## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục đóng vai trò then chốt trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Việt Nam, việc chuyển đổi từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học theo tiếp cận năng lực (TCNL) là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Môn Công nghệ ở trường trung học phổ thông (THPT) giữ vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức và phát triển năng lực công nghệ cho học sinh, góp phần định hướng nghề nghiệp và chuẩn bị nguồn nhân lực kỹ thuật cho xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy môn Công nghệ còn bị xem nhẹ, giáo viên kiêm nhiệm, cơ sở vật chất chưa được đầu tư đầy đủ, dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo TCNL tại các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên trong năm học 2018-2019. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Công nghệ theo TCNL, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 3 trường THPT với 9 cán bộ quản lý, 24 giáo viên và 270 học sinh tham gia khảo sát. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc đổi mới quản lý giáo dục, nâng cao năng lực học sinh và đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời đại mới.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

- **Lý thuyết quản lý hành vi**: Nhấn mạnh vai trò của lãnh đạo theo tình huống, xây dựng mối quan hệ hiệu quả và quản lý nguồn nhân lực trong giáo dục.
- **Lý thuyết dạy học theo tiếp cận năng lực (TCNL)**: Định nghĩa năng lực là sự tích hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ trong bối cảnh thực tiễn, tập trung phát triển năng lực người học thay vì chỉ truyền đạt kiến thức.
- **Mô hình quản lý hoạt động dạy học**: Bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá nhằm đảm bảo chất lượng dạy học.
- **Khái niệm chuyên ngành**: Quản lý hoạt động dạy học, năng lực công nghệ, phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá theo chuẩn năng lực.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại 3 trường THPT huyện Phú Bình, gồm 9 cán bộ quản lý, 24 giáo viên, 270 học sinh; tài liệu lý luận, giáo án, dự giờ và các văn bản pháp luật liên quan.
- **Phương pháp chọn mẫu**: Lấy mẫu phi xác suất theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định tính qua phỏng vấn, đàm thoại và phân tích nội dung giáo án, dự giờ.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu thực hiện trong năm học 2018-2019, khảo sát và thu thập dữ liệu trong các tháng đầu năm học, phân tích và đề xuất biện pháp trong các tháng tiếp theo.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng quản lý hoạt động dạy học**: Khoảng 70% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc quản lý dạy học môn Công nghệ theo TCNL còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong khâu lập kế hoạch và kiểm tra đánh giá.
- **Phương pháp dạy học**: 65% giáo viên sử dụng phương pháp truyền thống, ít áp dụng các kỹ thuật dạy học tích cực như dạy học dự án, thảo luận nhóm, gây giảm hứng thú học tập của học sinh.
- **Hình thức tổ chức dạy học**: Hình thức lớp - bài chiếm ưu thế với 80%, trong khi các hình thức trải nghiệm, tham quan chỉ chiếm khoảng 20%, chưa phát huy hiệu quả phát triển năng lực.
- **Sử dụng phương tiện dạy học**: Chỉ khoảng 30% giáo viên sử dụng hiệu quả các phương tiện dạy học hiện đại, phần lớn còn phụ thuộc vào phương tiện truyền thống, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học.
- **Đánh giá kết quả học tập**: Việc kiểm tra, đánh giá chủ yếu dựa trên kiến thức lý thuyết, chưa đánh giá đầy đủ năng lực thực hành và ứng dụng công nghệ của học sinh.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do nhận thức chưa đầy đủ về TCNL của cán bộ quản lý và giáo viên, thiếu sự đầu tư về cơ sở vật chất và phương tiện dạy học, cũng như áp lực chương trình học và thời gian hạn chế. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường THPT khi chuyển đổi sang dạy học theo TCNL. Việc tập trung vào kiến thức lý thuyết truyền thống làm giảm khả năng phát triển năng lực thực hành và sáng tạo của học sinh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng phương pháp dạy học tích cực và biểu đồ tròn về mức độ sử dụng phương tiện dạy học hiện đại.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường bồi dưỡng nhận thức và kỹ năng cho cán bộ quản lý và giáo viên** về dạy học theo TCNL, đặc biệt là các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực; mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 1 năm; chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, nhà trường.
- **Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học** môn Công nghệ, khuyến khích áp dụng dạy học dự án, thảo luận nhóm, trải nghiệm thực tế nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh; mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng phương pháp tích cực lên 70% trong 2 năm; chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.
- **Đầu tư và nâng cấp cơ sở vật chất, phương tiện dạy học hiện đại** phục vụ dạy học môn Công nghệ theo TCNL, bao gồm phòng thực hành, thiết bị kỹ thuật và công nghệ thông tin; mục tiêu hoàn thành đầu tư trong 3 năm; chủ thể thực hiện: UBND địa phương, nhà trường.
- **Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá theo chuẩn năng lực** nhằm đánh giá toàn diện năng lực học sinh, kết hợp đánh giá quá trình và kết quả; mục tiêu áp dụng đồng bộ trong 2 năm; chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn, giáo viên.
- **Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội** trong việc hỗ trợ học sinh phát triển năng lực công nghệ và định hướng nghề nghiệp; mục tiêu xây dựng ít nhất 3 chương trình phối hợp trong 1 năm; chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, phụ huynh, các tổ chức xã hội.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục**: Nhận diện thực trạng và giải pháp quản lý dạy học theo TCNL, nâng cao năng lực quản lý chuyên môn.
- **Giáo viên môn Công nghệ**: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát triển năng lực học sinh.
- **Nhà nghiên cứu giáo dục**: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dạy học theo TCNL trong bối cảnh giáo dục phổ thông.
- **Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương**: Lập kế hoạch, chính sách hỗ trợ đổi mới quản lý và dạy học môn Công nghệ, nâng cao chất lượng giáo dục.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tiếp cận năng lực là gì và tại sao quan trọng trong dạy học môn Công nghệ?**  
Tiếp cận năng lực là phương pháp giáo dục tập trung phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh để vận dụng vào thực tiễn. Nó giúp học sinh phát triển toàn diện, phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện đại.

2. **Những khó khăn chính trong quản lý dạy học môn Công nghệ theo TCNL là gì?**  
Khó khăn gồm nhận thức chưa đầy đủ về TCNL, thiếu phương tiện dạy học hiện đại, phương pháp dạy học truyền thống và hạn chế về thời gian, cơ sở vật chất.

3. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả dạy học môn Công nghệ theo TCNL?**  
Cần bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng hệ thống kiểm tra đánh giá phù hợp và tăng cường phối hợp với gia đình, xã hội.

4. **Phương pháp dạy học nào phù hợp với môn Công nghệ theo TCNL?**  
Phương pháp dạy học dự án, thảo luận nhóm, thực hành, trải nghiệm và sử dụng kỹ thuật dạy học tích cực như sơ đồ tư duy, kỹ thuật mảnh ghép rất phù hợp.

5. **Vai trò của kiểm tra, đánh giá trong dạy học theo TCNL?**  
Kiểm tra, đánh giá giúp xác định mức độ phát triển năng lực của học sinh, cung cấp thông tin để điều chỉnh phương pháp dạy học, đảm bảo học sinh đạt chuẩn đầu ra theo yêu cầu.

## Kết luận

- Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục THPT tại huyện Phú Bình.  
- Thực trạng quản lý còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá.  
- Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, khả thi nhằm phát huy năng lực học sinh và nâng cao hiệu quả dạy học.  
- Cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, gia đình và xã hội trong quá trình đổi mới.  
- Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và ứng dụng các biện pháp quản lý trong các môn học khác và địa bàn khác.

**Hành động tiếp theo:** Các cơ sở giáo dục và quản lý cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý và giảng dạy theo TCNL để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện đại.