Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh thế kỷ XXI, giáo dục toàn cầu đã trải qua nhiều bước tiến vượt bậc với xu hướng hiện đại hóa, đa dạng hóa hình thức đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng cao của người học. Tại Việt Nam, theo Luật Giáo dục 2005, phát triển giáo dục được xác định là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí và đào tạo nhân lực chất lượng cao. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 cũng nhấn mạnh đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục là khâu then chốt.
Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (GDNN-GDTX) huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, là một trong những đơn vị thực hiện hoạt động dạy học cấp Trung học phổ thông (THPT) hệ giáo dục thường xuyên. Hoạt động dạy học tại đây đã có nhiều thay đổi tích cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động dạy học cấp THPT hệ giáo dục thường xuyên vẫn còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu đổi mới và thích ứng với sự thay đổi của môi trường giáo dục hiện nay.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học cấp THPT hệ giáo dục thường xuyên theo tiếp cận quản lý sự thay đổi và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Văn Giang trong năm học 2017-2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý giáo dục, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu đổi mới giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển bền vững.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên lý thuyết quản lý sự thay đổi, đặc biệt là mô hình 11 bước quản lý sự thay đổi của Đặng Xuân Hải, tập trung vào ba giai đoạn chính: nhận diện trạng thái hiện hành, mô tả trạng thái mong đợi và xây dựng kế hoạch hành động để chuyển đổi. Lý thuyết này nhấn mạnh nguyên tắc phù hợp, thích ứng và kế thừa phát triển trong quản lý giáo dục.
Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm quản lý hoạt động dạy học cấp THPT hệ giáo dục thường xuyên, bao gồm quản lý phân công giảng dạy, thực hiện chương trình, soạn bài, giờ lên lớp, dự giờ và phân tích sư phạm, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, quản lý hồ sơ chuyên môn, sử dụng và bồi dưỡng giáo viên. Các khái niệm này được tích hợp trong tiếp cận quản lý sự thay đổi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Về lý luận, tác giả tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, tài liệu chuyên môn và các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và quản lý sự thay đổi.
Về thực tiễn, nghiên cứu tiến hành khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Văn Giang. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 100 người, được chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS và Microsoft Excel để xử lý thống kê mô tả, phân tích khoảng cách giữa trạng thái hiện hành và mong đợi.
Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm học 2017-2018, với dữ liệu thu thập từ hồ sơ trung tâm, báo cáo chuyên môn và kết quả khảo sát thực tế. Phương pháp nghiên cứu bổ trợ bao gồm quan sát, phương pháp chuyên gia và tổng kết kinh nghiệm nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp khả thi.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức về quản lý sự thay đổi: Khoảng 75% cán bộ quản lý và giáo viên tại Trung tâm nhận thức rõ vai trò quan trọng của quản lý sự thay đổi trong hoạt động dạy học. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% trong số họ thực sự áp dụng các nguyên tắc quản lý sự thay đổi vào công tác quản lý hàng ngày.
Thực trạng quản lý hoạt động dạy học: Qua khảo sát, có tới 40% giáo viên chưa được phân công giảng dạy phù hợp với chuyên môn đào tạo, dẫn đến hiệu quả giảng dạy chưa cao. Tỷ lệ thực hiện đúng chương trình dạy học đạt khoảng 85%, còn tồn tại tình trạng cắt xén hoặc thay đổi nội dung không phù hợp.
Quản lý giờ lên lớp và dự giờ: Trung tâm tổ chức dự giờ và phân tích sư phạm bài học với tần suất trung bình 2 lần/tháng, nhưng chỉ có 55% giáo viên tham gia đầy đủ. Việc đánh giá giờ lên lớp còn mang tính hình thức, chưa thực sự phát huy hiệu quả cải tiến phương pháp dạy học.
Kiểm tra đánh giá kết quả học tập: Tỷ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi trong năm học 2017-2018 là khoảng 65%, tuy nhiên công tác quản lý kiểm tra, đánh giá còn thiếu chặt chẽ, dẫn đến sự không đồng đều trong chất lượng học tập giữa các lớp.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ sự chưa đồng bộ trong nhận thức và áp dụng quản lý sự thay đổi, cũng như hạn chế về nguồn lực và cơ sở vật chất. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục thường xuyên tại một số địa phương khác, kết quả tại Văn Giang tương đối tương đồng về mặt nhận thức nhưng thấp hơn về mức độ thực hiện.
Việc quản lý phân công giảng dạy chưa hợp lý ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học, đồng thời việc dự giờ và phân tích sư phạm chưa được tổ chức thường xuyên và nghiêm túc khiến việc đổi mới phương pháp dạy học chưa đạt hiệu quả mong muốn. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ thực hiện đúng chương trình và tỷ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi có thể minh họa rõ sự chênh lệch giữa các năm học và các bộ môn.
Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc áp dụng tiếp cận quản lý sự thay đổi trong quản lý hoạt động dạy học cấp THPT hệ giáo dục thường xuyên, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý sự thay đổi: Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu cho cán bộ quản lý và giáo viên về lý thuyết và kỹ năng quản lý sự thay đổi, nhằm nâng tỷ lệ áp dụng thực tế lên trên 80% trong vòng 1 năm.
Cải tiến công tác phân công giảng dạy: Xây dựng quy trình phân công dựa trên chuyên môn đào tạo và nguyện vọng giáo viên, đảm bảo công bằng và hiệu quả, giảm tỷ lệ phân công không phù hợp xuống dưới 10% trong năm học tiếp theo.
Tăng cường quản lý giờ lên lớp và dự giờ: Thiết lập chuẩn đánh giá giờ lên lớp, tổ chức dự giờ định kỳ ít nhất 4 lần/tháng với sự tham gia đầy đủ của giáo viên, đồng thời áp dụng đánh giá khách quan để cải tiến phương pháp dạy học.
Hoàn thiện công tác kiểm tra, đánh giá học sinh: Xây dựng hệ thống kiểm tra đánh giá minh bạch, công bằng, đảm bảo 100% bài kiểm tra được trả đúng hạn và có nhận xét cụ thể, nâng cao tỷ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi lên trên 70% trong 2 năm tới.
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và nguồn lực: Chủ động huy động nguồn kinh phí từ ngân sách và xã hội hóa để nâng cấp trang thiết bị dạy học, tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới phương pháp dạy học theo tiếp cận quản lý sự thay đổi.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản lý sự thay đổi trong hoạt động dạy học, áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả tại các trung tâm giáo dục thường xuyên.
Giáo viên hệ giáo dục thường xuyên: Tham khảo các phương pháp đổi mới dạy học và cách thức phối hợp với quản lý để nâng cao chất lượng giảng dạy.
Nhà nghiên cứu giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý sự thay đổi trong giáo dục thường xuyên, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục thường xuyên phù hợp với yêu cầu đổi mới và phát triển bền vững.
Câu hỏi thường gặp
Quản lý sự thay đổi trong giáo dục thường xuyên là gì?
Quản lý sự thay đổi là quá trình xác định trạng thái hiện tại, mô tả trạng thái mong đợi và xây dựng kế hoạch chuyển đổi nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học trong bối cảnh đổi mới giáo dục.Tại sao cần áp dụng quản lý sự thay đổi trong quản lý hoạt động dạy học?
Vì môi trường giáo dục liên tục biến động, áp dụng quản lý sự thay đổi giúp nhà trường thích ứng kịp thời, nâng cao chất lượng dạy học và đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội.Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả dạy học?
Bao gồm nâng cao nhận thức quản lý sự thay đổi, cải tiến phân công giảng dạy, tăng cường dự giờ và đánh giá giờ lên lớp, hoàn thiện kiểm tra đánh giá học sinh và đầu tư cơ sở vật chất.Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của quản lý sự thay đổi?
Thông qua các chỉ số như tỷ lệ giáo viên áp dụng quản lý sự thay đổi, mức độ thực hiện đúng chương trình, tỷ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi và sự cải thiện trong phương pháp dạy học.Ai là người chịu trách nhiệm chính trong quản lý sự thay đổi tại trung tâm?
Cán bộ quản lý trung tâm, đặc biệt là hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, phối hợp chặt chẽ với giáo viên và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường.
Kết luận
- Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học cấp THPT hệ giáo dục thường xuyên theo tiếp cận quản lý sự thay đổi tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.
- Phát hiện nhiều bất cập trong phân công giảng dạy, quản lý giờ lên lớp, dự giờ và kiểm tra đánh giá học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học.
- Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, cải tiến quy trình quản lý và tăng cường nguồn lực hỗ trợ đổi mới giáo dục.
- Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý giáo dục thường xuyên tại địa phương.
- Đề nghị các cơ quan quản lý giáo dục và các trung tâm GDNN-GDTX áp dụng các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để đạt được mục tiêu đổi mới và phát triển bền vững.
Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp quản lý sự thay đổi ngay hôm nay để nâng cao chất lượng giáo dục thường xuyên tại trung tâm của bạn!