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục mầm non?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách đãi ngộ, sự quan tâm của cấp ủy Đảng, phát triển kinh tế xã hội địa phương; và yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, nhận thức giáo viên và phụ huynh.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục trên lớp?
    Thông qua việc giám sát, dự giờ, phản hồi kịp thời, tổ chức tập huấn phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá giáo viên.

  5. Cơ sở vật chất ảnh hưởng thế nào đến chất lượng giáo dục mầm non?
    Cơ sở vật chất đầy đủ, an toàn và phù hợp giúp giáo viên tổ chức các hoạt động giáo dục hiệu quả, tạo môi trường học tập tích cực cho trẻ. Tại Sóc Trăng, khoảng 60% trường sử dụng hiệu quả thiết bị giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục trong trường mầm non công lập tại thành phố Sóc Trăng đã đạt được một số kết quả tích cực về lập kế hoạch và cơ sở vật chất, nhưng còn nhiều hạn chế trong triển khai và giám sát thực hiện.
  • Việc áp dụng phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên chưa đạt hiệu quả cao, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều tác động đến hiệu quả quản lý, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp quản lý, nhà trường và giáo viên.
  • Đề xuất các biện pháp đổi mới công tác xây dựng kế hoạch, nâng cao năng lực giáo viên, tăng cường giám sát và sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng quản lý và giáo dục.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2019-2022 để đạt mục tiêu phát triển giáo dục mầm non bền vững tại địa phương.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên mầm non tại Sóc Trăng nên áp dụng ngay các biện pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng nhằm phát triển giáo dục mầm non toàn diện và bền vững.