QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TẠI TRƢỜNG TIỂU HỌC

Môn Tự nhiên và Xã hội không chỉ cung cấp kiến thức mà còn góp phần hình thành các giá trị, phẩm chất và năng lực cần thiết cho học sinh. Môn học trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản của bậc học, góp phần hình thành và phát triển ở học sinh tình yêu con người, thiên nhiên; đức tính chăm chỉ; ý thức bảo vệ sức khỏe của bản thân, gia đình, cộng đồng; ý thức tiết kiệm, giữ gìn, bảo vệ tài sản; tinh thần trách nhiệm với môi trường sống; các năng lực chung và năng lực khoa học. Điều này thể hiện rõ vai trò của môn học trong việc chuẩn bị cho học sinh những hành trang cần thiết để tiếp tục học tập và phát triển trong tương lai.

Sự ra đời của chương trình giáo dục mới đòi hỏi các trường phổ thông phải đổi mới quản lý hoạt động giáo dục, đặc biệt là hoạt động dạy học các môn học theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Hoạt động dạy học môn Tự nhiên và Xã hội tất yếu phải đổi mới theo hướng phát triển năng lực học sinh để tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống.

Trong bối cảnh hiện nay, nhà trường đang thiếu những hướng dẫn kịp thời và các biện pháp quản lý có tính bền vững để triển khai hiệu quả hoạt động dạy học môn học theo hướng phát triển kỹ năng thực hành và khả năng vận dụng để giải quyết vấn đề của học sinh. Điều này dẫn đến sự lúng túng trong việc triển khai các hoạt động dạy học thực tế, đặc biệt là trong việc tạo ra những bài học có tính ứng dụng cao, giúp học sinh giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Giáo viên còn lúng túng trong việc thiết kế hệ thống mục tiêu năng lực cần phát triển cho học sinh và việc triển khai các bài học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh gặp khó khăn. Nhiều phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học có thế mạnh tích cực hóa người học chưa được tổ chức hiệu quả. Việc xác định rõ mục tiêu và xây dựng các hoạt động phù hợp để đạt được mục tiêu đó là một thách thức đối với giáo viên.

Quản lý hoạt động dạy học môn học trong nhà trường cần quan tâm xây dựng môi trường thúc đẩy đổi mới dạy học theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực. Môi trường học tập nên khuyến khích sự khám phá, sáng tạo và hợp tác giữa học sinh. Giáo viên có thể sử dụng các trò chơi học tập, bài tập thực hành và hoạt động nhóm để tạo hứng thú cho học sinh và giúp các em tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên và hiệu quả.

Trong các thành tố quá trình tổ chức dạy học môn Tự nhiên và Xã hội thì phương tiện dạy học, mà phương tiện trực quan là nguồn thông tin, mang kiến thức, giữ vai trò quan trọng trong việc tìm hiểu, hình thành kiến thức bài học. Do đó, sử dụng phương tiện trực quan là tranh ảnh, sơ đồ, lược đồ, biểu đồ… hướng dẫn học sinh khai thác, phát hiện kiến thức từ đối tượng học tập theo trình tự các thao tác khoa học, chặt chẽ sẽ mang lại hiệu quả cao trong dạy học các môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học cũng giúp giáo viên tạo ra những bài giảng sinh động và hấp dẫn hơn, đồng thời giúp học sinh tiếp cận với nguồn tài liệu phong phú và đa dạng.

Cán bộ quản lý cần tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn để nâng cao năng lực sư phạm. Các khóa học này nên tập trung vào các phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật đánh giá năng lực và cách thiết kế các hoạt động học tập sáng tạo. Việc chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên cũng là một cách hiệu quả để học hỏi và phát triển.

Việc đánh giá và phản hồi thường xuyên từ cán bộ quản lý giúp giáo viên nhận ra điểm mạnh, điểm yếu và có những điều chỉnh phù hợp. Các hoạt động đánh giá có thể bao gồm dự giờ, quan sát, phỏng vấn và phân tích kết quả học tập của học sinh. Phản hồi nên được đưa ra một cách xây dựng và khuyến khích giáo viên tiếp tục phát triển.

Tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế, ví dụ như tham quan bảo tàng, vườn thực vật hoặc các cơ sở sản xuất, giúp học sinh kết nối kiến thức với thực tiễn và phát triển khả năng quan sát, phân tích và giải quyết vấn đề. Các dự án học tập khuyến khích học sinh làm việc nhóm, tìm tòi thông tin và trình bày kết quả nghiên cứu, từ đó phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác.

Việc chia sẻ kinh nghiệm giữa các trường tiểu học là một cách hiệu quả để lan tỏa những mô hình quản lý dạy học thành công và học hỏi lẫn nhau. Các hoạt động chia sẻ có thể bao gồm hội thảo, tập huấn, tham quan và trao đổi giáo viên. Sự hợp tác giữa các trường giúp tạo ra một cộng đồng học tập mạnh mẽ và hỗ trợ sự phát triển chuyên môn của giáo viên.

Các cấp quản lý cần tăng cường đầu tư và hỗ trợ cho giáo viên và học sinh để đảm bảo rằng họ có đủ nguồn lực để thực hiện hiệu quả các hoạt động dạy và học. Sự hỗ trợ này có thể bao gồm cung cấp tài liệu, thiết bị dạy học, đào tạo chuyên môn và các hoạt động ngoại khóa.

Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các mô hình quản lý dạy học sáng tạo để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Các nghiên cứu này nên tập trung vào việc tìm ra những phương pháp hiệu quả nhất để phát triển năng lực học sinh, đồng thời đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của các trường tiểu học.