QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐẶC THÙ HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ

• Tác giả: Bùi Thị Minh Phượng
• Người hướng dẫn: PGS. Trịnh Văn Minh
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Dạy Học Môn Toán Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Đặc Thù Học Sinh Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Thành Phố Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐẶC THÙ HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Nghiên cứu về dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 1.3. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 1.4. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
• 1.4.1. Khái niệm hoạt động dạy học môn Toán
• 1.4.2. Khái niệm quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh Trung học cơ sở
• 1.5. Dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh trung học cơ sở
• 1.6. Những yêu cầu dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù của học sinh Trung học cơ sở
• 1.7. Hoạt động dạy Toán của giáo viên theo hướng phát triển năng lực đặc thù của học sinh
• 1.8. Hoạt động học Toán của học sinh theo hướng phát triển năng lực đặc thù
• 1.9. Điều kiện, phương tiện dạy học môn Toán theo hướng năng lực đặc thù học sinh
• 1.10. Quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở trường trung học cơ sở
• 1.10.1. Quản lý mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở trường THCS
• 1.10.2. Quản lý hoạt động dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở trường THCS
• 1.10.3. Quản lý hoạt động học tập môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù của học sinh THCS
• 1.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở các trường trung học cơ sở
• 1.11.1. Các yếu tố khách quan
• 1.11.2. Các yếu tố chủ quan
• 1.12. Tiểu kết Chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐẶC THÙ HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ
• 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của thành phố Việt Trì và giáo dục THCS thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội của thành phố Việt Trì
• 2.1.2. Khái quát giáo dục THCS thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.2. Mô tả quá trình khảo sát thực trạng
• 2.2.1. Tổ chức điều tra khảo sát
• 2.2.2. Xử lý kết quả khảo sát
• 2.3. Thực trạng dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở các trường THCS thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.3.1. Thực trạng về nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh trong việc dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 2.3.2. Thực trạng về việc dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh các trường trung học cơ sở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.3.3. Thực trạng học môn Toán của học sinh các trường trung học cơ sở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.3.4. Thực trạng quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở các trường trung học cơ sở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.3.5. Thực trạng quản lý dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 2.3.6. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 2.3.7. Kiểm tra đánh giá dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 2.3.8. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 2.4. Đánh giá chung về thực trạng
• 2.5. Kết luận Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐẶC THÙ HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.1.3. Đảm bảo tính toàn diện
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
• 3.2. Biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở các trường THCS thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên Toán
• 3.2.2. Biện pháp 2: Phát huy vai trò quản lí của Tổ trưởng và tổ bộ chuyên môn trong quản lí hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh
• 3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở
• 3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức sinh hoạt tổ chuyên môn, đổi mới phương pháp, hình thức dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở các trường Trung học cơ sở
• 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường quản lý hoạt động dạy của giáo viên
• 3.2.6. Biện pháp 6: Tổ chức đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh các trường THCS thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
• 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp
• 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
• 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.4.2. Phương pháp khảo nghiệm
• 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm
• 3.5. Kết luận Chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Toán THCS Việt Trì Phú Thọ

Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đòi hỏi giáo dục phải có sự chuyển biến mạnh mẽ. Nghị quyết 29/NQ/TW nhấn mạnh chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất. Mục tiêu giáo dục chuyển từ “định hướng nội dung sang định hướng năng lực”. Đổi mới công tác quản lý giáo dục là một giải pháp quan trọng. Thực tế, giáo viên THCS ở Việt Trì, Phú Thọ vẫn theo hướng tiếp cận nội dung, nặng tính hàn lâm. Chương trình mới đòi hỏi giáo viên tiếp cận theo hướng hình thành, phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh. Hoạt động giáo dục cần tiếp cận theo hướng phát triển năng lực, tránh tình trạng biết nhiều nhưng làm không được. Nghiên cứu này hướng đến nâng cao chất lượng dạy học môn Toán cấp THCS tại Việt Trì, Phú Thọ. Mục tiêu là đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù cho học sinh.

1.1. Nghiên Cứu Về Dạy Học Môn Toán Theo Định Hướng Năng Lực

Các nghiên cứu về dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đã được thực hiện ở nhiều cấp độ. Dương Trần Bình xây dựng cơ sở lý luận cho quản lý dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học. Lê Tiến Đạt nghiên cứu các giải pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học. Nguyễn Thị Kim Hoa nhấn mạnh sự cần thiết của thái độ và hứng thú với việc học toán, xác định các năng lực toán học đặc thù cần phát triển ở học sinh tiểu học. Nguyễn Duy Hải đưa ra các phương pháp dạy học môn Toán nhằm phát huy năng lực học sinh và đổi mới phương pháp đánh giá.

1.2. Nghiên Cứu Quản Lý Dạy Học Toán Hướng Phát Triển Năng Lực Học Sinh

Các nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh cũng được quan tâm. Nguyễn Cảnh Toàn đưa ra các vấn đề về sáng tạo trong học tập. Phạm Văn Hoàn đánh giá ưu điểm, hạn chế của quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng tích hợp ở các trường THCS huyện Mỹ Đức. Các luận văn, luận án nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán ở các trường Tiểu học, THCS, THPT cũng đã được thực hiện, đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học.

II. Thách Thức Quản Lý Dạy Học Toán THCS Việt Trì Phú Thọ

Việc quản lý dạy học môn Toán THCS theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở Việt Trì, Phú Thọ đối mặt với nhiều thách thức. Giáo viên cần thay đổi phương pháp giảng dạy, từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực. Cần có sự đổi mới trong kiểm tra, đánh giá, không chỉ tập trung vào kiến thức mà còn đánh giá năng lực vận dụng. Hơn nữa, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cần được đầu tư để đáp ứng yêu cầu đổi mới. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội cũng cần được tăng cường để tạo môi trường học tập tốt nhất cho học sinh. Việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về phương pháp dạy học mới cũng là một yêu cầu cấp thiết.

2.1. Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Toán THCS Phát Triển Năng Lực

Phương pháp dạy học truyền thống tập trung vào việc truyền thụ kiến thức, ít chú trọng đến việc phát triển năng lực của học sinh. Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi giáo viên phải sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào quá trình học tập, phát huy tính chủ động, sáng tạo. Giáo viên cần thiết kế các hoạt động học tập đa dạng, phù hợp với trình độ của từng học sinh, giúp học sinh phát triển các năng lực tư duy Toán học, năng lực giải quyết vấn đề.

2.2. Thay Đổi Kiểm Tra Đánh Giá Môn Toán Theo Năng Lực Học Sinh

Hệ thống kiểm tra, đánh giá hiện nay chủ yếu tập trung vào việc đánh giá kiến thức mà học sinh đã học, ít chú trọng đến việc đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế. Việc đổi mới kiểm tra, đánh giá đòi hỏi phải sử dụng các hình thức kiểm tra, đánh giá đa dạng, đánh giá được các năng lực đặc thù của học sinh, như năng lực mô hình hóa Toán học, năng lực giao tiếp Toán học, năng lực sử dụng công cụ và phương tiện Toán học. Cần có sự kết hợp giữa đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết.

III. Cách Phát Triển Năng Lực Đặc Thù Môn Toán Cho THCS Việt Trì

Để phát triển năng lực đặc thù môn Toán cho học sinh THCS ở Việt Trì, Phú Thọ, cần có một hệ thống các giải pháp đồng bộ. Trong đó, việc xác định rõ mục tiêu dạy học, xây dựng chương trình và tài liệu dạy học phù hợp là vô cùng quan trọng. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ trong dạy học, sử dụng các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ giảng dạy để tạo hứng thú cho học sinh. Bên cạnh đó, việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, các cuộc thi liên quan đến Toán học cũng góp phần kích thích sự sáng tạo và niềm đam mê của học sinh. Cuối cùng, không thể thiếu sự quan tâm, động viên và tạo điều kiện từ phía gia đình.

3.1. Xây Dựng Chương Trình Toán THCS Hướng Năng Lực Học Sinh

Chương trình Toán THCS cần được xây dựng dựa trên cơ sở phân tích kỹ lưỡng các năng lực đặc thù cần phát triển cho học sinh. Nội dung chương trình cần được thiết kế sao cho phù hợp với trình độ của học sinh, đồng thời đảm bảo tính liên thông với chương trình Toán ở các cấp học khác. Cần có sự tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng, giữa lý thuyết và thực hành, giúp học sinh có thể vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tế. Chương trình cần khuyến khích sự sáng tạo và tư duy phản biện của học sinh.

3.2. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Dạy Học Môn Toán THCS

Công nghệ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán. Các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ giảng dạy có thể giúp giáo viên trình bày kiến thức một cách trực quan, sinh động, tạo hứng thú cho học sinh. Học sinh có thể sử dụng các công cụ trực tuyến để làm bài tập, giải bài toán, tìm kiếm thông tin. Việc sử dụng công nghệ cũng giúp giáo viên theo dõi và đánh giá quá trình học tập của học sinh một cách hiệu quả hơn. Cần có sự đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên về kỹ năng sử dụng công nghệ trong dạy học.

IV. Phương Pháp Quản Lý Dạy Học Môn Toán THCS Hiệu Quả Nhất

Quản lý dạy học môn Toán THCS hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa các yếu tố: xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết, tổ chức các hoạt động dạy học đa dạng, kiểm tra đánh giá thường xuyên và liên tục, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, tạo môi trường học tập tích cực và thân thiện. Cán bộ quản lý cần có tầm nhìn chiến lược, khả năng lãnh đạo và điều hành, đồng thời phải luôn lắng nghe ý kiến đóng góp của giáo viên và học sinh. Việc xây dựng văn hóa nhà trường dựa trên sự hợp tác, chia sẻ và tôn trọng lẫn nhau cũng là một yếu tố quan trọng.

4.1. Xây Dựng Kế Hoạch Dạy Học Chi Tiết Theo Hướng Năng Lực

Kế hoạch dạy học cần được xây dựng dựa trên cơ sở phân tích chương trình, sách giáo khoa và đặc điểm của học sinh. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, cũng như các hoạt động kiểm tra đánh giá. Kế hoạch cần đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường. Giáo viên cần chủ động tham gia vào quá trình xây dựng kế hoạch, đồng thời phải có sự điều chỉnh linh hoạt trong quá trình thực hiện.

4.2. Bồi Dưỡng Năng Lực Chuyên Môn Cho Giáo Viên Toán THCS

Giáo viên cần được bồi dưỡng thường xuyên về kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm và phương pháp dạy học mới. Việc bồi dưỡng có thể được thực hiện thông qua các lớp tập huấn, hội thảo, sinh hoạt chuyên môn, hoặc thông qua các hoạt động tự học, tự bồi dưỡng. Cần tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia vào các hoạt động nghiên cứu khoa học, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp. Việc đánh giá năng lực của giáo viên cần được thực hiện một cách khách quan, công bằng, trên cơ sở đó có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp.

V. Ứng Dụng Thực Tế Dạy Toán Phát Triển Năng Lực Ở Việt Trì

Việc ứng dụng các phương pháp quản lý dạy học môn Toán THCS theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh ở Việt Trì, Phú Thọ cần được thực hiện một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường. Cần có sự thí điểm, đánh giá và điều chỉnh trước khi triển khai rộng rãi. Việc chia sẻ kinh nghiệm giữa các trường, các giáo viên cũng là một yếu tố quan trọng. Thành công của việc ứng dụng phụ thuộc vào sự quyết tâm, đồng lòng của toàn thể cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh.

5.1. Đánh Giá Hiệu Quả Ứng Dụng Phương Pháp Dạy Học Mới

Việc đánh giá hiệu quả ứng dụng các phương pháp dạy học mới cần được thực hiện một cách thường xuyên, liên tục, sử dụng các công cụ đánh giá đa dạng. Cần có sự so sánh kết quả học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng phương pháp mới, đồng thời phải thu thập ý kiến phản hồi từ giáo viên, học sinh và phụ huynh. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh, hoàn thiện phương pháp dạy học.

5.2. Chia Sẻ Kinh Nghiệm Dạy Toán THCS Tại Việt Trì Phú Thọ

Việc chia sẻ kinh nghiệm giữa các trường, các giáo viên là một yếu tố quan trọng để nhân rộng các mô hình dạy học thành công. Các trường có thể tổ chức các buổi hội thảo, sinh hoạt chuyên môn, hoặc xây dựng các trang web, diễn đàn trực tuyến để chia sẻ kinh nghiệm. Cần có sự khuyến khích, động viên các giáo viên chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời phải có sự đánh giá, ghi nhận những đóng góp của giáo viên.

VI. Tương Lai Quản Lý Dạy Học Toán THCS Phát Triển Năng Lực

Tương lai của việc quản lý dạy học môn Toán THCS theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh phụ thuộc vào sự đổi mới không ngừng của ngành giáo dục, sự phát triển của khoa học công nghệ và sự thay đổi của xã hội. Cần có sự đầu tư hơn nữa vào cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, đồng thời phải có sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Chỉ khi đó, việc phát triển năng lực tư duy Toán học cho học sinh mới đạt được hiệu quả cao nhất.

6.1. Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Toán THCS Chuyên Nghiệp

Việc phát triển đội ngũ giáo viên Toán THCS chuyên nghiệp là một yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng dạy học. Giáo viên cần được đào tạo bài bản về kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm và phương pháp dạy học mới. Cần có sự đánh giá thường xuyên về năng lực của giáo viên, đồng thời phải có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp. Giáo viên cần có tâm huyết với nghề, yêu thương học sinh và luôn không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ.

6.2. Xây Dựng Môi Trường Học Tập Toán Tích Cực Sáng Tạo

Môi trường học tập có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của học sinh. Cần xây dựng môi trường học tập Toán tích cực, sáng tạo, nơi học sinh được khuyến khích đặt câu hỏi, khám phá, tìm tòi và giải quyết vấn đề. Môi trường học tập cần đảm bảo tính an toàn, thân thiện, nơi học sinh cảm thấy thoải mái, tự tin và được tôn trọng. Cần có sự phối hợp giữa giáo viên, học sinh và phụ huynh để xây dựng môi trường học tập tốt nhất.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29/NQ/TW ngày 4/11/2013, việc chuyển đổi mục tiêu giáo dục từ “định hướng nội dung sang định hướng năng lực” trở thành yêu cầu cấp thiết. Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, với hơn 292.000 dân và hệ thống 25 trường trung học cơ sở (THCS), đang nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đặc biệt là môn Toán. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hoạt động dạy học môn Toán tại các trường THCS trên địa bàn vẫn còn nhiều hạn chế, chủ yếu tập trung vào truyền thụ kiến thức mà chưa phát triển toàn diện năng lực đặc thù của học sinh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh tại các trường THCS thành phố Việt Trì trong giai đoạn 2020-2023, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Nghiên cứu tập trung vào đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh của 6 trường THCS với tổng số 118 người tham gia khảo sát. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần đổi mới phương pháp quản lý giáo dục, nâng cao năng lực toán học đặc thù cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục hiện đại, tập trung vào quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý được hiểu là quá trình tổ chức, điều khiển có mục đích các hoạt động dạy học nhằm đạt được mục tiêu giáo dục. Quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh là sự tác động có kế hoạch của cán bộ quản lý nhằm vận hành hiệu quả quá trình dạy học, phát huy tính đặc thù của môn Toán.

2. Lý thuyết phát triển năng lực học sinh: Năng lực được định nghĩa là khả năng cá nhân huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân để thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định. Năng lực đặc thù môn Toán bao gồm năng lực tư duy và lập luận toán học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực mô hình hóa toán học, năng lực giao tiếp toán học và năng lực sử dụng công cụ, phương tiện học toán.

Các khái niệm chính bao gồm: hoạt động dạy học môn Toán, quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực, năng lực đặc thù môn Toán, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và nghiên cứu thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ tài liệu chuyên ngành, các công trình nghiên cứu liên quan, văn bản pháp luật về giáo dục, đồng thời tiến hành khảo sát thực trạng tại 6 trường THCS trên địa bàn thành phố Việt Trì với 118 đối tượng gồm cán bộ quản lý và giáo viên.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu khảo sát, bao gồm tính tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình và xếp hạng mức độ thực hiện. Các câu hỏi khảo sát được thiết kế theo thang điểm 5 để đánh giá mức độ nhận thức, thực hiện và ảnh hưởng.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong 2 năm học từ 2020-2021 đến 2022-2023, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh: 83,9% cán bộ quản lý và giáo viên xác định đầy đủ các năng lực cần phát triển như tư duy, giải quyết vấn đề, mô hình hóa, giao tiếp và sử dụng công cụ học toán. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 16% chưa nhận thức đầy đủ, thể hiện sự khác biệt trong nhận thức giữa các trường và cá nhân.

2. Thực trạng chương trình và nội dung dạy học: Việc thực hiện chương trình sách giáo khoa hiện hành được đánh giá rất cao với điểm trung bình 4,97/5. Các nội dung giảm tải và bổ sung theo hướng dẫn Bộ Giáo dục cũng được thực hiện tốt (4,96 và 4,59 điểm). Tuy nhiên, việc dạy Toán gắn với thực tế qua trải nghiệm và phát triển năng lực đặc thù còn ở mức khá với điểm trung bình lần lượt 3,37 và 3,23.

3. Phương pháp và hình thức dạy học: Dạy lý thuyết và bài tập theo bài học được thực hiện tốt (4,91 điểm). Dạy theo chủ đề tích hợp nội môn cũng được đánh giá cao (4,56 điểm). Ngược lại, dạy theo chủ đề liên môn, theo hướng trải nghiệm và giáo dục STEM còn hạn chế, điểm trung bình chỉ đạt từ 1,99 đến 2,96, phản ánh sự thiếu đồng bộ và năng lực thiết kế bài giảng của giáo viên.

4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học: Các yếu tố khách quan như điều kiện kinh tế - xã hội, cơ sở vật chất, sự tham gia của các lực lượng xã hội ảnh hưởng tích cực đến quản lý dạy học. Yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, giáo viên và thái độ học tập của học sinh cũng đóng vai trò quyết định. Đặc biệt, năng lực chuyên môn và nhận thức của giáo viên còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và dạy học.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy sự chuyển đổi nhận thức và thực hiện quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh tại các trường THCS Việt Trì đã có bước tiến đáng kể, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Tuy nhiên, sự khác biệt trong nhận thức và thực hành giữa các trường và cá nhân cho thấy cần có sự đồng bộ và nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên.

So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi triển khai đổi mới chương trình giáo dục theo hướng phát triển năng lực. Việc chưa áp dụng rộng rãi các phương pháp dạy học tích cực như trải nghiệm và STEM phản ánh khó khăn về nguồn lực và năng lực thiết kế bài giảng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức về mục tiêu dạy học, biểu đồ tròn phân bố mức độ thực hiện các nội dung dạy học, và bảng so sánh điểm trung bình các phương pháp dạy học được áp dụng. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét sự phân bố và mức độ thực hiện các yếu tố nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực đặc thù, đặc biệt là các phương pháp tích cực như dạy học trải nghiệm và STEM. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Sở Giáo dục phối hợp với các trường đại học sư phạm chủ trì.

2. Nâng cao vai trò quản lý của tổ trưởng và tổ chuyên môn: Tăng cường chỉ đạo, giám sát và hỗ trợ giáo viên trong việc xây dựng kế hoạch, thiết kế bài giảng theo định hướng năng lực. Thực hiện thường xuyên hàng năm, do Ban Giám hiệu các trường THCS đảm nhiệm.

3. Đổi mới kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực học sinh cụ thể, áp dụng các hình thức đánh giá đa dạng, kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ. Triển khai trong vòng 1 năm, do phòng Giáo dục và các trường phối hợp thực hiện.

4. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học: Đầu tư bổ sung thiết bị công nghệ hỗ trợ dạy học như máy chiếu, phần mềm giáo dục, máy tính cầm tay để phục vụ dạy học tích cực. Kế hoạch đầu tư trong 2 năm, do UBND thành phố và các trường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tại các trường THCS.

2. Giáo viên môn Toán THCS: Cung cấp kiến thức về năng lực đặc thù môn Toán và phương pháp dạy học đổi mới, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và đổi mới phương pháp giảng dạy.

3. Nhà nghiên cứu giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về quản lý giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học và phát triển năng lực học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và đầu tư cơ sở vật chất phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục môn Toán tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh là gì?
   Là quá trình tổ chức, điều khiển có kế hoạch các hoạt động dạy học nhằm phát triển các năng lực đặc thù của học sinh trong môn Toán như tư duy, giải quyết vấn đề, mô hình hóa và giao tiếp toán học. Ví dụ, quản lý việc xây dựng kế hoạch bài giảng theo năng lực cần đạt.

2. Tại sao cần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực?
   Phương pháp này giúp học sinh không chỉ nắm kiến thức mà còn phát triển kỹ năng vận dụng, tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề thực tiễn, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục và nhu cầu xã hội hiện nay.

3. Những khó khăn chính trong quản lý dạy học môn Toán tại các trường THCS Việt Trì là gì?
   Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều về mục tiêu năng lực, hạn chế về năng lực thiết kế bài giảng của giáo viên, thiếu trang thiết bị hỗ trợ và sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các lực lượng xã hội.

4. Các biện pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học môn Toán?
   Bao gồm bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, nâng cao vai trò tổ trưởng chuyên môn, đổi mới kiểm tra đánh giá, và cải thiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học.

5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của việc quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực?
   Có thể đánh giá qua kết quả học tập của học sinh, mức độ áp dụng phương pháp dạy học tích cực, sự thay đổi trong nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý, cũng như qua các báo cáo, khảo sát định kỳ.

Kết luận

• Quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại Việt Trì.
• Nghiên cứu đã xác định được thực trạng nhận thức, thực hiện chương trình và phương pháp dạy học còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong áp dụng các phương pháp tích cực như trải nghiệm và STEM.
• Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, trong đó năng lực giáo viên và cán bộ quản lý đóng vai trò quyết định.
• Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, đổi mới kiểm tra đánh giá và cải thiện cơ sở vật chất.
• Tiếp tục triển khai nghiên cứu, đánh giá hiệu quả các biện pháp trong giai đoạn 2024-2026 để hoàn thiện mô hình quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực đặc thù học sinh.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên THCS tại Việt Trì nên áp dụng ngay các biện pháp đề xuất để nâng cao chất lượng dạy học môn Toán, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm nhằm phát triển bền vững giáo dục địa phương.