Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) đóng vai trò nền tảng trong việc hình thành nhân cách và phát triển toàn diện của trẻ em, góp phần quan trọng vào sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội. Tại Việt Nam, năm 2015 có khoảng 12.466 trường mầm non công lập với tổng số hơn 200.000 cán bộ quản lý và giáo viên, tỷ lệ giáo viên/lớp đạt 1,64 người/lớp, trung bình 17,34 trẻ/giáo viên. Tuy nhiên, theo báo cáo năm học 2018-2019 tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, hơn 40% giáo viên mầm non chưa đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp, nhiều giáo viên còn yếu về kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ, chưa linh hoạt trong đổi mới phương pháp giảng dạy, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên các trường mầm non trên địa bàn thành phố Quy Nhơn theo Chuẩn chức danh nghề nghiệp mầm non, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Nghiên cứu khảo sát thực trạng từ năm học 2015-2016 đến 2018-2019 tại 20 trường mầm non công lập, với mục tiêu đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, nâng cao năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mầm non trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và đổi mới giáo dục, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến các hoạt động giáo dục nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên bao gồm các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá.

  • Lý thuyết đổi mới giáo dục: Đổi mới giáo dục là quá trình thay đổi có tính hệ thống nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển phẩm chất và năng lực người học, trong đó đội ngũ giáo viên đóng vai trò trung tâm.

  • Khái niệm chuẩn chức danh nghề nghiệp mầm non: Hệ thống tiêu chuẩn về phẩm chất, trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên mầm non được quy định theo Thông tư số 20/2015/TTLT-BGDĐT-BNV, gồm các hạng chức danh II, III, IV với các tiêu chuẩn cụ thể về đạo đức nghề nghiệp, trình độ và năng lực.

  • Khái niệm bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp: Quá trình cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ nhằm giúp giáo viên đáp ứng các tiêu chuẩn nghề nghiệp, nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 150 người gồm 10 cán bộ, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), 40 cán bộ quản lý mầm non, 100 giáo viên mầm non tại 20 trường công lập trên địa bàn thành phố Quy Nhơn. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, thống kê của ngành GD&ĐT thành phố Quy Nhơn giai đoạn 2015-2019.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả với các chỉ số tỉ lệ %, điểm trung bình cộng (X), phân tích so sánh mức độ phù hợp, tần suất thực hiện các hoạt động bồi dưỡng và quản lý. Kết quả được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ minh họa.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trong giai đoạn 2019-2020, khảo sát và thu thập dữ liệu từ năm học 2015-2016 đến 2018-2019, phân tích và đề xuất giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên mầm non theo chuẩn chức danh nghề nghiệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non: Trong tổng số 337 giáo viên mầm non công lập tại Quy Nhơn, chỉ có 6,5% đạt trình độ chuẩn chức danh nghề nghiệp, còn lại 93,5% vượt chuẩn. Tuy nhiên, hơn 40% giáo viên chưa đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp theo quy định. Nhiều giáo viên còn yếu về kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ, đặc biệt trong ứng dụng công nghệ thông tin.

  2. Nhận thức về hoạt động bồi dưỡng: Khảo sát cho thấy khoảng 70% giáo viên nhận thức đúng về tầm quan trọng của bồi dưỡng theo chuẩn chức danh nghề nghiệp, nhưng vẫn còn 30% chưa hiểu rõ hoặc có tâm lý bức xúc, cho rằng bồi dưỡng không cần thiết do đã có trình độ chuyên môn.

  3. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng: Phòng GD&ĐT và các trường mầm non đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tổ chức các lớp tập trung, nhưng việc kiểm tra, giám sát còn hạn chế. Chỉ khoảng 60% giáo viên tham gia đầy đủ các khóa bồi dưỡng theo kế hoạch. Các điều kiện vật chất, chế độ chính sách hỗ trợ bồi dưỡng chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động.

  4. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Hình thức tập trung chiếm ưu thế, tuy nhiên phương pháp giảng dạy chưa đa dạng, chưa phát huy tối đa kinh nghiệm thực tiễn của giáo viên. Việc đánh giá kết quả bồi dưỡng chủ yếu dựa trên bài kiểm tra lý thuyết, chưa đánh giá toàn diện năng lực thực hành.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh thực trạng chung của giáo dục mầm non tại nhiều địa phương, trong đó việc chuẩn hóa đội ngũ giáo viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp còn nhiều khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức chưa đồng đều, hạn chế về nguồn lực vật chất và phương pháp quản lý chưa hiệu quả. So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh khác, mức độ tham gia bồi dưỡng và hiệu quả quản lý tại Quy Nhơn tương đối thấp hơn do điều kiện kinh tế xã hội và chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ.

Việc quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp cần được thực hiện một cách hệ thống, khoa học, kết hợp giữa xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và đánh giá kết quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp theo từng năm học, bảng phân tích mức độ tham gia bồi dưỡng và biểu đồ đánh giá hiệu quả bồi dưỡng theo các tiêu chí.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao nhận thức về vai trò và ý nghĩa của bồi dưỡng theo chuẩn chức danh nghề nghiệp, nhằm tạo sự đồng thuận và tích cực tham gia. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm, chủ thể là Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.

  2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chi tiết, phù hợp: Phòng GD&ĐT cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cụ thể, linh hoạt về thời gian và nội dung, phù hợp với đặc điểm từng nhóm giáo viên, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thực hiện hàng năm, có đánh giá rút kinh nghiệm.

  3. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Áp dụng các phương pháp bồi dưỡng kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, sử dụng công nghệ thông tin, tổ chức bồi dưỡng trực tuyến, nhóm thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả tiếp thu. Thời gian triển khai trong 1-2 năm, do các cơ sở đào tạo phối hợp thực hiện.

  4. Cải thiện chế độ chính sách, tạo động lực cho giáo viên: Đề xuất các chính sách hỗ trợ về kinh phí, thời gian, khen thưởng đối với giáo viên tích cực tham gia bồi dưỡng và đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp. Chủ thể thực hiện là UBND thành phố và Phòng GD&ĐT, áp dụng trong 1 năm tới.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả bồi dưỡng: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ, đánh giá toàn diện kết quả bồi dưỡng, từ đó điều chỉnh kế hoạch và phương pháp phù hợp. Thực hiện định kỳ hàng năm, do Phòng GD&ĐT chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại địa phương.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ về chuẩn chức danh nghề nghiệp, tầm quan trọng của bồi dưỡng, từ đó chủ động xây dựng kế hoạch phát triển năng lực cá nhân phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

  3. Các cơ sở đào tạo giáo viên mầm non: Tham khảo nội dung, phương pháp bồi dưỡng phù hợp với đặc điểm giáo viên tại địa phương, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng.

  4. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp cơ sở dữ liệu, phân tích thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo chuẩn chức danh nghề nghiệp, góp phần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn chức danh nghề nghiệp mầm non là gì?
    Chuẩn chức danh nghề nghiệp mầm non là hệ thống tiêu chuẩn về phẩm chất, trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn và nghiệp vụ mà giáo viên mầm non cần đạt được theo quy định của Bộ GD&ĐT và Bộ Nội vụ nhằm chuẩn hóa đội ngũ giáo viên.

  2. Tại sao phải bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn chức danh nghề nghiệp?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, nâng cao kỹ năng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, đồng thời đảm bảo quyền lợi về bổ nhiệm, xếp lương theo quy định.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả cho giáo viên mầm non?
    Phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, sử dụng công nghệ thông tin, tổ chức thảo luận nhóm, giải quyết tình huống thực tế được đánh giá cao, giúp giáo viên dễ tiếp thu và vận dụng vào công việc.

  4. Ai chịu trách nhiệm quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên mầm non?
    Phòng Giáo dục và Đào tạo cấp huyện là cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát và đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên mầm non trên địa bàn.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng?
    Cần xây dựng kế hoạch chi tiết, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, cải thiện điều kiện vật chất, chính sách hỗ trợ, tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả, đồng thời nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên mầm non theo chuẩn chức danh nghề nghiệp là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tại thành phố Quy Nhơn.
  • Thực trạng cho thấy còn nhiều hạn chế về trình độ chuẩn chức danh nghề nghiệp, nhận thức và hiệu quả quản lý bồi dưỡng giáo viên.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý thiết thực như nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch phù hợp, đa dạng hóa phương pháp bồi dưỡng, cải thiện chính sách và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Các giải pháp được đánh giá có tính hợp lý và khả thi, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và đặc điểm giáo dục địa phương.
  • Đề nghị các cơ quan quản lý, nhà trường và giáo viên phối hợp thực hiện đồng bộ các biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Bình Định và cả nước.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo mục tiêu chuẩn hóa đội ngũ giáo viên mầm non được thực hiện hiệu quả.