Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, giáo dục đạo đức cho học sinh trung học cơ sở (THCS) trở thành một nhiệm vụ trọng tâm nhằm phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực công dân. Huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, với quy mô 32 trường THCS và hơn 10.000 học sinh năm học 2020-2021, đang đối mặt với thách thức trong việc quản lý và nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức thông qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh (Đội TNTP HCM). Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua hoạt động Đội TNTP HCM tại các trường THCS huyện Đại Từ, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong các trường THCS trên địa bàn huyện Đại Từ, khảo sát thực hiện từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2021 với sự tham gia của 155 cán bộ quản lý, giáo viên và tổng phụ trách Đội. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý giáo dục đạo đức, đồng thời phát huy vai trò của tổ chức Đội TNTP HCM trong việc hình thành nhân cách, kỹ năng sống và trách nhiệm xã hội cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông 2018.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giáo dục đạo đức, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục của Henry Fayol nhấn mạnh các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp và kiểm tra nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động giáo dục.
  • Lý thuyết giáo dục đạo đức theo quan điểm triết học và giáo dục học, định nghĩa đạo đức là hệ thống các chuẩn mực điều chỉnh hành vi con người trong xã hội, đồng thời giáo dục đạo đức là quá trình biến các chuẩn mực xã hội thành niềm tin và thói quen của học sinh.
  • Mô hình hoạt động Đội TNTP HCM như một tổ chức giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức cho thiếu nhi, với các nội dung giáo dục gồm giáo dục chính trị, ý thức trách nhiệm, lao động kỹ thuật và thẩm mỹ.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục đạo đức, hoạt động Đội TNTP HCM, mục tiêu giáo dục đạo đức, nội dung và hình thức giáo dục đạo đức, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục đạo đức.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 155 người gồm 119 giáo viên, 12 tổng phụ trách Đội và 24 cán bộ quản lý tại 12 trường THCS huyện Đại Từ.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát và thống kê toán học để tính tỷ lệ phần trăm và điểm trung bình, phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực hiện từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu và đề xuất biện pháp quản lý.

Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các đối tượng liên quan đến công tác giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về mục tiêu giáo dục đạo đức: 59,5% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá mục tiêu “Giúp học sinh hiểu biết về chuẩn mực đạo đức” là quan trọng nhất, trong khi 48,1% cho rằng việc rèn luyện kỹ năng tự điều chỉnh hành vi còn chưa được chú trọng đúng mức. Điểm trung bình nhận thức chung là 2,33 trên thang 3, cho thấy nhận thức ở mức trung bình khá.

  2. Thực trạng nội dung giáo dục đạo đức: Các nhóm chuẩn mực đạo đức như lòng yêu nước, tự lập, đoàn kết được thực hiện thường xuyên với tỷ lệ trên 50%. Tuy nhiên, nhóm chuẩn mực liên quan đến môi trường và trách nhiệm xã hội còn hạn chế, chỉ đạt mức thực hiện trung bình khoảng 1,11 điểm.

  3. Hình thức và phương pháp giáo dục: Hoạt động sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp và các hoạt động xã hội như đền ơn đáp nghĩa, tình nguyện được tổ chức đều đặn, nhưng hình thức còn đơn điệu, thiếu sự đổi mới và chưa phát huy hết tính sáng tạo, hấp dẫn đối với học sinh.

  4. Quản lý giáo dục đạo đức: Việc lập kế hoạch và tổ chức thực hiện còn chung chung, chưa cụ thể hóa các biện pháp quản lý, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục. Kiểm tra, đánh giá giáo dục đạo đức chưa được thực hiện thường xuyên và khách quan, dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả khảo sát tại huyện Đại Từ tương đồng với thực trạng chung về việc thiếu đổi mới hình thức và phương pháp giáo dục đạo đức trong nhà trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm các mục tiêu giáo dục được đánh giá quan trọng, bảng điểm trung bình thực hiện các nội dung giáo dục đạo đức, và biểu đồ tròn phân bố mức độ thực hiện các hình thức giáo dục đạo đức.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ vai trò then chốt của tổ chức Đội TNTP HCM trong giáo dục đạo đức, đồng thời chỉ ra các điểm cần cải thiện trong quản lý để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức toàn diện cho học sinh THCS.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu về mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM, nhằm nâng cao nhận thức và năng lực nghiệp vụ. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì.

  2. Củng cố và cụ thể hóa kế hoạch giáo dục đạo đức: Xây dựng kế hoạch chi tiết, rõ ràng về nội dung, hình thức, thời gian và nguồn lực thực hiện giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM, đảm bảo phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi và điều kiện thực tế của từng trường. Thực hiện hàng năm, do Ban Giám hiệu và Tổng phụ trách Đội phối hợp thực hiện.

  3. Đổi mới hình thức và phương pháp giáo dục: Tăng cường các hoạt động trải nghiệm, dã ngoại, câu lạc bộ kỹ năng sống, kết hợp công nghệ thông tin để tạo sự hấp dẫn, thu hút học sinh tham gia tích cực. Thời gian triển khai trong năm học, do giáo viên chủ nhiệm và Tổng phụ trách Đội tổ chức.

  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát: Thiết lập bộ tiêu chí đánh giá cụ thể, tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất, sử dụng đa dạng phương pháp đánh giá như quan sát, phỏng vấn, sản phẩm hoạt động để đảm bảo tính khách quan và hiệu quả. Thực hiện liên tục, do Ban Giám hiệu và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

  5. Phối hợp chặt chẽ các lực lượng giáo dục: Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội nhằm huy động nguồn lực, hỗ trợ tài chính và cơ sở vật chất cho hoạt động Đội TNTP HCM. Thời gian thực hiện theo kế hoạch năm học, do Ban Giám hiệu và các tổ chức liên quan phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản lý giáo dục đạo đức, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả các hoạt động giáo dục đạo đức qua Đội TNTP HCM.

  2. Giáo viên và Tổng phụ trách Đội: Cung cấp kiến thức, phương pháp và kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức phù hợp với đặc điểm học sinh THCS, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý giáo dục đạo đức, mô hình hoạt động Đội TNTP HCM và các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức trong nhà trường.

  4. Các tổ chức Đoàn, Đội và cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, chương trình phối hợp và phát triển hoạt động Đội TNTP HCM nhằm góp phần giáo dục nhân cách toàn diện cho học sinh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM lại quan trọng đối với học sinh THCS?
    Hoạt động Đội TNTP HCM là môi trường giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức giúp học sinh hình thành phẩm chất yêu nước, nhân ái, tự lập và trách nhiệm xã hội, góp phần phát triển nhân cách toàn diện.

  2. Những hạn chế chính trong quản lý giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM hiện nay là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên, kế hoạch giáo dục còn chung chung, hình thức giáo dục đơn điệu, thiếu đổi mới và kiểm tra đánh giá chưa thường xuyên, khách quan.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM?
    Cần nâng cao nhận thức, cụ thể hóa kế hoạch, đổi mới hình thức và phương pháp giáo dục, tăng cường kiểm tra đánh giá và phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát và thống kê toán học để phân tích thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý.

  5. Ai là đối tượng chính được khảo sát trong nghiên cứu?
    Khảo sát gồm 155 người, trong đó có 119 giáo viên, 12 tổng phụ trách Đội và 24 cán bộ quản lý tại các trường THCS huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

Kết luận

  • Quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua hoạt động Đội TNTP HCM tại các trường THCS huyện Đại Từ còn nhiều hạn chế về nhận thức, nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục.
  • Hoạt động Đội TNTP HCM giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển phẩm chất đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh.
  • Cần thiết lập kế hoạch quản lý cụ thể, đổi mới hình thức giáo dục và tăng cường kiểm tra, đánh giá để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức.
  • Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội là yếu tố then chốt để phát huy vai trò của hoạt động Đội TNTP HCM.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục đạo đức có tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Đại Từ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, tổ chức đánh giá hiệu quả định kỳ và điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần chủ động áp dụng các biện pháp quản lý giáo dục đạo đức qua hoạt động Đội TNTP HCM để góp phần xây dựng thế hệ học sinh có phẩm chất đạo đức vững vàng, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của xã hội.