## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục đóng vai trò then chốt trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Việt Nam, việc chuyển đổi từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học theo tiếp cận năng lực (TCNL) đã trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Môn Công nghệ ở trường trung học phổ thông (THPT) giữ vị trí quan trọng trong việc trang bị kiến thức và phát triển năng lực công nghệ cho học sinh, góp phần định hướng nghề nghiệp và chuẩn bị nguồn nhân lực kỹ thuật cho xã hội. Tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Công nghệ tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên còn nhiều hạn chế, như việc coi nhẹ môn học, giáo viên kiêm nhiệm, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo TCNL tại các trường THPT huyện Phú Bình, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và chất lượng giáo dục. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào năm học 2018-2019 tại 3 trường THPT: Điềm Thụy, Phú Bình, Lương Phú, với đối tượng khảo sát gồm 9 cán bộ quản lý, 24 giáo viên và 270 học sinh. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc đổi mới quản lý giáo dục, góp phần phát triển năng lực học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông và xu thế phát triển nguồn nhân lực trong thời đại mới.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết quản lý hành vi**: Tập trung vào vai trò của nhà quản lý trong việc tác động, điều phối hoạt động dạy học nhằm đạt mục tiêu giáo dục, dựa trên các nguyên tắc lãnh đạo tình huống, hoạch định mục tiêu và xây dựng mối quan hệ hiệu quả.
- **Lý thuyết dạy học theo tiếp cận năng lực (TCNL)**: Nhấn mạnh phát triển toàn diện năng lực người học, bao gồm kiến thức, kỹ năng, thái độ và năng lực vận dụng thực tiễn, lấy người học làm trung tâm, khuyến khích học sinh chủ động, sáng tạo trong học tập.
- **Khái niệm quản lý hoạt động dạy học**: Là quá trình tác động có kế hoạch của hiệu trưởng đến các lực lượng giáo dục nhằm tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá hoạt động dạy học để đạt mục tiêu đề ra.
- **Khung năng lực công nghệ**: Bao gồm 5 năng lực chính cần hình thành cho học sinh: Hiểu biết công nghệ, Giao tiếp công nghệ, Sử dụng công nghệ, Đánh giá công nghệ và Thiết kế công nghệ.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại 3 trường THPT huyện Phú Bình, gồm bảng hỏi với 9 cán bộ quản lý, 24 giáo viên, 270 học sinh; phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giáo viên; nghiên cứu sản phẩm giáo án, dự giờ; tham vấn ý kiến chuyên gia.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng các số liệu khảo sát, kết hợp phân tích định tính từ phỏng vấn và chuyên gia để đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu thực hiện trong năm học 2018-2019, với các giai đoạn: thu thập dữ liệu (6 tháng), xử lý và phân tích số liệu (3 tháng), đề xuất biện pháp và khảo nghiệm (3 tháng).

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng quản lý hoạt động dạy học**: Khoảng 70% cán bộ quản lý và giáo viên cho rằng công tác quản lý dạy học môn Công nghệ theo TCNL còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc lập kế hoạch và kiểm tra đánh giá.
- **Phương pháp dạy học**: 65% giáo viên sử dụng phương pháp truyền thống, ít áp dụng các kỹ thuật dạy học tích cực như dạy học dự án, thảo luận nhóm, gây hạn chế phát huy năng lực học sinh.
- **Cơ sở vật chất và phương tiện dạy học**: Chỉ khoảng 40% trường có đủ trang thiết bị phục vụ dạy học môn Công nghệ theo TCNL, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hành và trải nghiệm của học sinh.
- **Năng lực học sinh đạt được**: Qua đánh giá, chỉ khoảng 55% học sinh đạt mức năng lực công nghệ cơ bản theo chuẩn đề ra, phản ánh sự chưa đồng đều trong việc phát triển năng lực.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của môn Công nghệ và TCNL trong giáo dục, sự thiếu đầu tư về nhân lực và cơ sở vật chất, cũng như hạn chế trong đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi triển khai dạy học theo TCNL. Việc quản lý chưa hiệu quả làm giảm khả năng phát huy năng lực học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục và định hướng nghề nghiệp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng phương pháp dạy học và mức độ đạt năng lực của học sinh, bảng tổng hợp đánh giá cơ sở vật chất và phương tiện dạy học.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường bồi dưỡng nhận thức và năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giáo viên**: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dạy học theo TCNL, nâng cao nhận thức về vai trò và phương pháp đổi mới, nhằm tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp tích cực lên ít nhất 80% trong 2 năm tới.
- **Đổi mới phương pháp và hình thức dạy học**: Khuyến khích giáo viên áp dụng dạy học dự án, thảo luận nhóm, kỹ thuật mảnh ghép và các kỹ thuật dạy học tích cực khác, nhằm nâng cao năng lực thực hành và sáng tạo của học sinh, với mục tiêu 70% tiết học áp dụng phương pháp mới trong 3 năm.
- **Đầu tư cơ sở vật chất và phương tiện dạy học**: Phối hợp với các cấp quản lý và nhà trường tăng cường trang thiết bị thực hành, phòng thí nghiệm, phần mềm mô phỏng, đảm bảo 100% trường THPT có đủ điều kiện tối thiểu phục vụ dạy học môn Công nghệ theo TCNL trong 5 năm tới.
- **Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá**: Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá năng lực học sinh phù hợp với chuẩn đầu ra, kết hợp đánh giá quá trình và sản phẩm học tập, nhằm nâng cao tính khách quan và hiệu quả đánh giá, triển khai áp dụng đồng bộ trong toàn huyện trong 2 năm.
- **Tăng cường chỉ đạo và giám sát quản lý dạy học**: Hiệu trưởng và các cấp quản lý cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch dạy học, phương pháp và đánh giá, đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo TCNL.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục**: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hiệu quả hoạt động dạy học theo TCNL, từ đó nâng cao năng lực quản lý và chỉ đạo đổi mới giáo dục.
- **Giáo viên môn Công nghệ**: Áp dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát triển năng lực học sinh phù hợp với chuẩn đầu ra.
- **Nhà nghiên cứu giáo dục**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm về quản lý dạy học theo TCNL trong bối cảnh giáo dục phổ thông Việt Nam.
- **Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương**: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch đầu tư và phát triển giáo dục công nghệ, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tiếp cận năng lực là gì và tại sao quan trọng trong dạy học môn Công nghệ?**  
Tiếp cận năng lực là phương pháp dạy học tập trung phát triển toàn diện kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh, giúp các em vận dụng hiệu quả vào thực tiễn. Đây là xu hướng đổi mới giáo dục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu xã hội hiện đại.

2. **Những năng lực công nghệ nào cần được hình thành cho học sinh THPT?**  
Bao gồm: Hiểu biết công nghệ, Giao tiếp công nghệ, Sử dụng công nghệ, Đánh giá công nghệ và Thiết kế công nghệ. Các năng lực này giúp học sinh phát triển kỹ năng nghề nghiệp và tư duy sáng tạo.

3. **Phương pháp dạy học nào phù hợp với tiếp cận năng lực trong môn Công nghệ?**  
Phương pháp tích cực như dạy học dự án, thảo luận nhóm, thực hành, trải nghiệm và sử dụng kỹ thuật dạy học như sơ đồ tư duy, kỹ thuật mảnh ghép giúp phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh.

4. **Làm thế nào để đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực?**  
Đánh giá dựa trên tiêu chí chuẩn đầu ra, kết hợp đánh giá quá trình và sản phẩm học tập, sử dụng đa dạng hình thức như quan sát, bài tập thực hành, báo cáo dự án, giúp phản ánh chính xác năng lực học sinh.

5. **Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo TCNL?**  
Bao gồm nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, phương pháp dạy học, cơ sở vật chất, công tác kiểm tra đánh giá và sự chỉ đạo, giám sát của nhà trường. Việc đồng bộ các yếu tố này quyết định thành công của quản lý dạy học.

## Kết luận

- Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT huyện Phú Bình còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục và phát triển năng lực học sinh.  
- Việc đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao nhận thức cán bộ quản lý và giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất là những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả dạy học.  
- Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể, khả thi, đã được khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn địa phương.  
- Nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của quản lý trong đổi mới giáo dục theo TCNL, đặc biệt trong môn Công nghệ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời đại công nghiệp 4.0.  
- Khuyến nghị triển khai áp dụng các biện pháp đề xuất trong kế hoạch phát triển giáo dục địa phương, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học theo TCNL.

**Hành động tiếp theo:** Các trường THPT và cơ quan quản lý giáo dục cần phối hợp triển khai các biện pháp quản lý đổi mới dạy học môn Công nghệ theo TCNL, tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, đầu tư trang thiết bị và xây dựng hệ thống kiểm tra đánh giá phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.